طب پیشگیری

مقدمه
مراقبت دوران بارداری، مؤثرترین عامل در بهبود نتایج بارداری و ایجاد اطمینان برای سلامت کودکان در آینده است [1]. دسترسی زنان باردار به اطلاعات و مراقبت‌های مربوط به بارداری و زایمان، نه تنها به عنوان یکی از اجزای حقوق بشر، بلکه به عنوان عاملی برای توسعه ملت‌هاست [2]. امروزه پذیرفته شده که ارائه مراقبت پره‌ناتال‌ از هرگونه آزمایشی برای کاهش مرگ‌و‌میر و عوارض مادری، پیشگیری از زایمان زودرس و وزن کم هنگام تولد مقرون به‌صرفه‌تر است [3]. 
دریافت مراقبت‌های دوران بارداری سبب پیشگیری از زایمان زودرس و وزن کم هنگام تولد می‌شود. همچنین نشان داده شده مادرانی که از مراقبت‌های دوران بارداری رضایت دارند، بارداری بهتری خواهند داشت [4].
کمبود مراقبت‌های دوران بارداری و زایمان، موجب مرگ سالانه حدود 5 میلیون نوزاد قبل از تولد، هنگام زایمان یا در نخستین هفته زندگی می‌شود [5]. کیفیت مراقبت‌های دوران بارداری در پیشگیری، نظارت، تشخیص به‌موقع و درمان مشکلات بهداشتی مادران و افزایش رضایت‌مندی مادران نقش مهمی دارد [6]. مراقبت‌های معمول بارداری در ایران بر طبق دستورالعمل سازمان بهداشت جهانی برای حاملگی‌های کم‌خطر‌ شامل 8 ویزیت است. ویزیت اول در هفته 6 تا10 بارداری انجام می‌شود. ویزیت‌های بعدی به ترتیب بین هفته‌های 16 تا 20‌، 24 تا 30‌، 31 تا 34‌، 35 تا 37‌، 38، 39 و 40 است [7]. 
خدماتی که ‌در این ویزیت‌ها ارائه می‌شوند، شامل موارد ذیل است: تشکیل پرونده و تخمین زمان زایمان، بررسی نسبت خویشاوندی با همسر، بررسی سابقه بارداری و زایمان قبلی، بررسی سلامت فیزیک و روانی، اختلالات ژنتیکی، خشونت خانگی، رفتارهای پرخطر، اعتیاد، مصرف سیگار و الکل، مصرف دارو و رژیم غذایی خاص، معاینه بالینی، انجام آزمایشات روتین با بررسی‌های تکمیلی HIV و VDRL، آموزش و مشاوره، تجویز مکمل‌های آهن و ویتامین‌ و ایمن‌سازی [8]. به دلیل اینکه سیستم ایمنی بدن هنگام بارداری تا حدی سرکوب می‌شود‌، زنان باردار در برابر عفونت‌های ویروسی و عوارض کووید-19 آسیب‌پذیرتر هستند؛ بنابراین این بیماری ممکن است عواقب جدی برای زنان باردار به همراه داشته باشد [9، 10].
در اسفند سال 1398 وزارت بهداشت ایران ‌کاهش موقت تعداد مراقبت‌های بهداشتی را توصیه کرد و تا زمان مهار بیماری تعداد مراقبت‌های معمول مادر باردار کم خطر (‌در صورت تمایل مادر) از 8 مراقبت به 4 مراقبت به شرح ذیل کاهش یافت. جهت جبران کاهش مراقبت‌های بارداری، پیگیری تلفنی جایگزین آن شد. بدین ترتیب که مراقبین سلامت ملزم به انجام پیگیری تلفنی مادران در فاصله زمانی مراقبت‌های حضوری هستند. اگرچه تعداد دفعات ویزیت‌های قبل از تولد و اجرای آزمایشات مربوط به سلامت از راه دور و به صورت برخط ‌گزینه‌هایی ارائه می‌دهد، اما همچنان نیاز به ویزیت حرفه‌ای مراقبت بهداشتی مادران ‌وجود دارد [11]. 
پس از انتقال گسترده سندروم حاد تنفسی کرونا، مراقبت برخط پدیدار شد که نشان داده شده یک روش ایمن و مؤثر است و ممکن است ارائه این خدمات برای بیماران رضایت‌بخش باشد، اما نگرانی اصلی در زمینه سلامت از راه دور، دسترسی نابرابر، به‌ویژه در افراد کم درآمد است [12].
ایران یکی از کشورهای با مرگ‌و‌میر بالا بر اثر کووید-19 در خاورمیانه است [13]. با توجه به اینکه در دوران پاندمیک مطالعه‌ای درباره کیفیت خدمات پره‌ناتال در ایران انجام نشده، این مطالعه با هدف بررسی کیفیت این خدمات در بندرعباس در زمان پدیدار شدن موج دلتا‌ی کووید-19 انجام شد. 

