طب پیشگیری

مقدمه
همه جوامع نُرم‌ها و رفتارهایی بر اساس سن، جنسیت و طبقه اجتماعی دارند که در قالب اعمال سنتی بروز پیدا می‌کنند و برخی از آن‌ها همچون سنت مصرف دخانیات یا سنت ختنه زنان می‌توانند خطراتی برای سلامت افراد جامعه در پی داشته باشند که کنترل و کاهش این مخاطرات مستلزم آزمایش‌های پیشگیرانه پیچیده‌ای است. 
یکی از روش‌های مؤثر و در دسترس برای پیشگیری از این رفتارها و ارتقای سلامت گروه‌های مختلف اجتماعی انتقال دانش و آموزش بوده و در همین راستا در استان هرمزگان محققان مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی در ارتقای سلامت، مطالعات آزمایشی متعددی را با هدف ارتقای سلامت و پیشگیری از رفتارهای مخاطره‌آمیز برای سلامت و تغییر رفتار شرکت‌کنندگان اجرا کرده‌اند و روش‌هایی چون استفاده از تلفن همراه، استفاده از گروه‌های همسان، استفاده از الگوی فرانظری را به کار گرفته‌اند که تا حدودی مؤثر بوده است [1-3]، اما در مواجهه با برخی چالش‌های بومی مانند مصرف دخانیات، به دلیل پیچیدگی و نقش عوامل متعدد اجتماعی برنامه‌های پیشگیرانه و آزمایشات پیشنهاد‌شده نیز بسیار پیچیده است و نیازمند در نظر گرفتن متغیرهای متعدد فرهنگی است [4]. 
اصلی‌ترین نکته و مبنای انتقال دانش مؤثر در همه روش‌های آموزشی درک و دریافت اطلاعات از طریق حواس 5 گانه است که کیفیت آن می‌تواند میزان تأثیر آزمایشات پیشگیرانه مبتنی بر آموزش و دریافت حسی را افزایش دهد. احساس کردن در‌واقع، عمل ثبت یک محرک توسط یک ارگان حسی است و دریافت و ادراک حسی تفسیر آن محرک ثبت‌شده به وسیله یک یا چند سازوکار حسی در مغز است [5].
هر چند بسیاری از دانشمندان معتقدند که اهمیت و نقش حواس 5 گانه در درک و دریافت حسی محیط تابع ترتیب بینایی، شنوایی، لامسه، چشایی و بویایی است، به این معنا که میزان و کیفیت دریافت اطلاعات در پایان این ترتیب کمتر از ابتدای آن است، اما تحقیقات زبان‌شناسان و مطالعات فرهنگی نشان داده  است این ترتیب، جهانی نبوده و در هر فرهنگی متفاوت است [6].
بحث‌های گسترده‌ای درباره ‌تأثیر فرهنگ بر درک و دریافت حسی میان روان‌شناسان و محققان علوم‌شناختی وجود دارد، به خصوص با تأکید بر حواس بینایی و شنوایی. برای مثال، تحقیقی روی 2 گروه جمعیتی چینی و روسی ساکن شهر هاربین نشان داد ساکنین با ریشه‌های فرهنگی چینی احساس رضایت کمتری از صداهای محیط شهری در مقایسه با ساکنان با ریشه‌های فرهنگی روسی داشته‌اند [7]. محققان دانشگاه 
North Western شواهدی مبنی بر تفاوت‌های فرهنگی در پردازش شنوایی یافتند که نشان می‌دهد گوینده‌های دارای زبان آهنگین نسبت به کسانی که به زبان غیر‌آهنگین صحبت می‌کنند در پردازش صدای موسیقی توانایی بیشتری دارند. توجه به این نکته مهم است، به ویژه که این تفاوت پس از کنترل سن، تحصیلات و آموزش موسیقی نیز پابرجا بوده است [8]. 
کاپلان و همکاران که سال‌ها در آفریقا برای حذف رفتارها و آیین‌های پرخطری چون ختنه زنان کار کرده‌اند با در نظر گرفتن جنبه‌های انسان‌شناختی این‌گونه رفتارها، هویت فرهنگی را به عنوان یکی از مهم‌ترین متغیرهای فشار برای حفظ این عمل دانسته‌اند [9]. 
برای درک نقش دانش مرتبط با دریافت حسی و مردم‌شناسی فرهنگی در آزمایشات پیشگیرانه موجب ارتقای سلامت، کافی است یک جامعه محلی را به عنوان نمونه در نظر بگیریم که زمینه‌های فرهنگی و تجربه زیسته افراد آن سبب شده دریافت شنوایی آن‌ها قوی‌تر و مؤثر‌تر از دریافت بصری باشد، در‌نتیجه احتمالاً اتخاذ روش‌هایی برای کنترل و پیشگیری مبتنی بر انتقال دانش صوتی همچون گفت‌وگو، سخنرانی یا تولید محتواهای صوتی بتواند تأثیر عمیق‌تری بر تغییر آن‌ها بگذارد تا روش‌های بصری چون توزیع بروشور و سایر محتواهای بصری. 
مطالب پیش‌گفته این نکته را تأکید می‌کنند که عوامل فرهنگی در کیفیت درک و دریافت حسی مخاطبان آزمایشات ارتقای سلامت نقش بسیار مهمی دارند و انجام مطالعات میان‌رشته‌ای از ترکیب علوم‌شناختی، مردم‌شناسی فرهنگی و آموزش بهداشت برای شناخت عمیق فرایند انتقال دانش و نیز کیفیت دریافت حسی در جوامع محلی می‌تواند در طراحی روش‌های کنترل، کاهش و پیشگیری از سنت‌ها و رفتارهای مخاطره‌آمیز مؤثر باشد.  

