مقدمه
راستای مناسب بدنی در اغلب رشتههای ورزشی نقش تعیینکنندهای در عملکرد ورزشی ورزشکاران دارد. درواقع حفظ راستای مناسب بدن به فرد اجازه میدهد که بهطور کامل بر تکلیف حرکتی و عملکردی مناسب تمرکز کند. همچنین وجود یک سیستم کنترل حرکتی سالم و توانمند ضمن بهبود عملکرد فرد هنگام فعالیتهای جسمانی از ضروریات جلوگیری از آسیبدیدگی حین فعالیتهای ورزشی سنگین است [
1]. وضعیت صحیح بدنی حاصل تعادل اسکلتیعضلانی است که حداقل مقدار تنش یا کشش عضلانی را شامل میشود. همچنین وضعیت قائم و صحیح، احساس سلامتی را در فرد تقویت میکند و توانایی انجام فعالیتهای روزمره به بهترین نحو و حتی شرکت در انجام فعالیتها و مهارتها را افزایش میدهد، درحالیکه پیامدهای ناشی از وضعیت بدنی نادرست به حدی گستردگی دارد که بر ابعاد جسمانی، روانی، اقتصادی وحتی اجتماعی فرد تأثیرات منفی زیادی خواهد داشت [
2].
در ایران در حدود 36 درصد از افراد در حین فعالیتهای روزمره خود وضعیت بدنی یا پاسچر نامناسبی دارند [
3]. جاندا ناهنجاریهای الگوهای حرکتی را در 3 دستهبندی مجزا که شامل سندرم متقاطع فوقانی، سندرم متقاطع تحتانی و سندرم لایهای است طبقهبندی میکند [
2]. سندرم متقاطع تحتانی با سفتی و کوتاهی عضلات فلکسور ران و خلفی ستون فقرات و ضعف عضلات شکمی، سرینی و همسترینگ مشخص میشود. اینچنین عدم تعادلی میتواند اثرات مضری بر وضعیت استاتیک و دینامیک بدن بهخصوص در هنگام راه رفتن داشته باشد. این سندرم سبب ایجاد تیلت قدامی لگن، افزایش لوردوز کمری و خم شدن مختصر مفصل ران میشود [
4].
لوردوز کمر یک مؤلفه کلیدی مربوط به برهم خوردن راستای صحیح بدنی است که سالهاست توجه پزشکان و محققان را به خود معطوف ساخته است [
5]. افزایش گودی کمر یا لوردوزیس، نوعی ناهنجاری است که در آن بخش تحتانی ستون فقرات انحنا پیدا میکند [
5]. در مطالعات گذشته، محققان عنوان کردند که در مقایسه با ستون فقرات طبیعی، پاسچرهای لوردوتیک میتواند موجب افزایش نیروی فشاری بر ساختارهای مهرهای خلفی و افزایش استرس بر دیسک بینمهرهای شود. همچنین افزایش تمرکز نیرو بر بخش نسبتاً کوچکی از مفاصل فاست موجب تمرکز استرس بیشتر بر بافت مفاصل خواهد شد [
4]. بهجز استخوانها، رباطها، دیسکهای بینمهرهای که در شکلگیری قوس کمری مؤثر هستند، وزن، فعالیت، قدرت و انعطافپذیری ستون فقرات و اندام تحتانی نیز ممکن است بر میزان این انحنا نقش اساسی داشته باشند [
6].
در نظر داشته باشید که اساس همه فعالیتهای روزانه زندگی، عملکرد اندام تحتانی است و اهمیت پا بهعنوان انتهاییترین عضو بدن که نقش عمدهای در تحمل وزن، جذب و تعدیل نیروها و ضربات واردشده به بدن در هنگام راه رفتن، دویدن و پریدن دارد، بر کسی پوشیده نیست. این ناهنجاریها ممکن است عوارض متعددی مانند بروز خستگی، درد، بیثباتی و فرسودگی در مفصل، صدمه به مفصل مچ پا، زانو، ران، ستون فقرات و کاهش توانایی در کنترل وضعیت را درپی داشته باشد [
6]. فلجهای مغزی و نقش این عامل در کارکردهای آموزشی و مشارکت در فعالیتهای مهارتی روزمره زندگی عاملی مؤثر در کیفیت زندگی افراد است. بااینحال مطالعات بسیار اندکی در مورد رابطه عملکرد اندام فوقانی و کیفیت زندگی انجام شده است [
7]. عملکرد اندام فوقانی در کل اشاره به عملکرد بهنجار مفاصل شانه، آرنج، مچ دست و انگشتان و هماهنگی بین همه آنها در فعالیتهای مختلف دارد [
8].