مواد و روش‌ها
این مطالعه از شهریور سال 1400 به مدت 4 ماه در شهر بندرعباس ‌روی 400 زن حامله انجام شد. ‌نمونه‌گیری پس از اخذ مجوز کمیته اخلاق IR.TBZMED.REC.1400.228 انجام شد. جمعیت مورد پژوهش، زنان حامله (3 ماهه سوم حاملگی) مراجعه‌کننده به مراکز بهداشتی و درمانی بودند که دست کم 3 بار از یک مرکز بهداشتی و درمانی، خدمات مراقبت‌های حاملگی را به صورت تلفنی یا حضوری دریافت کرده و پرونده بهداشتی داشتند. 
نمونه‌گیری در این پژوهش، نمونه‌گیری سهمیه‌ای بود. بدین ترتیب که از 7 مرکز بهداشتی شهری واقع در بندرعباس با توجه به تعداد جمعیت مورد پوشش و زنان حامله نمونه انتخاب شد. پس از توضیح اهداف پژوهش، دادن اطمینان به مشارکت‌کنندگان درباره محرمانه ماندن اطلاعات و ذکر این نکته که شرکت‌کنندگان در هر زمان می‌توانند از مطالعه خارج شوند، برای ورود به مطالعه رضایت آگاهانه از شرکت‌کنندگان اخذ شد. 
پس از آن پرسش‌نامه‌های مشخصات فردی اجتماعی، پرسش‌نامه کیفیت خدمات مراقبت‌های Heaman، چک‌لیست دریافت مراقبت‌های دوران حاملگی برای مشارکت‌کنندگان به طور تلفنی، ‌حضوری و برخط تکمیل شد (به دلیل اینکه نمونه‌گیری در میانه موج دلتای همه‌گیری بود، برخی از نمونه‌گیری‌ها به صورت‌ برخط و تلفنی انجام شد). یک گروه واتس‌آپ جهت مراجعه‌کنندگانی که به دلایل مختلف قادر به شرکت و تکمیل پرسش‌نامه حضوری نداشتند، تشکیل داده شد و آموزش‌های لازم برای تکمیل پرسش‌نامه و اخذ رضایت‌نامه آگاهانه و غیراجباری برای شرکت در این نمونه‌گیری به شرکت‌کنندگان داده شد. ضمناً یک شماره تلفن در اختیار مشارکت‌کنندگان قرار گرفت تا هر زمان تمایل داشتند از جزئیات شرکت در نمونه‌گیری سؤال کنند، قرار داده شد. 
جهت پیشگیری از خستگی مشارکت‌کنندگان پرسش‌نامه‌ها در 2 مرحله برخط تکمیل شد. یک پرسش‌نامه هنگام ورود شرکت‌کننده و پرسش‌نامه دیگر پس از دریافت خدمات تکمیل شد. برای افرادی که مراجعه حضوری به مراکز بهداشتی و درمانی نخواهند داشت پرسش‌نامه‌ها به صورت تلفنی تکمیل شد.
حجم نمونه
حجم نمونه در این مطالعه با استفاده از مطالعه هِیمن و همکاران [14] و با استفاده از فرمول شماره 1 400 نفر محاسبه شد.



