دوره 9، شماره 3 - ( پاییز 1401 )
جلد 9 شماره 3 صفحات 229-218 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Momayyezi M, Dehghani Tafti A, Keyghobadi N, Fallahzadeh H, Mirzaei M. Prevalence of Prostate Cancer and its Risk Factors: Results of the First Phase of Shahedieh Cohort Study in Yazd Province, Iran. J Prevent Med 2022; 9 (3) :218-229
URL: http://jpm.hums.ac.ir/article-1-616-fa.html
URL: http://jpm.hums.ac.ir/article-1-616-fa.html
ممیزی مهدیه، دهقانی عارفه، کیقبادی نعیمه، فلاح زاده حسین، عباسی مسعود. بررسی شیوع سرطان پروستات و عوامل خطر آن: نتایج فاز اول مطالعه کوهورت شاهدیه در استان یزد. طب پیشگیری. 1401; 9 (3) :218-229
مهدیه ممیزی1 
، عارفه دهقانی* 2، نعیمه کیقبادی3 ، حسین فلاح زاده1 ، مسعود عباسی4
، عارفه دهقانی* 2، نعیمه کیقبادی3 ، حسین فلاح زاده1 ، مسعود عباسی4
1- مرکز تحقیقات مدل‌سازی داده‌های سلامت، گروه آمار و اپیدمیولوژی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم‌پزشکی و خدمات بهداشتی‌درمانی شهید صدوقی یزد، یزد، ایران.
2- گروه آمار زیستی و اپیدمیولوژی، دانشگاه علوم‌پزشکی و خدمات بهداشتی‌درمانی کرمان، کرمان، ایران
3- گروه آمار زیستی و اپیدمیولوژی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم‌پزشکی و خدمات بهداشتی‌درمانی شهید صدوقی یزد، یزد، ایران.
4- گروه آموزش بهداشت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم‌پزشکی و خدمات بهداشتی‌درمانی شهید صدوقی یزد، یزد، ایران.
2- گروه آمار زیستی و اپیدمیولوژی، دانشگاه علوم‌پزشکی و خدمات بهداشتی‌درمانی کرمان، کرمان، ایران
3- گروه آمار زیستی و اپیدمیولوژی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم‌پزشکی و خدمات بهداشتی‌درمانی شهید صدوقی یزد، یزد، ایران.
4- گروه آموزش بهداشت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم‌پزشکی و خدمات بهداشتی‌درمانی شهید صدوقی یزد، یزد، ایران.
متن کامل [PDF 4600 kb]
(840 دریافت)
| چکیده (HTML) (1097 مشاهده)
References
متن کامل: (1455 مشاهده)
مقدمه
سرطان پروستات دومین سرطان رایج پس از سرطان پوست و دومین سرطان مرگ‌آور پس از سرطان ریه است [1]. میزان بروز سرطان پروستات در سراسر دنیا نزدیک به50 مورد در هر 100 هزار نفر است که این میزان بین 3/9 در هند تا 178/8 (در 100 هزار نفر) در سیاهپوستان آمریکا متغیر است [2]. آمار جهانی سرطان در سال 2020 طبق برآوردهای آمار جهانی سرطان از بروز و مرگ‌و‌میر در سراسر جهان برای 36 سرطان در 185 کشور، نشان داد سرطان پروستات با 7/3 درصد مورد جدید در سال 2020 به‌عتوان چهارمین سرطان شایع در جهان قرار داشت [3]. نتایج مطالعه کالپ و همکاران نشان‌دهنده ثبت 1276000 مورد جدید ابتلا به سرطان پروستات و 359000 مرگ ناشی از آن در جهان در سال 2018 است. همچنین انتظار می‌رود بار سرطان پروستات در سراسر جهان تا سال 2040 به 2/3 میلیون مورد جدید و 740000 مرگ‌و‌میر فقط به دلیل رشد و پیری جمعیت افزایش یابد. سن بالاتر، نژاد سیاه‌پوست و سابقه خانوادگی از عوامل خطر ثابت‌شده این بیماری هستند و شواهدی نیز وجود دارد که سبک زندگی افراد نیز در بروز این بیماری دخیل هستند [4].