عدم ثبات عضلانی در ناحیه کمریـلگنی میتواند با تأثیر بر موقعیت لگن و متعاقباً تغییر زاویه قوس کمری به بروز ناهنجاریهای وضعیتی در این ناحیه منجر شود که یکی از مهمترین آنها قوس افزایشیافته کمری یا همان ناهنجاری هایپرلوردوزیس است [
7]. یکی از عواملی که نقش مهمی در تعادل ناحیه کمری لگنی و انحرافات ستون فقرات دارد، عملکرد عضلات موجود در ناحیه مرکزی بدن (شکمی/چندسر/کف لگن/دیافراگم) است. نقش اصلی این عضلات، کمک به ثبات ستون فقرات و لگن و ناحیه مرکزی بدن در حرکات پایه و عملکردی است. پس تقویت عملکردی آنها میتواند به بهبود سیستم عصبی عضلانی و حمایت از ستون فقرات بهویژه در ناحیه کمری لگنی منجر شود [
7]. در طول دهههای اخیر پژوهشگران زیادی از درمان با تمرینات و ورزش در کنترل و پیشگیری از عارضههای کمری حمایت کردهاند [
9]. در این میان، تمرینات ثبات مرکزی ستون فقرات باتوجهبه اهمیت ناحیه مرکزی بدن و فعالیت عضلات این ناحیه حین عملکرد اندامها بسیار مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است [
10].
انجام یک سری از تمرینات میتواند طیف گستردهای از تمرینات مربوط به بهبود عملکرد را پوشش دهد. اخیراً انواع جدید و مؤثری از تمرینات تحت عنوان تمرینات معلق یا تی.آر.ایکس مورد توجه مربیان و ورزشکاران، افراد غیرورزشکار و بیماران قرار گرفته است. این تمرینات شامل تمرینات با استفاده از وزن بدن و جاذبه است که بهطور گستردهای طیف وسیعی از فاکتورهای آمادگی بدنی را پوشش میدهد. تمرینات تی.آر.ایکس از جاذبه زمین و تحرک برای تولید واکنشهای عصبیعضلانی به تغییرات حاصل از قرارگیری بدن و نیز ویژگیهای مکانیکی بهره میگیرد. انجام حرکات با استفاده از تمرینات معلق، قدرت و ثبات را بهشکل ایستا و پویایی با هم تلفیق میکند که به سیستم عصبی تا سطح زیادی فشار وارد میکند و مزایای ورزش بدنسازی را جهت دستیابی سریعتر به نتیجه مطلوب به حداکثر میرساند [
9]. کارکرد گسترده دستگاه تمرینات تی.آر.ایکس موجب می شود تا مزایای تمرینات معلق صرفاً مختص ورزشکاران حرفهای نباشد، بلکه هر فردی که بهدنبال دستیابی به تمرینات مؤثر با این دستگاه است، بهرهمند شود. انجام تمرینات ورزشی با این دستگاه قابلیت تأثیر بر کلیه فاکتورهای آمادگی جسمانی و بدنسازی مانند استقامت، مقاومت، سرعت، چابکی، انعطافپذیری، ثبات و استقامت ناحیه مرکزی را داراست [
9].
بائه و همکاران معتقدند عملکرد عضلات ناحیه مرکزی (عضلات تنه و لگن) که مسئول حفظ پایداری ستون فقرات و لگن برای انتقال انرژی از تنه به اندامهای کوچکتر هستند، حین انجام بسیاری از فعالیتهای ورزشی اهمیت ویژهای دارد. بنابراین اعتقاد بر این است که با وجود عضلات قوی در اندامها، وجود عضلات ناحیه مرکزی ضعیف وکاهش تجمیع نیروی عضلانی از طریق ناحیه مرکزی موجب تولید نیروی کمتر و الگوهای حرکتی نامناسب خواهد شد [
7].
توجه به این نکته نیز حائز اهمیت است که امروزه مربیان و متخصصان روانشناسی ورزشی برای رساندن ورزشکاران به اوج عملکرد، از تکنیکهای جسمانی و روانی بهصورت توأمان استفاده میکنند. دانش بشری در تمام مناطق دنیا همیشه در حال رشد و توسعه است و هر روز طیف متنوعی از علوم مختلف گسترده میشود. پیشرفت روشهای تجربی در تحقیقات و مطالعات یادگیری حرکتی و روانشناسی، فصل جدیدی در توسعه علم در چند دهه اخیر به وجود آورده است و نتایج آن تحت تأثیر روشهای مختلف آموزشی و شیوههای مختلف مربیگری و همچنین اجرای اهداف ورزشی قرار گرفته است [
11].