ابزار جمع‌آوری داده‌ها
 ابزار جمع‌آوری داده‌ها در این پژوهش، ‌پرسش‌نامه‌های مشخصات فردی‌اجتماعی، کیفیت خدمات مراقبت‌های بارداری Heaman و چک‌لیست دریافت مراقبت‌های دوران حاملگی بود. پرسش‌نامه فردی‌اجتماعی شامل 28 آیتم سن ‌و شغل مادر و همسر، تحصیلات مادر‌، تعداد مراجعات حضوری و تلفنی مادر به مرکز بهداشت، تعداد پیگیری‌های تلفنی، سن حاملگی، تعداد حاملگی، تعداد زایمان، تعداد سقط و غیره بود. 
پرسش‌نامه ‌کیفیت مراقبت‌های بارداری Heaman شامل 46 گویه و 6 ‌زیر‌مقیاس (دادن اطلاعات‌، راهنمایی‌، زمان کافی‌، قابلیت نزدیک بودن‌، دسترسی و نیز حمایت و احترام‌) [14] است و هر گویه مقادیری از بین 1 تا 5 را دربرمی‌گیرد. نمره بالاتر نشان‌دهنده کیفیت بهتر خدمات است. محمدی‌زیدی روایی و پایایی آن را در ایران ‌انجام داده است [15]. 
چک‌لیست دریافت مراقبت‌های دوران بارداری شامل 14 سؤال بود. این پرسش‌نامه خدماتی را که باید برای هر بارداری کم‌خطر طبق دستورالعمل وزارت بهداشت ارائه شود، می‌سنجد.

تجزیه‌وتحلیل آماری
تمام پرسش‌نامه‌ها از لحاظ وجود داده‌های ازدست‌رفته و داده‌های پرت کنترل شدند. از 400 پرسش‌نامه نهایی، 3 پرسش‌نامه داده‌های از‌دست‌رفته داشتند (کمتر از 1 درصد داده‌های هر پرسش‌نامه) که برای این 3 پرسش‌نامه تیم پژوهش داده‌ها را جاگذاری کردند. برای تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS نسخه 21 استفاده شد. متغیرهای جمعیت‌شناختی و مامایی و نیز پرسش‌نامه دریافت خدمات مامایی با استفاده از آمار توصیفی تحلیل شد. برای مشخص کردن پیشگویی‌کننده‌های کیفیت خدمات دریافتی در ابتدا ارتباط متغیرهای جمعیت‌شناختی و مامایی با استفاده از آزمون‌های 2 متغیره (شامل آزمون تی‌مستقل و آزمون مجذور کای) با کیفیت خدمات سنجیده شد و سپس متغیرهایی که‌ P<0/2 بود، وارد مدل رگرسیون خطی چندمتغیره‌ شده و با استراتژی Backward آنالیز شدند. 

یافته‌ها
در کل 892 پرونده زن باردار بررسی شد که از آن میان 452 نفر در 3 ماهه آخر حاملگی بودند. از 452 نفر، 23 نفر حداقل 3 بار از یک مرکز خدمات دریافت نکرده بودند، 27 نفر مایل به همکاری نبودند و 2 پرسش‌نامه ‌نیز به کمتر از 50 درصد سؤالات پاسخ داده شده بود. در‌نهایت، 400 پرسشنامه تکمیل شد. 
میانگین سن مادران (5/9)28/1 سال بود.‌ 3/16 درصد از زنان حاملگی پرخطر شامل دیابت حاملگی و پره اکلامپسی داشتند. 96/8 درصد مادران ملیت ایرانی داشتند و 3/3 درصد غیر‌ایرانی (‌افغانی، پاکستانی و عرب) بودند.‌ 98/8 درصد از حاملگی‌ها تک قلو بودند. 98/8 درصد حاملگی‌ها خواسته بود. 
هیچ‌کدام از مادران سیگار، الکل و داروهای غیر‌مجاز در دوران حاملگی مصرف نکرده بودند. تمام مادران ساکن منطقه شهری بودند. بیش از 95 درصد از مادران اظهار می‌کردند محدودیت و ملاحظات بهداشتی دوران کرونا شامل زدن ماسک، حفظ فاصله اجتماعی، شستن دست‌ها هر 2 ساعت یک‌بار، محدودیت دورهمی‌های خانوادگی ‌و محدودیت در رفتن به مراکز خرید را رعایت می‌کردند. 
جدول شماره 1، مشخصات فردی و اجتماعی مشارکت‌کنندگان را نشان می‌دهد. ‌



جدول شماره 2، مراقبت‌های ارائه‌شده را در بارداری نشان می‌دهد. اندازه‌گیری وزن‌ بیشترین مراقبت ارائه‌شده (96/8 درصد)، بهداشت دهان و دندان (33/3 درصد) و غربالگری خشونت خانگی (35 درصد) کمترین مراقبت ارائه‌شده به مادران بود. 



