دوره 10، شماره 1 - ( بهار 1402 )
جلد 10 شماره 1 صفحات 7-2 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Rahbar Karbasdehi E, Rahbar Karbasdehi F. Individual and Social Mental Health Threats During Coronavirus 2019 Epidemic. J Prevent Med 2023; 10 (1) :2-7
URL: http://jpm.hums.ac.ir/article-1-541-fa.html
URL: http://jpm.hums.ac.ir/article-1-541-fa.html
رهبر کرباسدهی ابراهیم، رهبر کرباسدهی فاطمه. تهدیدات سلامت روان فردی و اجتماعی طی همه‌گیری کرونا‌ویروس 2019. طب پیشگیری. 1402; 10 (1) :2-7
1- گروه روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
2- گروه روانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.
2- گروه روانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.
متن کامل [PDF 483 kb]
(627 دریافت)
| چکیده (HTML) (1191 مشاهده)
متن کامل: (626 مشاهده)
سردبیر محترم
تلاش‌های علمی جهان بر کرونا‌ویروس 2019 متمرکز شده است. پزشکان در سراسر جهان دانش خود را در‌مورد مراقبت از بیماران مبتلا به کرونا‌ویروس گسترش می‌دهند و دانشمندان در حال بررسی نتایج کارایی واکسن‌ها و شیوه‌های درمانی هستند. از‌آنجا‌که دانش ما در‌مورد پاتوفیزیولوژی کرونا‌ویروس به‌سرعت در حال گسترش است، پاسخ به سؤالات مربوط به تأثیرات روانی این بیماری نیز به همان اندازه ضروری است [1]. در این شرایط، اهمیت شناخت پیامدهای روانی ناشی از کرونا‌ویروس، در سطح فردی و اجتماعی بر کسی پوشیده نیست.
کرونا‌ویروس، سلامت روان طیف وسیعی از گروه‌های آسیب‌پذیر از‌جمله افراد مبتلا به عفونت فعال و افرادی که در معرض خطر بیشتری قرار دارند (مانند کارکنان مراکز درمانی) را تحت تأثیر قرار می‌دهد. مطالعات پس از همه‌گیری سندرم حاد شدید تنفسی کرونا‌ویروس در سال 2003 نشان داد افراد مبتلا به استرس به مراتب بیشتر از افراد سالم و کادر درمان به کرونا‌ویروس مبتلا بودند [2]. همچنین پژوهش‌ها نشان دادند یک‌چهارم افرادی که از عفونت کرونا‌ویروس بهبود یافتند اختلال استرس پس از سانحه داشتند و تقریباً یک‌ششم آنان، پس از ابتلا به کرونا‌ویروس دچار اختلالات افسردگی بودند. در طول همه‌گیری کرونا‌ویروس، کارکنان مراکز درمانی ترسی را تجربه کردند که ناشی از خستگی و برچسب اجتماعی بود و آنان بیشتر در معرض خطر ابتلا به اختلال استرس حاد قرار داشتند [3].
واقعیت‌های اجتماعی ناشی از بحران کرونا‌ویروس هنوز چندان شناخته شده نیست. به‌سبب اجرای سیاست فاصله‌گذاری اجتماعی، بسیاری از فعالیت‌های معمول جامعه در حوزه‌های گوناگون تعطیل شده یا به حالت تعلیق درآمده است. در‌نتیجه افراد زیادی در حوزه‌هایی چون آموزش، کسب‌و‌کار و روابط خانوادگی، متحمل تغییرات حاصل از این سیاست شده‌اند. بااینحال واقعیت‌های اجتماعی ناشی از این همه‌گیری، خطرات ابتلا به اختلال‌های روان‌شناختی را افزایش می‌دهد. سازمان جهانی بهداشت در اوایل بیماری همه‌گیر کرونا‌ویروس بیان کرد افرادی که دارای بیماری‌های قلبی، ریوی و سایر بیماری‌های زمینه‌ای هستند، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری و مرگ‌و‌میر قرار دارند. در مقابل، اطلاعات کمی در‌مورد خطرات مرتبط با بیماری‌های روان‌پزشکی در‌زمینه فاصله اجتماعی و قرنطینه خانگی، وجود دارد. بنابراین اطلاعات مربوط به اختلال‌های روانی‌اجتماعی ناشی از کرونا‌ویروس برای تدوین خط‌مشی مداخلات درمانی ضروری است [4].