باتوجهبه نتایج تحقیقات متعدد درخصوص آثار ویژه تمرینات ورزشی بر تعادل و بهبود عملکرد افراد، مزایای مفید و دردسترس تمرینات تعادلی و مقاومتی تی.آر.ایکس بهعنوان تمرینات فزاینده قدرت، استقامت، توان عضلانی، دامنه حرکتی، تعادل و ثبات ناحیه مرکزی حائز اهمیت است. باتوجهبه محدود بودن مطالعات داخلی و خارجی درزمینه بررسی اثر تمرینات تی.آر.ایکس بر عملکرد اندام فوقانی و تحتانی زنان میانسال مبتلا به سندرم متقاطع تحتانی، تحقیق حاضر درصدد پاسخ به این سؤال است که آیا 6 هفته تمرینات تی.آر.ایکس بر عملکرد اندام فوقانی و تحتانی زنان میانسال با سندرم متقاطع تحتانی تأثیر دارد یا خیر؟
مواد و روشها
تحقیق حاضر از نوع نیمهآزمایشی با طرح پیشآزمون و پسآزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش، زنان میانسال غیرورزشکار با سندرم متقاطع تحتانی شهرستان مریوان بودند که از بین آنها 30 نفر بهعنوان نمونه براساس ملاکهای ورود و خروج از تحقیق بهصورت هدفمند انتخاب شدند. معیارهای ورود به تحقیق شامل عدم بارداری، محدوده سنی 30 تا 40 سال، داشتن سلامت عمومی روانی و ابتلا به سندرم متقاطع تحتانی و درنهایت حضور داوطلبانه در تحقیق بود. در این تحقیق سندرم متقاطع تحتانی دارا بودن زاویه هایپر لوردوزیس بالای 52 بود. معیارهای خروج شامل سابقه عمل جراحی در سال گذشته، هرگونه آسیب اندام تحتانی در طول 6 ماه گذشته، نقص نورولوژیکی یا نقص دستگاه عصبی مرکزی و شرکت نامنظم در جلسات تمرین بودند. آزمودنیها ابتدا فرم رضایتنامه را تکمیل کردند و سپس ارزیابیها انجام شد.
بعد از انتخاب، آزمودنیها بهصورت تصادفی به دو گروه کنترل و آزمایشی تقسیم شدند. قد آزمودنیها بهوسیله متر نواری و وزن آنها بهوسیله ترازو (مدل BPS-9370) اندازهگیری شد. پیشآزمون یعنی بررسی عملکرد اندام فوقانی بهوسیله آزمونهای Y و دیویس و بررسی عملکرد اندام تحتانی توسط آزمونهای جهش جانبی و جهش مربع انجام شد. سپس 6 هفته تمرینات تی.آر.ایکس بهعنوان پروتکل تمرینی اجرا شد و بعد از 6 هفته دوباره در همان شرایط پسآزمون اجرا شد.
آزمون Y
برای ارزیابی عملکرد اندام فوقانی از آزمون تعادل Y استفاده شد که پلیسکی در سال 2009 ضریب پایایی درونی این آزمون را بین 0/8 تا 0/99 گزارش کرد. این دستگاه شامل صفحه ثابتی است که 3 میله در 3 جهت داخلی، تحتانی خارجی و فوقانی خارجی با زاویه 120 درجه نسبت به یکدیگر به آن متصل شدهاند. بر روی هر میله برحسب سانتیمتر علامتگذاری شد و نشانگر متحرکی روی هر میله مدرج وجود دارد که دست آزاد آزمودنی آن را تا حداکثر مسافت دستیابی هل میدهد (
تصویر شماره 1).
این آزمون برای هر دو دست 3 بار تکرار شد و میانگین 3 اجرا در هر جهت برای تجزیهوتحلیل استفاده شد. همچنین برای جلوگیری از خستگی، بین هر تلاش 2 دقیقه استراحت داده شد. در ضمن قبل از شروع آزمون، دست برتر آزمودنیها باتوجهبه تمایل آزمودنیها در پرتاب توپ مشخص شد. طول اندام فوقانی بر فاصله دستیابی آنها اثرگذار است، از اینرو نمرههای خام تعادل براساس طول اندام فوقانی نرمال شد. برای ثبت طول اندام فوقانی، فاصله بین زائده خاری مهره هفتم تا انتهای انگشت میانی، درحالیکه شانهها آبداکشن 90 درجه، آرنجها، مچ دست و انگشتان باز شده بودند، اندازهگیری شد. فاصله دستیابی بر طول اندام فوقانی برحسب سانتیمتر تقسیم و در عدد 100 ضرب شد و بهمنزله درصدی از طول اندام فوقانی محسوب شد.
در این آزمون، علاوهبر در نظر گرفتن هر 3 جهت بهصورت مجزا، یک نمره کلی برای عملکرد از طریق
فرمول شماره 1 محاسبه شد [
12]:
آزمون جهش جانبی
آزمودنی فاصله 30 سانتیمتری را که با دو تکه نوارچسب موازی روی سطح زمین مشخص شده بود، 10 بار بهصورت رفت و برگشت روی پای برتر جهش کرد (
تصویر شماره 2).