جدول شماره 3، کیفیت دریافت‌شده خدمات پره‌ناتال را نشان می‌دهد. نتایج این جدول نشان داد زیر‌مقیاس «دادن اطلاعات» بیشترین نمره و زیر‌مقیاس «قابلیت نزدیک شدن» کمترین نمره را کسب کرد.



جدول شماره 4، نتایج آزمون‌های 2 تایی و ارتباط مشخصات فردی‌اجتماعی یا نمره کیفیت خدمات دریافت‌شده را نشان می‌دهد و جدول شماره 5، نتایج رگرسیون خطی چند‌متغیره را نشان می‌دهد. از میان متغیرهای فردی و اجتماعی، سطح تحصیلات کمتر (‌بی‌سواد و ابتدایی) و سابقه نازایی 2 متغیر پیشگویی‌کننده کیفیت درک‌شده خدمات بودند. بدین مفهوم سطح تحصیلات کمتر، پیشگویی‌کننده افزایش درک کیفیت خدمات ‌و سابقه نازایی از عوامل پیشگویی‌کننده برای کاهش درک کیفیت خدمات بود. 






بحث و نتیجه‌گیری
این پژوهش با 2 هدف بررسی دریافت مراقبت‌های روتین حاملگی و کیفیت درک‌شده مراقبت‌ها در دوران پاندمیک‌ روی 400 زن حامله مراجعه‌کننده مراکز بهداشتی شهر بندرعباس انجام شد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد تمام زنان دست‌کم 3 بار مراقبت حضوری در مرکز بهداشت دریافت کرده بودند. تعداد مراقبت‌های دریافت شده به صورت حضوری نسبت مستقیم با سن حاملگی افراد داشت. 
اگرچه وزارت بهداشت‌ در دوران پاندمی تأکید بر کاهش مراقبت‌های حضوری‌ (حداقل 4 ویزیت حضوری) و پیگیری تلفنی برای زنان باردار داشته، ‌اما نتایج این پژوهش نشان داد بیش از نیمی از زنان هیچ تماس تلفنی از مرکز بهداشت نداشتند و به انجام مراقبت‌های حضوری تمایل ‌زیادی داشتند. جدی نگرفتن مصوبه وزارت بهداشت از طرف کارکنان و عدم اعتماد زنان به پیگیری‌های تلفنی و خدمات برخط از دلایل احتمالی است. 
نتایج مطالعه حاضر نشان داد علیرغم کمیت قابل‌قبول خدمات، کیفیت خدمات کمتر از حد بهینه بود. کمتر از 10 درصد از مشارکت‌کنندگان، مراقبت‌های روتین را به طور کامل دریافت کرده بودند.‌ بهداشت دهان و دندان، غربالگری خشونت خانگی، ‌غربالگری مصرف سیگار الکل و داروهای غیرمجاز ‌و آموزش بهداشت جنسی را بیش از نیمی از زنان دریافت نکرده بودند. همگام با مطالعه حاضر در مطالعه مقطعی تادسه و همکاران [16] که در سال 2020 روی 389 زن ‌برای دریافت مراقبت‌های بارداری در بیمارستان شمال شرقی اتیوپی انجام شده است، 114 زن باردار (29/3 درصد) به طور کامل از خدمات مراقبت‌های دوران بارداری در طول همه‌گیری کووید-19 استفاده کرده بودند. 
آدله‌کان و همکاران در پژوهشی در نیجریه به نتایج مشابهی دست‌ یافتند و اعلام کردند درصد زنانی که در دوران کرونا تمام اجزای مراقبت‌های پره‌ناتال را دریافت کردند، کاهش یافته است [17]. کاسیه و همکاران نیز در مطالعه در اتیوپی نتایج مشابهی را کسب کردند و نشان دادند ارائه مراقبت‌های پره‌ناتال در دوران پاندمی کاهش یافته است [18].
یکی از دلایل احتمالی ارائه کمتر از بهینه اجزای مراقبت‌های پره‌ناتال، وجود محدودیت‌ها در دوران کرونا، ترس از آلودگی مادران و تخصیص منابع محدود انسانی و مالی موجود به کنترل پاندمی و در‌نتیجه کاهش کیفیت خدمات پره‌ناتال است. بسیاری از مراقبین سلامت در ایران که مسئولیت دادن خدمات به مادران باردار را دارند، مسئول انجام واکسیناسیون در برنامه گسترده واکسناسیون همگانی علیه کووید-19 بوده و در دوران پاندمی بار کار آن‌ها افزایش یافته و طبیعی است که با افزایش میزان کار، کیفیت خدمات ارائه‌شده اُفت کند. در برخی از مطالعات نیز دیده شده که در دوران پاندمی از پتانسیل نیروهای کاری مرتبط با سلامت مادر و نوزاد در سایر بخش‌ها استفاده شده و در‌نتیجه کمیت و کیفیت خدمات مربوط به سلامت مادران کاهش یافته است [17]. ترس پرسنل از آلودگی به ویروس در اثر تماس با مادران نیز می‌تواند یکی از دلایل احتمالی کاهش کیفیت خدمات باشد. در مطالعه وُو و همکاران بیش از 40 درصد مراقبین سلامت از انجام ویزیت دوران بارداری در یک بیمارستان ترس داشتند. علاوه بر این، بیش از نیمی از این زنان تصمیم به لغو یا به تعویق انداختن یا کنسل کردن ویزیت‌های مراقبت دوران بارداری گرفته بودند [19].