طیف وسیعی از بیماری‌های روانی نیز در واکنش‌های فیزیولوژیکی فرد به کرونا‌ویروس رخ می‌دهد. مطالعات اولیه از ووهان نشان داد یک‌پنجم افرادی که بر اثر کرونا‌ویروس جان خود را از دست داده‌اند دچار انسفالوپاتی شده‌اند که احتمالاً به واسطه انتشار سیتوکین‌ها در پاسخ به عفونت ایجاد می‌شود [1]. پذیرش در بخش مراقبت‌های ویژه خود‌به‌خود استرس‌زاست و با اختلال در عملکرد فیزیولوژیک و عاطفی همراه است. مطالعات نشان می‌دهند این مسائل به علت محدودیت‌های حسی و اشکال ارتباطی با پرسنل درمان، شدید‌تر می‌شود و می‌تواند به سندرم بخش مراقبت‌های ویژه و هذیان در این بیماران منجر شود [5]. این امر اهمیت توجه به پیامدهای طولانی‌مدت سلامت روان را برای بیمارانی که از بخش مراقبت‌های ویژه زنده می‌مانند، برجسته می‌کند.
آثار ثانویه همه‌گیری، چالش‌های بیشتری را ایجاد می‌کند. کارکنان مشاغل ضروری، استرس افزایش مواجهه با بیماری را دارند. پیامدهای مالی از دست دادن شغل و تغییرات برنامه کاری ممکن است بر سلامت روان تأثیر منفی بگذارد [6]. پس از این همه‌گیری، ارزیابی پیامدهای سلامت روان و درمان‌های بالقوه آنان ممکن است فرصت‌هایی را برای دسترسی بهتر به مداخلات روان‌پزشکی در آینده شناسایی کند. از‌آنجا‌که سیستم مراقبت‌های بهداشتی به‌سرعت در حال پذیرش پزشکی از راه دور برای ارائه مراقبت و به حداقل رساندن خطر قرار گرفتن در معرض کرونا‌ویروس هستند، جامعه پزشکی فرصتی برای ارزیابی مزایای پزشکی از راه دور برای مدیریت نیازهای مداوم جمعیت بیماران روان‌پزشکی یافته‌اند [7]. یافته‌های اولیه نشان می‌دهد دسترسی به مراقبت در مناطق روستایی با محدودیت همراه بوده، ولی بااینحال سیستم مراقبت‌های بهداشتی این پتانسیل را دارند که با استفاده از فناوری، دسترسی را گسترش دهند [8].
محققان در حال بررسی تأثیر قرنطینه بر سلامت روان، بحث درباره مداخلات روانی و ارزیابی راهبردهای بالقوه برای کاهش اضطراب ناشی از کرونا‌ویروس هستند. شرکت‌ها به دنبال مشاوره آنلاین سلامت روان برای کارکنان خود هستند و دانشگاه‌ها این منابع را به جوامع ارائه می‌دهند [9]. واضح است که پیامدهای کرونا‌ویروس فراتر از یک بیماری عفونی بوده و آثار همه‌گیر و گسترده‌ای در حوزه‌های زیستی، روانی و اجتماعی در مقیاس جهانی دارد. با این اوصاف، تجارب قبلی نشان می‌دهد مدیریت پیامدهای روانی ناشی از این نوع بیماری‌ها تحت تأثیر فرهنگ هر جامعه قرار دارد [10]. همه‌گیری جهانی کرونا‌ویروس، درک بهتری از نحوه برخورد فرهنگ‌های گوناگون با اختلال‌های روانی ناشی از این بیماری، ارائه می‌دهد. این عفونت نه‌تنها آثار عصبی‌روانی را آشکار می‌کند، بلکه رفتار فرهنگی ما را نیز تغییر داده و ما را مجبور به شیوه جدیدی از زندگی می‌کند. شیوع همه‌گیری، همه جنبه‌های زندگی ما را به طریقی تحت تأثیر قرار می‌دهد که هنوز به‌طور کامل درک نکرده‌ایم. وظیفه ماست که این تجارب را شرح دهیم و از آن‌ها درس بگیریم.