میزان سرطان پروستات در کشورهای آسیایی بسیار کمتر از موارد گزارش‌شده از جمعیت غربی است، ولی با‌این‌حال این میزان نیز در کشورهای آسیایی از‌جمله ایران در حال افزایش است [2]. بررسی 27 ساله نرخ بروز سرطان پروستات در ایران نشان داد این نرخ در سال 1396، 24/8 در هر 100 هزار نفر بوده است که رشدی 11/27 برابری نسبت به سال 1369 را ثبت کرده است [5]. سرطان پروستات بعد از سرطان معده شایع‌ترین سرطان در مردان ایرانی است [6]. میزان بروز استاندارد‌شده سنی سرطان در ایران 11/6 در 10 هزار است. پایین‌ترین این میزان در کرمان در حدود 2/3 در ده هزار نفر است که می‌تواند به علت شیوه زندگی و یا شیوع بیشتر سایر بیماری‌ها و سرطان‌ها باشد [7]. سن، نژاد، وراثت و سابقه خانوادگی، عوامل ژنتیکی، رژیم غذایی، چاقی، عفونت و التهاب پروستات (پروستاتیت)، عوامل هورمونی، الگوی رفتار جنسی، مصرف الکل و قرار گرفتن در معرض اشعه ماورای بنفش از‌جمله مهم‌ترین عوامل ابتلا به این سرطان هستند [1].
اثرات طولانی‌مدت درمان مانند بی‌اختیاری ادرار، ناتوانی جنسی و التهاب رکتوم ناشی از پرتوتابی، اثرات بسیار نامطلوبی بر کیفیت زندگی بیماران دارد. متوسط طول مدت اقامت در بیمارستان برای بیمار مبتلا به سرطان پروستات بین 5 تا 10 روز است که هزینه زیادی را برای فرد به وجود می‌آورد و باری بر سیستم درمانی است [8, 9]. محققین در دهه‌های گذشته مطالعاتی برای شناسایی ریسکفاکتورهای سرطان پروستات انجام داده‌اند، ولی به اجماع کلی درخصوص عوامل خطر این بیماری نرسیده‌اند و تنها عوامل خطر شناخته‌شده را سن بالا، منشأ قومی و سابقه خانوادگی سرطان پروستات می‌دانند [8, 9].
بروز سرطان پروستات وابستگی زیادی به سبک زندگی، نوع تغذیه و شغل افراد دارد. تماس با عوامل زیان‌آور محیط کار مانند عوامل شیمیایی و فلزات سنگین از‌جمله عوامل مهمی هستند که تأثیر زیادی در ابتلای مردان به سرطان پروستات دارد [6]. ازآنجایی‌که در استان یزد تعداد زیادی کارخانه وجود دارد و مردم به‌طور ناخواسته در معرض آلاینده‌های کارخانجات قرار دارند و با‌توجه‌به اینکه در استان یزد مطالعه‌ای شیوع عوامل خطر سرطان پروستات را بررسی نکرده است، مطالعه حاضر به‌منظور بررسی شیوع سرطان پروستات و عوامل خطر آن در جمعیت موردمطالعه در کوهورت استان یزد انجام گرفت.
مواد و روش‌ها
این مطالعه به روش توصیفی‌مقطعی است و در سال 1400 انجام شد. برای انجام این مطالعه از داده‌های جمع‌آوری‌شده در مرحله اول مطالعه کوهورت شاهدیه استفاده شد. مطالعه کوهورت شاهدیه با هدف بررسی بیماری‌های غیرواگیر و عوامل خطر آن در جمعیت 35 تا 70 ساله در شهرهای شاهدیه، زارچ و اشکذر واقع در استان یزد انجام شده است. مطالعه کوهورت شاهدیه یک مطالعه مبتنی بر جمعیت است و بخشی از مطالعه آینده‌نگر پرشین کوهورت است که در 18 منطقه از ایران انجام شده است. سایر مطالعات کوهورت زیر‌مجموعه این مطالعه در دانشگاه‌های علوم‌پزشکی شهرکرد، شیراز، قم، کرمانشاه، مازندران، مشهد، یاسوج، ارومیه، تبریز، زاهدان، سبزوار، رفسنجان، گیلان، فسا، بندرعباس، اردبیل و اهواز انجام شده است.