رکورد آزمودنی بهوسیله کرنومتر (یونیک با دقت 0/01) ثبت شد. پایایی بین آزمونگر این آزمون در ورزشکاران سالم 0/97 گزارش شده است [
13].
آزمون جهش مربع
در این آزمون، مربعی به اضلاع 40 سانتیمتر، با نوارچسب روی زمین رسم شد. محل شروع آزمون در
تصویر شماره 2 مشخص شده است. از آزمودنی خواسته شد تا با سرعت ممکن 5 مرتبه مسیر ترسیمی در شکل را به درون و بیرون مربع با پای برتر جهش کند (پای راست در خلاف جهت عقربههای ساعت و پای چپ در جهت عقربههای ساعت). اگر فرد در حین انجام تست، پای مخالفش زمین میخورد، تعادلش را از دست میداد، یا نمیتوانست بر روی نوارهای مشخصشده برای فرود جهش کند، یا پایش روی اضلاع برخورد میکرد، تست قابل قبول نبود. پایایی بین آزمونگر این تست 0/90 گزارش شده است [
13].
آزمون دیویس
این آزمون قدرت و استقامت عضلانی و ثبات زنجیره جنبشی بسته اندام فوقانی را بررسی میکند. دیویس و دیکوف هافمن در سال 1993 این آزمون شنای تعدیلیافته را طراحی کردند. پایایی آزمون ـ آزمون مجدد آن 0/92 گزارش شده است. دو قطعه باند ورزشی با فاصله 90 سانتیمتر از هم قرار میگیرد. از آزمودنی خواسته شد در فضای بین دو باند به حالت شنا قرار بگیرد. سپس در فاصله زمانی 15 ثانیه با تمام سرعت دستان خود را بهصورت ضربدری حرکت دهد. تعداد تماس دست، امتیاز آزمون فرد است (
تصویر شماره 3) [
13].
برنامه تمرینات تی.آر.ایکس
برنامه تمرینات تی.آر.ایکس، یک پروتکل تمرینی شامل 6 حرکت، هر حرکت 3 ست و هر ست دارای مدتزمان مخصوص به خود است که هر هفته به تعداد و زمان آن افزوده میشود. حرکات شامل 1. لوله شدن به سمت جلو با کف دست از حالت ایستاده، 2. لوله شدن به سمت جلو روی ساعد از حالت نشسته روی زانو، 3. پل جفتپا با زانوی صاف، 4. پل جفتپا با زانوی خم، 5. پلانک روی آرنج با زانوی صاف و 6. پلانک روی آرنج با زانوی خم است (
جدول شماره 1 و
تصویر شماره 4).
در تحقیق حاضر جهت توصیف متغیرهای تحقیق از آمار توصیفی و جهت بررسی فرضیههای تحقیق از آمار استنباطی استفاده شد. جهت تجزیهوتحلیل استنباطی و بیان تفاوتهای احتمالی در مراحل مختلف تحقیق از آزمونهای آماری تحلیل کواریانس و تی همبسته استفاده شد. تمام تجزیهوتحلیلهای آماری توسط نرمافزار SPSS نسخه 21 و در سطح معناداری 0/05 صورت گرفت.
یافتهها
دادههای توصیفی آزمودنیها شامل شاخصهای سن، قد، وزن، آزمونهای دیویس، Y، جهش جانبی، جهش مربع و شاخص توده بدنی در
جدول شماره 2 ارائه شده است.
باتوجهبه سطح معناداری بهدستآمده در شاخصهای ارائهشده در گروه کنترل و آزمایش که بزرگتر از 0/05 بود، بنابراین شاخصها در پیشآزمون همگن بودند و تفاوت معناداری بین آنها وجود نداشت. نتایج تفاوت شاخصها در پیشآزمون و پسآزمون در دو گروه کنترل و تجربی در
جدول شماره 3 ارائه شده است.
نتایج آزمون تی همبسته جهت مقایسه درونگروهی در متغیرهای عملکرد اندام فوقانی و تحتانی در گروههای آزمایش و کنترل در مراحل پیشآزمون و پسآزمون نشان داد سطح معناداری در گروه کنترل در پیشآزمون و پسآزمون برای تمامی شاخصهای دیویس (0/144)، جهت داخلی (0/494)، تحتانی خارجی (0/370)، فوقانی خارجی (0/770)، عملکرد اندام فوقانی (0/083)، جهش مربع (0/212) و جهش جانبی (0/151) بزرگتر از 0/05 است. بنابراین میتوان گفت در مراحل پیشآزمون و پسآزمون در گروه کنترل، تفاوت معناداری وجود ندارد. در گروه آزمایش مقدار p برای تمامی شاخصهای دیویس (0/001)، جهت داخلی (0/001)، تحتانی خارجی (0/001)، فوقانی خارجی (0/005) و عملکرد اندام فوقانی (0/001) کوچکتر از 0/05 بود. بنابراین میتوان گفت در مراحل پیشآزمون و پسآزمون در گروه آزمایش در شاخصهای آزمون دیویس، تعادل و عملکرد اندام فوقانی تفاوت معناداری وجود دارد، اما در شاخصهای جهش مربع (0/188) و جهش جانبی (0/463) این تفاوت معنادار نبود.