در‌مجموع، زندگی روزمره افراد در سراسر جهان به دلیل کرونا‌ویروس به‌شدت تحت تأثیر قرار گرفته است. در این میان، مهم است که بیماران مبتلا به کرونا‌ویروس نه‌تنها از‌نظر مراقبت جسمانی ایمن باشند، بلکه باید از سلامت روانی و عاطفی آن‌ها نیز مراقبت شود. در این شرایط، فاصله اجتماعی و انزوای ناشی از آن می‌تواند سلامت روان این بیماران را تحت تأثیر قرار داده و مقابله با بیماری را برای آنان دشوارتر کند. برای جست‌وجوی راه‌حل‌های فوری و بلندمدت برای مقابله با این مسئله باید اقدامات مؤثری انجام شود. بنابراین، شناخت مشکلات روان‌شناختی بیماران مبتلا به کرونا‌ویروس می‌تواند زمینه را برای پیشگیری، آموزش و درمان مؤثر این بیماران فراهم آورد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این پژوهش با رعایت کامل اصول اخلاق در تحقیقات کتابخانه‌ای انجام شده است.
حامی مالی
این مقاله از‌طرف هیچ‌گونه نهاد یا مؤسسه‌ای حمایت مالی نشده و تمام منابع مالی آن از طرف نویسندگان تأمین شده است.مشارکت نویسندگان
تمامی نویسندگان در طراحی این مقاله، ارائه مطالب علمی، تهیه نسخه خطی و تجدیدنظر نسخه نهایی به سهم مساوی مشارکت داشته‌اند.
تعارض منافع
بنا به اظهارات نویسندگان این مقاله، هیچ‌گونه تعارض منافعی ندارد.
تشکر و قدردانی
نویسندگان از حمایت‌های جناب آقای دکتر غلامعلی افروز تشکر و قدردانی می‌کنند.
تلاش‌های علمی جهان بر کرونا‌ویروس 2019 متمرکز شده است. پزشکان در سراسر جهان دانش خود را در‌مورد مراقبت از بیماران مبتلا به کرونا‌ویروس گسترش می‌دهند و دانشمندان در حال بررسی نتایج کارایی واکسن‌ها و شیوه‌های درمانی هستند. از‌آنجا‌که دانش ما در‌مورد پاتوفیزیولوژی کرونا‌ویروس به‌سرعت در حال گسترش است، پاسخ به سؤالات مربوط به تأثیرات روانی این بیماری نیز به همان اندازه ضروری است [1]. در این شرایط، اهمیت شناخت پیامدهای روانی ناشی از کرونا‌ویروس، در سطح فردی و اجتماعی بر کسی پوشیده نیست.
کرونا‌ویروس، سلامت روان طیف وسیعی از گروه‌های آسیب‌پذیر از‌جمله افراد مبتلا به عفونت فعال و افرادی که در معرض خطر بیشتری قرار دارند (مانند کارکنان مراکز درمانی) را تحت تأثیر قرار می‌دهد. مطالعات پس از همه‌گیری سندرم حاد شدید تنفسی کرونا‌ویروس در سال 2003 نشان داد افراد مبتلا به استرس به مراتب بیشتر از افراد سالم و کادر درمان به کرونا‌ویروس مبتلا بودند [2]. همچنین پژوهش‌ها نشان دادند یک‌چهارم افرادی که از عفونت کرونا‌ویروس بهبود یافتند اختلال استرس پس از سانحه داشتند و تقریباً یک‌ششم آنان، پس از ابتلا به کرونا‌ویروس دچار اختلالات افسردگی بودند. در طول همه‌گیری کرونا‌ویروس، کارکنان مراکز درمانی ترسی را تجربه کردند که ناشی از خستگی و برچسب اجتماعی بود و آنان بیشتر در معرض خطر ابتلا به اختلال استرس حاد قرار داشتند [3].