شهر شاهدیه در شمال غرب یزد واقع شده است. با‌توجه‌به اینکه این منطقه یکی از مناطق بزرگ شهر یزد با مهاجرت کم و جمعیت نسبتاً پایدار است، برای انجام مطالعه انتخاب شد. تعداد شرکت‌کنندگان در این مطالعه 10194 نفر است که بین سال‌های 1394 تا 1395 اطلاعات آن‌ها از‌طریق مصاحبه رودررو جمع‌آوری شد و در پایگاه اطلاعاتی ثبت شد. با‌توجه‌به اینکه جمعیت شاهدیه کمتر از 10000 نفر بود، برای رسیدن به جمعیت نمونه هدف منطقه زارچ و اشکذر نیز به مطالعه حاضر اضافه شدند. به‌طوری‌که تمام بزرگسالان شهر شاهدیه (4940 نفر) و زارچ (3780 نفر) و بخشی از بزرگسالان منطقه اشکذر (1474 نفر) وارد مطالعه شدند. داده‌ها در این مطالعه با استفاده از پرسش‌نامه، معاینات بالینی، آزمایش خون، آزمایش ادرار و آزمون‌های پاراکلینیکی جمع‌آوری شد.
در مطالعه حاضر از کل جمعیت مورد‌بررسی در مطالعه کوهورت شاهدیه، کلیه مردان 35 تا 70 ساله (4729 نفر) به‌صورت سرشماری از‌نظر وجود سرطان پروستات و عوامل خطر آن بررسی شدند. متغیرهای بررسی‌شده در این مطالعه شامل اطلاعات جمعیت‌شناختی (سن، وضعیت تأهل، وضعیت اشتغال)، متغیرهای مربوط سبک زندگی (شاخص توده بدنی، وضعیت فعالیت فیزیکی و تغذیه، مصرف الکل و دخانیات، نوع روغن مصرفی، میزان آب مصرفی، مصرف مکمل‌های غذایی) و همچنین سابقه سرطان پروستات در فرد و اقوام درجه 1 و 2 بودند.
مطالعه کوهورت شاهدیه دارای مجوز اخلاق از کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد با کد IR.SSU.REC.1397.135 است. در مطالعه کوهورت شاهدیه قبل از جمع‌آوری اطلاعات، هدف از انجام مطالعه برای شرکت‌کنندگان توضیح داده شد و افراد آگاهانه وارد مطالعه شدند. همچنین برای آن‌ها توضیح داده شد اطلاعات آن‌ها محرمانه خواهد بود و هیچ استفاده شخصی از آن نخواهد شد. به‌منظور انجام مطالعه حاضر نیز مجوز لازم از کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد با کد IR.SSU.SPH.REC.1398.067 کسب شد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 16 و آزمون‌های آماری توصیفی (توزیع فراوانی، میانگین±انحراف‌معیار) تجزیه‌و‌تحلیل شد.
یافته‌ها
در مطالعه حاضر 4729 مرد 35 تا 70 ساله با میانگین سنی 9/7±49/11 بررسی شدند که 16/6 درصد از افراد مورد‌بررسی سن بالای 60 سال داشتند. همچنین اکثراً متأهل (95/6 درصد) و دارای اضافه‌وزن و چاقی (69/8 درصد) بودند (جدول شماره 1).
.jpg)
جدول شماره 2 توزیع فراوانی مصرف دخانیات را در مردان 35 تا 70 ساله شرکت‌کننده درمطالعه کوهورت شاهدیه نشان می‌دهد.
.jpg)
نتایج حاکی از آن است که 45/7 درصد از مردان در طول عمر خود حداقل 100 نخ سیگار مصرف کرده بودند. طبق نتایج 28/2 درصد از مردان در حال حاضر به‌صورت روزانه و 54/3 درصد گاهی اوقات سیگار می‌کشیدند. بر‌اساس جدول شماره 2، 30/7 درصد در خانه و 14/8 درصد در محل کار در معرض دود سیگار بودند و طبق خودگزارشی افراد، 45/2 درصد از افراد در کودکی در معرض دود سیگار بوده‌اند. از این افراد مورد‌بررسی 9/4 درصد از مردان از الکل، 24/3 درصد از چپق یا پیپ یا قلیان و 22/3 درصد از مواد مخدر استفاده کرده بودند.