در
جدول شماره 4 نتایج آزمون تحلیل کواریانس جهت بررسی تأثیر تمرینات تی.آر.ایکس بر عملکرد اندام فوقانی و تحتانی ارائه شده است که نشان میدهد مقدار p بهدستآمده در گروه کنترل و آزمایش در پسآزمون برای تمامی شاخصهای دیویس (0/001)، جهت داخلی (0/001)، تحتانی خارجی (0/001)، فوقانی خارجی (0/001)، عملکرد اندام فوقانی (0/001)، جهش مربع (0/001) و جهش جانبی (0/001) کوچکتر از سطح خطای 0/05 است.
بنابراین میتوان گفت در مراحل پسآزمون در گروه کنترل و آزمایش بهدلیل مداخله تمرینی تفاوت معناداری وجود دارد.
بحث و نتیجهگیری
هدف از این مطالعه، بررسی تأثیر تمرینات تی.آر.ایکس بر عملکرد اندام فوقانی و تحتانی زنان میانسال غیرورزشکار با سندرم متقاطع تحتانی بود. نتایج تحقیق نشان داد همه شاخصهای مورد بررسی در گروه آزمایش بهجز شاخصهای جهش مربع (0/188) و جهش جانبی (0/463) دارای تفاوت معنادار بودند. بنابراین تأثیر تمرینات تی.آر.ایکس بر عملکرد اندام فوقانی و تحتانی معنادار بود. ازآنجاکه تمرین تی.آر.ایکس شکلی از فعالیت بدنی است که دارای فواید متعددی چون افزایش قدرت و انرژی، بهبود توجه و تمرکز، کاهش استرس و تشویش، تقویت سیستم ایمنی بدن، افزایش انعطافپذیری و تعادل، افزایش قابلیت تحرک مفاصل و کاهش دردهای ناحیه کمر است، بنابراین انجام این تمرینات کمهزینه و آسان، ضروری به نظر میرسد [
11].
همسو با نتایج این پژوهش، تحقیقات داخلی و خارجی صورت گرفتهاند که میتوان به نتایج تحقیق شاویکلو و همکاران اشاره کرد که نشان دادند تمرینات تی.آر.ایکس تأثیر مثبتی بر افزایش نمره آزمون غربالگری عملکردی و کاهش میزان آسیب ورزشکاران رشته فوتسال دارد [
14]. کوسماتا و همکاران نشان دادند یک دوره تمرین 8 هفتهای تی.آر.ایکس بهصورت معناداری باعث بهبود اجرای بدنی سالمندان در فعالیتهای روزانه و کیفیت زندگی آنان میشود [
15].
وارن و همکاران ارتباط معناداری را بین آسیبهای غیربرخوردی و امتیاز آزمون غربالگری حرکت عملکردی گزارش نکردند [
16] که همسو نبودن نتایج این تحقیقات ممکن است بهدلیل سطح متفاوت آمادگی جسمانی این آزمودنیها، جنسیت و اهمیت بیشتر دیگر فاکتورهای عملکردی در افزایش خطر آسیب در سطوح بالای ورزشی و مکانیسم آسیب باتوجهبه هر رشته ورزشی باشد [
16]. اصلانی و همکاران نشان دادند تعادل آزمودنیهای گروه آزمایش در هر 3 نوع ایستا، پویا و عملکردی در پسآزمون نسبت به پیشآزمون پیشرفت معناداری پیدا کرده است [
17]. سخنگوی و همکاران نشان دادند تفاوت معناداری بین گروه آزمایش و کنترل در تعادل حرکتی و عملکرد حرکتی زنان مبتلابه اماس وجود دارد. همچنین بین نمره تعادل و عملکرد حرکتی در قبل و بعد از تمرینات عصبی و عضلانی در گروه آزمایش تفاوت معناداری وجود دارد [
18].