واقعیت‌های اجتماعی ناشی از بحران کرونا‌ویروس هنوز چندان شناخته شده نیست. به‌سبب اجرای سیاست فاصله‌گذاری اجتماعی، بسیاری از فعالیت‌های معمول جامعه در حوزه‌های گوناگون تعطیل شده یا به حالت تعلیق درآمده است. در‌نتیجه افراد زیادی در حوزه‌هایی چون آموزش، کسب‌و‌کار و روابط خانوادگی، متحمل تغییرات حاصل از این سیاست شده‌اند. بااینحال واقعیت‌های اجتماعی ناشی از این همه‌گیری، خطرات ابتلا به اختلال‌های روان‌شناختی را افزایش می‌دهد. سازمان جهانی بهداشت در اوایل بیماری همه‌گیر کرونا‌ویروس بیان کرد افرادی که دارای بیماری‌های قلبی، ریوی و سایر بیماری‌های زمینه‌ای هستند، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری و مرگ‌و‌میر قرار دارند. در مقابل، اطلاعات کمی در‌مورد خطرات مرتبط با بیماری‌های روان‌پزشکی در‌زمینه فاصله اجتماعی و قرنطینه خانگی، وجود دارد. بنابراین اطلاعات مربوط به اختلال‌های روانی‌اجتماعی ناشی از کرونا‌ویروس برای تدوین خط‌مشی مداخلات درمانی ضروری است [4].
طیف وسیعی از بیماری‌های روانی نیز در واکنش‌های فیزیولوژیکی فرد به کرونا‌ویروس رخ می‌دهد. مطالعات اولیه از ووهان نشان داد یک‌پنجم افرادی که بر اثر کرونا‌ویروس جان خود را از دست داده‌اند دچار انسفالوپاتی شده‌اند که احتمالاً به واسطه انتشار سیتوکین‌ها در پاسخ به عفونت ایجاد می‌شود [1]. پذیرش در بخش مراقبت‌های ویژه خود‌به‌خود استرس‌زاست و با اختلال در عملکرد فیزیولوژیک و عاطفی همراه است. مطالعات نشان می‌دهند این مسائل به علت محدودیت‌های حسی و اشکال ارتباطی با پرسنل درمان، شدید‌تر می‌شود و می‌تواند به سندرم بخش مراقبت‌های ویژه و هذیان در این بیماران منجر شود [5]. این امر اهمیت توجه به پیامدهای طولانی‌مدت سلامت روان را برای بیمارانی که از بخش مراقبت‌های ویژه زنده می‌مانند، برجسته می‌کند.
آثار ثانویه همه‌گیری، چالش‌های بیشتری را ایجاد می‌کند. کارکنان مشاغل ضروری، استرس افزایش مواجهه با بیماری را دارند. پیامدهای مالی از دست دادن شغل و تغییرات برنامه کاری ممکن است بر سلامت روان تأثیر منفی بگذارد [6]. پس از این همه‌گیری، ارزیابی پیامدهای سلامت روان و درمان‌های بالقوه آنان ممکن است فرصت‌هایی را برای دسترسی بهتر به مداخلات روان‌پزشکی در آینده شناسایی کند. از‌آنجا‌که سیستم مراقبت‌های بهداشتی به‌سرعت در حال پذیرش پزشکی از راه دور برای ارائه مراقبت و به حداقل رساندن خطر قرار گرفتن در معرض کرونا‌ویروس هستند، جامعه پزشکی فرصتی برای ارزیابی مزایای پزشکی از راه دور برای مدیریت نیازهای مداوم جمعیت بیماران روان‌پزشکی یافته‌اند [7]. یافته‌های اولیه نشان می‌دهد دسترسی به مراقبت در مناطق روستایی با محدودیت همراه بوده، ولی بااینحال سیستم مراقبت‌های بهداشتی این پتانسیل را دارند که با استفاده از فناوری، دسترسی را گسترش دهند [8].