درخصوص تماس با سموم دفع آفت در طی 12 ماه گذشته نتایج حاکی از این بود که 2045 نفر (43/2 درصد) در طی 12 ماه گذشته با آفت‌کش‌ها در تماس بوده‌اند، ولی تنها 121 نفر (5/9 درصد) از وسایل حفاظت فردی استفاده کرده بودند. نتایج همچنین نشان داد 155 نفر (3/3 درصد) در حیاط و باغچه و 680 نفر (14/4 درصد) در مزرعه، گلخانه یا زمین کشاورزی در طی 12 ماه گذشته از آفت‌کش‌ها استفاده کرده بودند. همچنین شدت فعالیت انجام‌شده در واحد زمان در بیماران 8/46±42/21 بود.
نتایج جدول شماره 3 میانگین میزان مصرف مواد غذایی (گرم/روز) در مردان سالم و مبتلای شرکت‌کننده در مطالعه کوهورت شاهدیه را نشان می‌دهد.
.jpg)
نتایج نشان می‌دهد میانگین مصرف گوشت قرمز، تخم مرغ و لبنیات در افراد مبتلا کمتر و میانگین مصرف گوشت سفید و میوه در افراد مبتلا بیشتر از افراد سالم بود.
نتایج جدول شماره 4 میزان مصرف مکمل‌های دارویی را در جمعیت مردان شاهدیه نشان می‌دهد.
.jpg)
طبق نتایج جدول شماره 4 تنها 0/5 درصد از مردان به‌صورت ماهیانه قرص ویتامین D مصرف می‌کردند. میزان مصرف قرص روی هم در جمعیت موردمطالعه بسیار پایین بود. نتایج همچنین نشان داد 17/3 درصد از افراد مورد‌بررسی از روغن‌های جامد و نیمه‌جامد برای سرخ کردن استفاده می‌کردند و بیش از نیمی از افراد اظهار کرده بودند که 1 تا 3 بار در هفته از غذاهای سرخ‌کرده استفاده می‌کردند (جدول شماره 4). بررسی افراد مبتلا نشان داد هیچ‌یک از روغن جامد و نیمه جامد برای سرخ کردن استفاده نمی کردند. طبق خوداظهاری افراد در خصوص میزان آب مصرفی، در تابستان در 47/5 درصد و در زمستان 91/9 درصد افراد کمتر از 6 لیوان آب در طول روز مصرف می‌کردند.
نتایج مطالعه حاضر نشان داد در سال های 1394 تا 1395 در بین جمعیت موردمطالعه 3 نفر از مردان گزارش کرده بودند که سابقه ابتلا به سرطان پروستات را داشتند. نتایج نشان داد سن تشخیص سرطان در 2 نفر از مبتلایان بالای 60 سال و در یک نفر از مبتلایان بالای 50 سال بود. همچنین 2 نفر از مبتلایان دارای اضافه‌وزن و یک نفر مبتلا به چاقی بود. هیچ‌کدام از مبتلایان دارای سابقه خانوادگی درجه 1 و درجه 2 در‌زمینه ابتلا به سرطان پروستات نبودند. نتایج مطالعه حاضر همچنین نشان داد 2 نفر از مبتلایان در کودکی در معرض دود سیگار بودند. همچنین یک نفر از مبتلایان اظهار کرده بود از سن 12 سالگی سیگار کشیدن را شروع کرده بود، ولی در حال حاضر سیگاری نبود. از‌لحاظ تماس با آفت‌کش‌ها هیچ‌کدام از بیماران از آفت‌کش‌ها در خانه، حیاط و باغچه یا زمین کشاورزی استفاده نمی‌کردند. خوداظهاری بیماران نشان داد هیچ‌یک از مبتلایان در سال از مکمل‌های روی و ویتامین D استفاده نمی‌کردند. شدت فعالیت انجام‌شده در واحد زمان در بیماران 4/86±41/39 بود.