در مطالعه حاضر، از میان 5 زیر مقیاس کیفیت خدمات پره‌ناتال، زیرمقیاس «قابلیت نزدیک شدن» کمترین امتیاز و زیرمقیاس «دادن اطلاعات» بیشترین امتیاز را کسب کرده است. زیرمقیاس قابلیت نزدیک شدن مکمل زیرمقیاس قابلیت احترام است و روابط انسانی بین مددجو و زن حامله را بررسی می‌کند. به طور کلی، کیفیت خدمات مادران بر چندین جنبه تکیه دارد. این جنبه‌ها علاوه بر جنبه‌های تکنیکی شامل وجود پرسنل مجرب و آموزش‌دیده، آموزش صحیح، بر روابط احترام‌آمیز انسانی، گوش دادن فعال، گذاشتن زمان کافی برای مراجع، عدم قضاوت تأکید دارد [20]. 
اِسورد و همکاران در مطالعه‌ای‌ روی 299 زن با ابزار PCQC نشان دادند تنها زیر‌مقیاس راهنمایی نمره کمتر از 4 دریافت کرده بود و مابقی زیر‌مقیاس‌ها نمره بیشتر از‌ 4 کسب کردند [21]. البته سو‌گیری انتخاب در مطالعه یاد‌شده باعث می‌شود، زنانی که مراقبت‌های با کیفیت بالا دریافت کردند، تمایل بیشتری برای شرکت در مطالعه نسبت به زنانی که مراقبت با کیفیت پایین دریافت کردند،‌ داشته باشند و این می‌تواند یکی از دلایل احتمالی کسب نمره بهتر در ارزیابی زنان باشد [21]. 
در مطالعه محمدی‌زیدی‌ در ایران که با هدف روان‌سنجی ابزار PCQC انجام شد، ‌تمام زیر‌مقیاس‌ها نمره بیشتر از 3 را کسب کردند، زیر‌دامنه «زمان کافی» بیشترین امتیاز (3/86 ) و زیر‌دامنه «راهنمایی مورد انتظار» کمترین امتیاز (3/28 ) را کسب کرد [15]. به طور کلی کسب میانگین نمرات در پرسش‌نامه PCQC نشان‌دهنده یک پتانسیل قوی برای ارائه مراقبت‌های بارداری است. یکی دیگر از دلایل احتمالی کسب نمره کمتر در تمام زیر‌مقیاس‌ها در مطالعه ما، زمان مطالعه بود. این مطالعه در اوج پاندمی سویه دلتای ویروس کرونا در ایران انجام شد. شواهد نشان می‌دهد، ترس از عفونت کووید-19، به طور قابل‌توجهی با کاهش در استفاده کامل از مراقبت‌های بارداری مرتبط است [16، 19]. ترس از شیوع این بیماری ممکن است کارکنان بهداشتی را وادار کند که از ارائه خدمات به مادران خودداری کنند [22، 23]. 
نتیجه مطالعه حاضر نشان داد تحصیلات و سابقه نازایی جزء عوامل مؤثر در کیفیت درک‌شده خدمات بودند. زنانی که تحصیلات کمتری داشتند، خدمات را باکیفیت‌تر می‌دانستند. زنان با سطح سواد کم، معمولاً کلاس اقتصادی پایینی داشته و توان دریافت خدمات از مراکز خصوصی را ندارند ‌و معمولاً از مراقبت‌های بهداشتی اولیه استفاده می‌کنند. عدم توانایی در مقایسه خدمات ارائه‌شده مراکز دولتی با مراکز خصوصی می‌تواند یکی از علل احتمالی چنین نتیجه‌ای باشد [24]. 
مطالعه ما نشان داد زنانی که سابقه ناباروری داشتند، کیفیت خدمات را پایین ارزیابی کردند و سابقه نازایی جزء عوامل مؤثر در ارزیابی کیفیت خدمات بود. حساسیت زیاد این زنان و عدم دریافت ‌بازخورد مناسب می‌تواند یکی از دلایل احتمالی ارزیابی کیفیت خدمات به صورت پایین توسط زنان با سابقه نازایی باشد. اِسورد و همکاران ‌ارتباط معناداری بین سابقه مرده‌زایی و استفاده از خدمات مراقبت‌های دوران بارداری نیز به دست آمده است. مادرانی که قبلاً مرده‌زایی را تجربه کرده بودند، نسبت به مادرانی که قبلاً با آن مواجه نشده بودند، به احتمال بیشتری از مراقبت‌های دوران بارداری به طور کامل استفاده می‌کردند [21].
این پژوهش نقاط قوت و محدودیت داشت. حجم نمونه بالا یکی از نقاط قوت پژوهش است. طراحی مطالعه به صورت مقطعی و عدم انجام مطالعه به صورت طولی یکی از محدودیت‌های پژوهش حاضر است. ‌امکان دارد پاسخ‌های داده‌شده تحت تأثیر خطای یادآوری قرار گرفته باشد که این موضوع یکی دیگر از محدودیت‌های مطالعه حاضر است. نتایج این مطالعه می‌تواند برای سیاست‌گذاران سلامت کاربردی بوده‌ و در برنامه‌ریزی مرتبط با سلامت مادران در همه‌گیری‌های بیماری‌های واگیر و نیز بلایا و‌ حوادث استفاده شود. 