محققان در حال بررسی تأثیر قرنطینه بر سلامت روان، بحث درباره مداخلات روانی و ارزیابی راهبردهای بالقوه برای کاهش اضطراب ناشی از کرونا‌ویروس هستند. شرکت‌ها به دنبال مشاوره آنلاین سلامت روان برای کارکنان خود هستند و دانشگاه‌ها این منابع را به جوامع ارائه می‌دهند [9]. واضح است که پیامدهای کرونا‌ویروس فراتر از یک بیماری عفونی بوده و آثار همه‌گیر و گسترده‌ای در حوزه‌های زیستی، روانی و اجتماعی در مقیاس جهانی دارد. با این اوصاف، تجارب قبلی نشان می‌دهد مدیریت پیامدهای روانی ناشی از این نوع بیماری‌ها تحت تأثیر فرهنگ هر جامعه قرار دارد [10]. همه‌گیری جهانی کرونا‌ویروس، درک بهتری از نحوه برخورد فرهنگ‌های گوناگون با اختلال‌های روانی ناشی از این بیماری، ارائه می‌دهد. این عفونت نه‌تنها آثار عصبی‌روانی را آشکار می‌کند، بلکه رفتار فرهنگی ما را نیز تغییر داده و ما را مجبور به شیوه جدیدی از زندگی می‌کند. شیوع همه‌گیری، همه جنبه‌های زندگی ما را به طریقی تحت تأثیر قرار می‌دهد که هنوز به‌طور کامل درک نکرده‌ایم. وظیفه ماست که این تجارب را شرح دهیم و از آن‌ها درس بگیریم.
در‌مجموع، زندگی روزمره افراد در سراسر جهان به دلیل کرونا‌ویروس به‌شدت تحت تأثیر قرار گرفته است. در این میان، مهم است که بیماران مبتلا به کرونا‌ویروس نه‌تنها از‌نظر مراقبت جسمانی ایمن باشند، بلکه باید از سلامت روانی و عاطفی آن‌ها نیز مراقبت شود. در این شرایط، فاصله اجتماعی و انزوای ناشی از آن می‌تواند سلامت روان این بیماران را تحت تأثیر قرار داده و مقابله با بیماری را برای آنان دشوارتر کند. برای جست‌وجوی راه‌حل‌های فوری و بلندمدت برای مقابله با این مسئله باید اقدامات مؤثری انجام شود. بنابراین، شناخت مشکلات روان‌شناختی بیماران مبتلا به کرونا‌ویروس می‌تواند زمینه را برای پیشگیری، آموزش و درمان مؤثر این بیماران فراهم آورد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این پژوهش با رعایت کامل اصول اخلاق در تحقیقات کتابخانه‌ای انجام شده است.
حامی مالی
این مقاله از‌طرف هیچ‌گونه نهاد یا مؤسسه‌ای حمایت مالی نشده و تمام منابع مالی آن از طرف نویسندگان تأمین شده است.مشارکت نویسندگان
تمامی نویسندگان در طراحی این مقاله، ارائه مطالب علمی، تهیه نسخه خطی و تجدیدنظر نسخه نهایی به سهم مساوی مشارکت داشته‌اند.
تعارض منافع
بنا به اظهارات نویسندگان این مقاله، هیچ‌گونه تعارض منافعی ندارد.
تشکر و قدردانی
نویسندگان از حمایت‌های جناب آقای دکتر غلامعلی افروز تشکر و قدردانی می‌کنند.