ملاحظات اخلاقی

پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه با رعایت کامل اصول اخلاق در تحقیقات کتابخانه‌ای انجام شده است.

حامی مالی
تمامی هزینه‌های مرتبط با مطالعه توسط محققین تأمین شده است.

مشارکت نویسندگان
نویسندگان به یک اندازه در نگارش مقاله مشارکت داشته‌اند. 

تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارش منافع ندارد.

تشکر و قدردانی
نویسندگان بر خود لازم می‌دانند از مدیریت دانشکده و مدیریت و اعضای هیئت‌علمی گروه مدیریت صنعتی دانشکده مدیریت واحد تهران مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی تشکر و قدردانی کنند. 


 

1. Ebrahimi F, Aghamolaei T, Abedini S, Rafati S. [Effect of educational intervention using mobile on life style of women who referred to health centers in Bandar Abbas (Persian)]. Iran J Health Educ Health Promot. 2017; 5(2):81-9. [DOI:10.30699/acadpub.ijhehp.5.2.81]
2. Zare F, Aghamolaei T, Ghanbarnejad A, Hajializadeh K, Zarei H. [The effect of transtheoretical model-based education on promoting physical activity among employees of Abumusa Island, Iran (Persian)]. Health Syst Res. 2016; 12(1):90-5. [Link]
3. Ahmadizadeh Fini E, Madani AH, Alizadeh A, Ghanbarnejad A, Aghamolaei T. [Effect of peer education on health promoting behaviors of junior high school students (Persian)]. Iran J Health Educ Health Promot. 2015; 3(2):105-15. [Link]
4. Dadipour S, Aghamlae T, Ahmadi Z, Ranaei V, Alavi A. [A systematic review of the factors affecting women's tendency to use hookah (Persian)]. J Prevent Med. 2021; 8(2):27-36. [DOI:10.52547/jpm.8.2.36]
5. Sperling AP. Psychology made simple. Amsterdam: Elsevier Scienc; 2013. [Link]
6. Majid A, Roberts SG, Cilissen L, Emmorey K, Nicodemus B, O'Grady L, et al. Differential coding of perception in the world's languages. Proc Natl Acad Sci USA. 2018; 115(45):11369-76. [DOI:10.1073/pnas.1720419115] [PMID] [PMCID]
7. Serebrennikova A, Li N, Meng Q, Kang J. A cross-cultural comparison in sound perception between Chinese and Russian students in urban open spaces in China. Paper presented at: Inter- Noise 2019 Madrid. The 48th International Congress and Exhibition on Noise Control Engineering. 16-19 July 2019; Madrid, Spain. [Link]
8. Wong PC, Ciocca V, Chan AH, Ha LY, Tan LH, Peretz I. Effects of culture on musical pitch perception. Plos One. 2012; 7(4):e33424. [DOI:10.1371/journal.pone.0033424] [PMID] [PMCID]
9. Kaplan A, Thill M, Seoane NS, Gomez LN, Aliaga N, Casado RB, et al. Multisectoral academic training guide on female genital mutilation/cutting. Madrid: Dykinson; 2017. [Link]