بحث و نتیجه‌گیری
بروز پاندمی زیرساخت‌های موجود در نظام سلامت بسیاری از کشورها را دگرگون کرده است. در ایالت متحده، برخی از امکانات بخش‌های زایمان را به واحدهای کووید‌-19 تبدیل کرده‌اند تا با تعداد بیشتری بیمار کووید‌-19 تطبیق داشته باشد [23]. در هند و نپال، پاندمی، سیستم‌های بهداشتی را در معرض کمبود قرار داده و بیشتر امکانات بهداشتی برای مواجه با پاندمی در نظر گرفته شده بود [25، 26]. 
نتایج این مطالعه نشان داد کیفیت خدمات ارائه‌شده و فراوانی خدمات کمتر از حد مطلوب است. در ضمن پیگیری‌های تلفنی و استفاده از خدمات برخط نیز انجام نمی‌شود. از آنجا که درصد قابل‌توجهی از زنان حامله از طبقه اقتصادی متوسط و پایین، به طور کامل وابسته به خدمات ارائه‌شده در مراکز بهداشتی دولتی هستند، کیفیت بالای خدمات در این مراکز بسیار مهم و حیاتی‌ است. ‌شواهدی وجود دارد که بسیاری از زنان درباره قابلیت اطمینان، اطلاعات برخط بارداری نگرانی‌هایی دارند [27]؛ بنابراین فراهم کردن زیر‌ساخت لازم در مراکز بهداشتی برای بهبود کیفیت خدمات برخط و قابل‌اعتماد بودن اطلاعات حیاتی است [19]. 
استفاده از سیستم مامایی جامعه‌محور، جلب اعتماد مادران برای استفاده از خدمات برخط و سیستم پیگیری تلفنی، بهبود زیرساخت مراقبت‌های برخط مادران، آموزش و پایش مراقبین سلامت جهت ارائه خدمات پره‌ناتال باید جزء اولویت‌های تصمیم‌گیران سلامت قرار گیرد. 

ملاحظات اخلاقی

پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه برگرفته از طرح تحقیقاتی مصوب دانشگاه علوم‌پزشکی تبریز با کد اخلاق IR.TBZMED.REC.1400.228 است. 