References
1. Velavan TP, Meyer CG. The COVID-19 epidemic. Trop Med Int Health. 2020; 25(3):278-80. [DOI:10.1111/tmi.13383] [PMID] [PMCID]
2. Maunder R, Hunter J, Vincent L, Bennett J, Peladeau N, Leszcz M, et al. The immediate psychological and occupational impact of the 2003 SARS outbreak in a teaching hospital. CMAJ. 2003; 168(10):1245-51. [PMID] [PMCID]
3. Eken HN, Dee EC, Fuchs DC. Letter to the editor: COVID-19; an opportunity to study mental health at the individual and population levels. J Psychiatr Res. 2020; 129:15-16. [DOI:10.1016/j.jpsychires.2020.05.032] [PMID] [PMCID]
4. Brooks SK, Webster RK, Smith LE, Woodland L, Wessely S, Greenberg N, et al. The psychological impact of quarantine and how to reduce it: Rapid review of the evidence. Lancet. 2020; 395(10227):912-20. [DOI:10.1016/S0140-6736(20)30460-8] [PMID]
5. Kotfis K, Williams Roberson S, Wilson JE, Dabrowski W, Pun BT, Ely EW. COVID-19: ICU delirium management during SARS-CoV-2 pandemic. Crit Care. 2020; 24(1):176. [DOI:10.1186/s13054-020-02882-x] [PMID] [PMCID]
6. Campbell AM. An increasing risk of family violence during the COVID-19 pandemic: Strengthening community collaborations to save lives. Forensic Sci Int. 2020; 2:100089.[DOI:10.1016/j.fsir.2020.100089] [PMCID]
7. Hollander JE, Carr BG. Virtually perfect? Telemedicine for COVID-19. N Engl J Med. 2020; 382(18):1679-81. [DOI:10.1056/NEJMp2003539] [PMID]
8. Rahbar Karbasdehi E. [Impact of coronavirus 2019 on students with special needs (Persian)]. J Shahid Sadoughi Univ Med Sci. 2021; 29(5):3693-7. [DOI:10.18502/ssu.v29i5.6769]
9. Duan L, Zhu G. Psychological interventions for people affected by the COVID-19 epidemic. Lancet Psychiatry. 2020; 7(4):300-2. [DOI:10.1016/S2215-0366(20)30073-0] [PMID]
10. Mezzina R, Sashidharan SP, Rosen A, Killaspy H, Saraceno B. Mental health at the age of coronavirus: Time for change. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol. 2020; 55(8):965-8. [DOI:10.1007/s00127-020-01886-w] [PMID] [PMCID]
2. Maunder R, Hunter J, Vincent L, Bennett J, Peladeau N, Leszcz M, et al. The immediate psychological and occupational impact of the 2003 SARS outbreak in a teaching hospital. CMAJ. 2003; 168(10):1245-51. [PMID] [PMCID]
3. Eken HN, Dee EC, Fuchs DC. Letter to the editor: COVID-19; an opportunity to study mental health at the individual and population levels. J Psychiatr Res. 2020; 129:15-16. [DOI:10.1016/j.jpsychires.2020.05.032] [PMID] [PMCID]
4. Brooks SK, Webster RK, Smith LE, Woodland L, Wessely S, Greenberg N, et al. The psychological impact of quarantine and how to reduce it: Rapid review of the evidence. Lancet. 2020; 395(10227):912-20. [DOI:10.1016/S0140-6736(20)30460-8] [PMID]
5. Kotfis K, Williams Roberson S, Wilson JE, Dabrowski W, Pun BT, Ely EW. COVID-19: ICU delirium management during SARS-CoV-2 pandemic. Crit Care. 2020; 24(1):176. [DOI:10.1186/s13054-020-02882-x] [PMID] [PMCID]
6. Campbell AM. An increasing risk of family violence during the COVID-19 pandemic: Strengthening community collaborations to save lives. Forensic Sci Int. 2020; 2:100089.[DOI:10.1016/j.fsir.2020.100089] [PMCID]
7. Hollander JE, Carr BG. Virtually perfect? Telemedicine for COVID-19. N Engl J Med. 2020; 382(18):1679-81. [DOI:10.1056/NEJMp2003539] [PMID]
8. Rahbar Karbasdehi E. [Impact of coronavirus 2019 on students with special needs (Persian)]. J Shahid Sadoughi Univ Med Sci. 2021; 29(5):3693-7. [DOI:10.18502/ssu.v29i5.6769]
9. Duan L, Zhu G. Psychological interventions for people affected by the COVID-19 epidemic. Lancet Psychiatry. 2020; 7(4):300-2. [DOI:10.1016/S2215-0366(20)30073-0] [PMID]
10. Mezzina R, Sashidharan SP, Rosen A, Killaspy H, Saraceno B. Mental health at the age of coronavirus: Time for change. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol. 2020; 55(8):965-8. [DOI:10.1007/s00127-020-01886-w] [PMID] [PMCID]
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
روانشناسی
دریافت: 1400/5/23 | پذیرش: 1402/2/17 | انتشار: 1402/4/10
دریافت: 1400/5/23 | پذیرش: 1402/2/17 | انتشار: 1402/4/10
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