آگاهی از عوامل تهدیدکننده سلامت فرد و مزایای اتخاذ تدابیر و رفتارهای مختص آن پیشنیاز ایجاد تغییر است. اگر فرد بداند که چه رفتارهایی به ضرر اوست و اینکه چگونه این رفتارها میتوانند در آینده پیشرفت کنند و به ایجاد درد و ناراحتی منجر شوند، گام اول را در پیشگیری از مخاطرات آینده برداشته است. علاوهبراین، هر برنامه جامع اصلاحی باید فرد را تشویق به اتخاذ رفتارهای مرتبط با سلامت کند و به او بفهماند که میتواند بر رفتارها و عادات مرتبط با سلامت و درکل بر ویژگیهای اثرگذار بر سلامت خود، کنترل داشته باشد [
19].
عضلات ناحیه مرکزی بهعنوان یک پل بین اندامهای فوقانی و تحتانی عمل میکنند و به این طریق نیرو از ناحیه مرکزی تولید و به اندامها منتقل میشود. بهصورت اولیه، ثبات مستلزم حفظ وضعیت خنثی ستون مهرههاست، اما این ثبات باید در شرایطی که ستون فقرات از وضعیت خنثی خارج میشود نیز وجود داشته باشد. طبق نظریه زنجیره حرکتی بسته، قدرت عضلات ران برای کنترل بخشهای پایینی و جلوگیری از آسیب ضروری است و اگر یکی از مفاصل اندام تحتانی عملکرد خوبی نداشته باشد سایر مفاصل نیز درگیر میشوند [
20].
دیدگاه کندال در بهبود اختلالهای وضعیتی، بر کشش عضلات کوتاهشده و تقویت عضلات ضعیفشده در موضع درگیر استوار است [
21]. در مطالعات اخیر، لزوم توجه به واکنشهای زنجیرهای و استفاده از یک برنامه ترکیبی در مقایسه با تمرینات مجزا برای اصلاح ناهنجاریها مشخص شده است و توجه به تغییرات همزمان شکلگرفته در یکچهارم فوقانی بدن و توجه به واکنشهای زنجیرهای بدن و ناهنجاریهای مرتبط با یکدیگر را علت تأثیرگذاری تمرینات اصلاحی تحقیق خود بیان کردهاند [
21،
22]. تمرینات اصلاحی بهعنوان یکی از مؤثرترین روشها برای بازیابی عملکرد گزارش شده است [
23]. 8 هفته تمرینات اصلاحی، فعالیت عضلات و اختلالات اسکلتی عضلانی را در ناحیه فوقانی بدن متعادل میکند [
24].
سرمن، همترازیها یا وضعیتهای قامتی را بهعنوان پیشبینیکننده تغییرات طول عضلات و همترازی مفاصل را که برای دامنه حرکتی مطلوب نیازمند اصلاح هستند، بررسی کرد و ارتباط معناداری را بین کایفوز و سر به جلو و سندرم تحت آخرومی از طریق محدود شدن مکانیسم الویشن مشاهده کرد. افزایش کایفوز پشتی موجب پروترکشن بیشتر کتف و چرخش پایینی کتف و درنتیجه افزایش فشار به زیر آکرومیون و بافتهای آن شامل کیسه زلالی و تاندون روتیتورکاف میشود؛ بهدلیل اینکه سر به جلو با افزایش زاویه کایفوز و وضعیت شانه به جلو مرتبط است. این وضعیتها سبب افزایش نسبی الویشن، پروترکشن، چرخش تحتانی و تیلت قدامی کتف میشوند [
25].
محققان بیان کردهاند که تمرینات قدرتی، طول تاندون عضلات را تحت تأثیر قرار میدهد و بخشهای مختلف اسکلتی را جابهجا میکند و باعث ثبات و ایستادگی لیگامنتها میشود. از طرفی تمرینات کششی بهعنوان هماهنگکننده عضلات موافق و مخالف عمل میکند؛ بنابراین چنین تمریناتی که باعث افزایش طول عضلات در سمت تقعر شده، موجب میشود نیرو و قدرت عضلانی در سمت تحدب افزایش و درنتیجه میزان ناهنجاری کاهش یابد [
26].
یکی از عواملی که نقش مهمی در تعادل ناحیه کمری لگنی و انحرافات ستون فقرات دارد، عملکرد عضلات موجود در ناحیه مرکزی بدن (شکمی/چندسر/کف لگن/دیافراگم) است. نقش اصلی این عضلات کمک به ثبات ستون فقرات و لگن و ناحیه مرکزی بدن در حرکات پایه و عملکردی است. پس تقویت عملکردی آنها میتواند به بهبود سیستم عصبی عضلانی و حمایت از ستون فقرات بهویژه در ناحیه کمری لگنی منجر شود. کارکرد گسترده دستگاه تمرینات تی.آر.ایکس موجب میشود تا مزایای تمرینات معلق صرفاً مختص ورزشکاران حرفهای نباشد، بلکه هر فردی که بهدنبال دستیابی به تمرینات مؤثر با این دستگاه است، بهرهمند شود. انجام تمرینات ورزشی با این دستگاه قابلیت تأثیر بر کلیه فاکتورهای آمادگی جسمانی و بدنسازی همانند استقامت، مقاومت، سرعت، چابکی، انعطافپذیری، ثبات و استقامت ناحیه مرکزی را داراست.