حامی مالی
این مطالعه با حمایت مالی دانشگاه علوم پزشکی تبریز به انجام رسیده است. 

مشارکت نویسندگان
نمونه‌گیری، تهیه نسخه اصلی مقاله: ماری گودرزی؛ بازبینی مقاله: عصمت مهرابی؛ نظارت بر نمونه‌گیری، کمک در تجزیه‌وتحلیل آماری: صدیقه عابدینی؛ طراحی مطالعه: نیلوفر ستارزاده جهدی؛ طراحی مطالعه، اصلاح و بازبینی مقاله، تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها و استخراج نتایج: سویل حکیمی.
 
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد. 
 
تشکر و قدردانی
 نویسندگان از همکاری پرسنل مراکز بهداشتی شهرستان بندرعباس و مادرانی که در این پژوهش مشارکت کردند، قدردانی می‌کنند.


 

1. Hajizadeh S, Ramezani Tehrani F, Simbar M, Farzadfar F. Factors influencing the use of prenatal care: A systematic review. J Midwifery Reprod Health. 2016; 4(1):544-57. [DOI:10.22038/JMRH.2016.6431]
2. Ross JN. Chapter one and chapter two from program of action of the international conference on population and development (1994), by united nations population fund. Washington: Embryo Project Encyclopedia. 2021. [Link]
3. Amini-Rarani M, Mansouri A, Nosratabadi M. Decomposing educational inequality in maternal mortality in Iran. Women Health. 2021; 61(3):244-53. [DOI:10.1080/03630242.2020.1856294] [PMID]
4. Gajate-Garrido G. The impact of adequate prenatal care on urban birth outcomes: An analysis in a developing country context. Econ Dev Cult Change. 2013; 62(1):95-130. [DOI:10.1086/671716]
5. World Health Organization (WHO). Global diffusion of eHealth: Making universal health coverage achievable: Report of the third global survey on eHealth. Geneva: World Health Organization; 2016. [Link]
6. Kassaw A, Debie A, Geberu DM. Quality of prenatal care and associated factors among pregnant women at public health facilities of Wogera district, Northwest Ethiopia. J Pregnancy. 2020; 2020:9592124.[DOI:10.1155/2020/9592124] [PMID] [PMCID]
7. World Health Organization (WHO). New guidelines on antenatal care for a positive pregnancy experience. Geneva: World Health Organization; 2016. [Link]
8. Ministry of Health and Medical Education. [National guide to providing midwifery and childbirth services: Third Review (Persian)]. Tehran: IMinistry of Health and Medical Education; 2017. [Link]
9. Rasmussen SA, Smulian JC, Lednicky JA, Wen TS, Jamieson DJ. Coronavirus disease 2019 (COVID-19) and pregnancy: What obstetricians need to know. Am J Obstet Gynecol. 2020; 222(5):415-26. [DOI:10.1016/j.ajog.2020.02.017] [PMID] [PMCID]
10. Moquillaza-Alcántara VH. [Remote prenatal care as a strategy against COVID-19 (Spanish)]. Rev Int Salud Materno Fetal. 2020; 5(1):1-2. [Link]
11. Turrentine M, Ramirez M, Monga M, Gandhi M, Swaim L, Tyer-Viola L, et al. Rapid deployment of a drive-through prenatal care model in response to the coronavirus disease 2019 (COVID-19) pandemic. Obstet Gynecol. 2020; 136(1):29-32. [DOI:10.1097/AOG.0000000000003923] [PMID] [PMCID]
12. Limaye MA, Lantigua-Martinez M, Trostle ME, Penfield CA, Conroy EM, Roman AS, et al. Differential uptake of telehealth for prenatal care in a large New York City academic obstetrical practice during the COVID-19 pandemic. Am J Perinatol. 2021; 38(03):304-6. [DOI:10.1055/s-0040-1721510] [PMID]
13. Arab-Mazar Z, Sah R, Rabaan AA, Dhama K, Rodriguez-Morales AJ. Mapping the incidence of the COVID-19 hotspot in Iran-implications for travellers. Travel Med Infect Dis. 2020; 34:101630. [DOI:10.1016/j.tmaid.2020.101630] [PMID] [PMCID]