نتایج تحقیق حاضر، تأثیر تمرینات تی.آر.ایکس بر عملکرد اندام فوقانی و تحتانی زنان میانسال غیرورزشکار با سندرم متقاطع تحتانی را نشان داد. انجام تمرینات تی.آر.ایکس میتواند باعث بهبود عملکرد اندام تحتانی و فوقانی زنان مبتلا به سندرم متقاطع تحتانی شود که این میتواند ناشی از افزایش قدرت و کارایی عضلات ثباتدهنده مرکزی باشد. باتوجهبه جدید بودن شیوه تمرینات مقاومتی کل بدن (تی.آر.ایکس) میتوان سطح شدت این تمرینات را بهشکل ساده و با تغییر زاویه بدن یا با اضافه کردن وسایل تعادلی بهبود بخشید. همچنین میتوان جاذبه و وزن بدن را بهعنوان مانعی که همیشه دردسترس است بهعنوان چالشی برای آن در نظر گرفت. از سوی دیگر، موقع انجام تمرین یک سیستم هماهنگ و یکپارچه در هماهنگی عصبی عضلهها به کار گرفته میشود. باتوجهبه اینکه این تمرینات نیازمند حسی تعادلی برای ایجاد ثبات بدن بر روی یک سطح ناپایدار هستند، این امر میتواند سبب هماهنگی و فعالسازی دوطرفه سیستم عصبیعضلانی شود. از اینرو مربیان و فیزیوتراپیستها میتوانند از این تمرینات برای بهبود عملکرد اندام تحتانی و فوقانی زنان مبتلا به سندرم متقاطع تحتانی استفاده کنند.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
مقاله حاضر در کمیته اخلاق پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی با شناسه اخلاق IR.SSRC.REC.1400.125 تصویب شده است.
حامی مالی
مقاله حاضر برگرفته از پایاننامه کارشناسیارشد خانم مژده فتاحی، گروه تربیتبدنی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی تهران است.
مشارکت نویسندگان
مفهومسازی: مژده فتاحی، محمد رحیمی و شاهین اخدر؛ روششناسی: محمد رحیمی، مژده فتاحی و عیناله نادری: تحقیق و نگارش-پیشنویس اصلی: مژده فتاحی و شاهین اخدر. نگارش-بررسی، ویرایش: همه نویسندگان.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، در این پژوهش هیچگونه تعارض منافعی وجود ندارد.
تشکر و قدردانی
پژوهشگران از شرکتکنندگان مطالعه که با همکاری خود انجام این پژوهش را میسر ساختند، قدردانی میکنند.
References
1.
Pau M, Arippa F, Leban B, Corona F, Ibba G, Todde F, et al. Relationship between static and dynamic balance abilities in Italian professional and youth league soccer players. Phys Ther Sport. 2015; 16(3):236-41. [DOI:10.1016/j.ptsp.2014.12.003] [PMID]
2.
Ng A, Hayes MJ, Polster A. Musculoskeletal disorders and working posture among dental and oral health students. Healthcare. 2016; 4(1):13. [DOI:10.3390/healthcare4010013] [PMID] [PMCID]
3.
Nikravan-Golsefid F, Ebrahimi Atri A, HashemiJavaheri A. [A comparison of musculoskeletal disorders of neck and shoulder girdle in male computer users with and without physical activity (Persian)]. Sport Sci Health Res. 2015; 7(2):205- 20. [Link]
4.
Sorensen CJ, Norton BJ, Callaghan JP, Hwang CT, Van Dillen LR. Is lumbar lordosis related to low back pain development during prolonged standing? Man Ther. 2015; 20(4):553-7. [DOI:10.1016/j.math.2015.01.001] [PMID] [PMCID]
5.
Naderi A, Baloochi R, Jabbari F, Eslami R. [Comparison between the effects of core stability exercises and neuromuscular exercises on dynamic balance and lower limb function of athletes with functional ankle instability (Persian). Sci J Kurdistan Univ Med Sci. 2016; 21(4):61-72. [Link]
6.
Nadler SF, Malanga GA, Bartoli LA, Feinberg JH, Prybicien M, Deprince M. Hip muscle imbalance and low back pain inathletes: Influence of core strengthening. Med Sci Sports Exerc. 2002; 34(1):9-16. [DOI:10.1097/00005768-200201000-00003] [PMID]
7.
Bae WS, Lee HO, Shin JW, Lee KC. The effect of middle and lower trapezius strength exercises and levator scapulae and upper trapezius stretching exercises in upper crossed syndrome. J Phys Ther Sci. 2016; 28(5):1636-9. [DOI:10.1589/jpts.28.1636] [PMID] [PMCID]
8.
Andreenko E, Mladenova S. Changes in somatotype characteristics in the middle-aged Bulgarian men. Nutr Hosp. 2015; 32(6):2910-5. [PMID]
9.
Naderi A, Rahimi M, Yazdian A. [Effect of six weeks of TRX exercise on general and specific motor function and quality of life of middle-aged women with lumbar motor control impairment (Persian)]. J Prevent Med. 2023; 10 (1):72-87. [Link]
10.
Baluchi R, Giasi A, Naderi A. [A survey of selective movement therapy effectiveness on dynamic postural control of patients with patellofemoralpain syndrome (Persian)]. Sci J Ilam Uni Med Sci. 2011; 19(1):17-23. [Link]
11.
Gordon R, Bloxham S. A systematic review of the effects of exercise and physical activity on non-specific chronic low back pain. Healthcare (Basel). 2016; 4(2):22. [DOI:10.3390/healthcare4020022] [PMID] [PMCID]
12.
Boyd RN, Morris ME, Graham HK. Management of upper limb dysfunction in children with cerebral palsy: A systematic review. Eur J Neurol. 2001; 8(Suppl 5):150-66. [DOI:10.1046/j.1468-1331.2001.00048.x] [PMID]
13.
Bax M, Goldstein M, Rosenbaum P, Leviton A, Paneth N, Dan B, et al. Proposed definition and classification of cerebral palsy, April 2005. Dev Med Child Neurol. 2005; 47(8):571-6. [DOI:10.1017/S001216220500112X] [PMID]
14.
Shavikloo J, Norasteh A. TRX training reduce injury Rates in Futsal Athletes, as Measured by the Functional Movement Screening Test? Int J Sports Sci Med. 2019; 3(2):060-4. [Link]
15.
Kosmata A. Functional exercise training with the trx suspension trainer in a dysfunctional, elderly population [MA thesis]. Boone: Appalachian State University. [Link]
16.
Warren M, Smith CA, Chimera NJ. Association of the functional movement screen with injuries in division I athletes. J Sport Rehabil. 2015; 24(2):163-70. [PMID]
17.
Aslani M, Kalantariyan M, Minoonejad H. [Effect of functional training with TRX on the balance of middle-aged men (Persian)]. Sci J Rehabil Med. 2019; 7(4):80-9. [Link]
18.
khorshid Sokhangu M, Rahnama N, Etemadifar M, Rafeii M. [The effect of neuromuscular exercises on balance and motor function in women with multiple sclerosis (Persian)]. Stud Med Sci . 2018; 29(5):362-71. [Link]
19.
Bandura A. Health promotion by social cognitive means. Health Educ Behav. 2004; 31(2):143-64. [DOI:10.1177/1090198104263660] [PMID]
20.
Bliss LS, Teeple P. Core stability: The centerpiece of any training program. Curr Sports Med Rep. 2005; 4(3):179-183. [DOI:10.1007/s11932-005-0064-y] [PMID]
21.
Abdolahzadeh M, Daneshmandi H. [The effect of an 8-week NASM corrective exercise program on upper crossed syndrome (Persian)]. J Sport Biomech 2019; 5(3):156-67. [Link]
22.
Hajihosseini E, Norasteh A, Shamsi A, Daneshmandi H. [The comparison of effect of three programs of strengthening stretching and comprehensive on upper crossed syndrome (Persian)]. J Rehabil Sci. 2015; 11(1):51-61. [Link]
23.
Armijo-Olivo S. A new paradigm shift in musculoskeletal rehabilitation: Why we should exercise the brain? Braz J Phys Ther. 2018; 22(2):95-6. [DOI:10.1016/j.bjpt.2017.12.001] [PMID] [PMCID]
24.
Arshadi R, Ghasemi GA, Samadi H. Effects of an 8-week selective corrective exercises program on electromyography activity of scapular and neck muscles in persons with upper crossed syndrome: Randomized controlled trial. Phys Ther Sport. 2019; 37:113-9. [DOI:10.1016/j.ptsp.2019.03.008] [PMID]
25.
Yoo WG. Effect of thoracic stretching, thoracic extension exercise and exercises for cervical and scapular posture on thoracic kyphosis angle and upper thoracic pain. J Phys Ther Sci. 2013; 25(11):1509-10. [DOI:10.1589/jpts.25.1509] [PMID] [PMCID]
26.
Naderi A, Katzman WB. Effects of a 12-week global corrective exercise intervention on sway back posture in young adults: A randomized controlled trial. Int J Health Stud. 2019; 5(3): 11-16. [Link]