14. Heaman MI, Sword WA, Akhtar-Danesh N, Bradford A, Tough S, Janssen PA, et al. Quality of prenatal care questionnaire: Instrument development and testing. BMC Pregnancy Childbirth. 2014; 14:188. [DOI:10.1186/1471-2393-14-188] [PMID] [PMCID]
15. Mohamadi Zeidi B, Ebadi A, Kariman N, Ozgoli G, Rashidi Fakari F, Rafeerad S. Psychometric evaluation of Persian version of quality of prenatal care questionnaire. Int J Pediatr. 2021; 9(8):14280-92. [DOI:10.22038/ijp.2020.53042.4200]
16. Tadesse E. Antenatal care service utilization of pregnant women attending antenatal care in public hospitals during the COVID-19 pandemic period. Int J Womens Health. 2020; 12:1181-8. [DOI:10.2147/IJWH.S287534] [PMID] [PMCID]
17. Adelekan B, Goldson E, Abubakar Z, Mueller U, Alayande A, Ojogun T, et al. Effect of COVID-19 pandemic on provision of sexual and reproductive health services in primary health facilities in Nigeria: A cross-sectional study. Reprod Health. 2021; 18(1):166. [DOI:10.1186/s12978-021-01217-5] [PMID] [PMCID]
18. Kassie A, Wale A, Yismaw W. Impact of coronavirus diseases-2019 (COVID-19) on utilization and outcome of reproductive, maternal, and newborn health services at governmental health facilities in South west Ethiopia, 2020: Comparative cross-sectional study. Int J Womens Health. 2021; 13:479-88. [DOI:10.2147/IJWH.S309096] [PMID] [PMCID]
19. Wu H, Sun W, Huang X, Yu S, Wang H, Bi X, et al. Online antenatal care during the COVID-19 pandemic: Opportunities and challenges. J Med Internet Res. 2020; 22(7):e19916. [DOI:10.2196/19916] [PMID] [PMCID]
20. Nahaee J, Mohammad-Alizadeh-Charandabi S, Abbas-Alizadeh F, Martin CR, Hollins Martin CJ, Mirghafourvand M, et al. Pre-and during-labour predictors of low birth satisfaction among Iranian women: A prospective analytical study. BMC Pregnancy Childbirth. 2020; 20(1):408. [DOI:10.1186/s12884-020-03105-5] [PMID] [PMCID]
21. Sword W, Heaman M, Biro MA, Homer C, Yelland J, Akhtar-Danesh N, et al. Quality of prenatal care questionnaire: Psychometric testing in an Australia population. BMC Pregnancy Childbirth. 2015; 15:214. [DOI:10.1186/s12884-015-0644-7] [PMID] [PMCID]
22. Saccone G, Florio A, Aiello F, Venturella R, De Angelis MC, Locci M, et al. Psychological impact of coronavirus disease 2019 in pregnant women. Am J Obstet Gynecol. 2020; 223(2):293-5. [DOI:10.1016/j.ajog.2020.05.003] [PMID] [PMCID]
23. Durankuş F, Aksu E. Effects of the COVID-19 pandemic on anxiety and depressive symptoms in pregnant women: A preliminary study. J Matern Fetal Neonatal Med. 2022; 35(2):205-11. [DOI:10.1080/14767058.2020.1763946] [PMID]
24. Okonofua F, Ntoimo L, Ogungbangbe J, Anjorin S, Imongan W, Yaya S. Predictors of women’s utilization of primary health care for skilled pregnancy care in rural Nigeria. BMC Pregnancy Childbirth. 2018; 18(1):106.[DOI:10.1186/s12884-018-1730-4] [PMID] [PMCID]
25. Stein D, Ward K, Cantelmo C. Estimating the potential impact of COVID-19 on mothers and newborns in low-and middle-income countries. Washington: Health Policy Plus; 2020. [Link]
26. Mohanty P, Mishra S. Assessing the impact of COVID-19 on the valuation of Indian companies using a financial model. Int J Emerg Mark. 2021. [Unpublished article]. [DOI:10.1108/IJOEM-11-2020-1388]
27. Wang N, Deng Z, Wen LM, Ding Y, He G. Understanding the use of smartphone apps for health information among pregnant Chinese women: Mixed methods study. JMIR Mhealth Uhealth. 2019; 7(6):e12631. [DOI:10.2196/12631] [PMID] [PMCID]