بحث و نتیجه‌گیری
سرطان پروستات یکی از سرطان‌های شایع در مردان است. نتایج مطالعه حاضر نشان داد شیوع سرطان پروستات در مردان 35 تا 70 ساله بررسی‌شده در مطالعه کوهورت شاهدیه پایین بود. بر‌اساس آخرین آمار منتشره از برنامه ملی ثبت سرطان در سال 1394، 5 سرطان با بروز بالاتر در مردان استان یزد به‌ترتیب مربوط به سرطان‌های پوست، پروستات، مثانه، روده بزرگ و خون است. به‌جز رتبه سرطان روده بزرگ که در یزد و کشور برابر بود، 4 سرطان دیگر در کشور دارای رتبه پایین‌تر بود. به‌طوری‌که سرطان پروستات رتبه دوم سرطان در مردان در یزد و رتبه سوم در کشور را داشت. همچنین سرطان پروستات پرخطر‌ترین سرطان مردان به‌ترتیب در استان‌های یزد، فارس و تهران بود [10].
بر‌اساس نتایج تحقیق حاضر فراوانی مصرف سیگار و سایر دخانیات در جمعیت مورد‌بررسی بالا بود. همچنین افراد مبتلا به سرطان پروستات نیز دارای سابقه مصرف یا تماس با دود سیگار بودند. برخی دیگر از محققین نیز به تأثیر مصرف سیگار و سایر دخانیات به‌عنوان یک عامل خطر زیست‌محیطی برای سرطان پروستات تأکید کردند [11، 12]. داده‌های یک مطالعه مروری ارتباط بین سیگار کشیدن و سرطان پروستات تهاجمی را نشان می‌دهد. اگرچه پاتوفیزیولوژی زیربنای این ارتباط نامشخص نبود ولی سیگاری‌ها مرگ‌و‌میر بالاتر و نتیجه بدتری را پس از درمان نشان دادند [13]. همچنین یک مطالعه دیگر نشان داد سیگار کشیدن ممکن است خطر ابتلا به بیماری ثانویه را در مردان مبتلا به سرطان پروستات تحت درمان افزایش دهد [5]. در مطالعه بشیر و همکاران که با موضوع عوامل خطر سرطان پروستات در پاکستان در سال 2014 انجام گرفت، سیگار کشیدن به‌عنوان عامل خطر سرطان پروستات شناخته شد. شفیعی و همکاران نیز مصرف الکل را به‌عنوان عوامل مؤثر در سرطان پروستات در بین مردان 40 الی 65 سال شهر بابل معرفی کردند [14]. اگرچه مطالعات بیشتری برای اثبات این ارتباط باید انجام شوند، اما برای کاهش نگرانی درباره ابتلا به سرطان از‌جمله سرطان پروستات ترک سیگار بهترین گزینه است.
سن عاملی کلیدی در افزایش خطر ابتلا به سرطان پروستات محسوب می‌شود. هرچه سن فرد بیشتر باشد، خطر بیشتری وی را تهدید می‌کند. نتایج مطالعه حاضر نیز نشان داد سن تشخیص سرطان در 2 نفر از مبتلایان بالای 60 سال و در یک نفر از مبتلایان بالای 50 سال بود. ملیک و همکاران در مطالعه خود سن بالا را عامل خطر سرطان پروستات معرفی کردند [12]. در مطالعه‌ای که ها چانگ و همکاران در سال 2018 با موضوع بروز، مرگ‌و‌میر و ریسکفاکتورهای سرطان پروستات در مردان آسیایی انجام دادند نیز سن بالا یکی از عوامل خطر سرطان پروستات در مردان آسیایی بود [15]. بشیر و همکاران نیز سن را به‌عنوان عامل خطر سرطان پرستات در مردان پاکستانی دانستند [16]. با‌توجه‌به اینکه ترکیب جمعیتی کشور رو به پیری است، استفاده از پیشگیری اولیه و انجام تست‌های تشخیصی و از طرف دیگر آگاهی مردانی که در سن بروز سرطان پروستات هستند برای انجام تست‌های تشخیصی ضروری است.
محققین تاریخچه خانوادگی ابتلا به سرطان پروستات را یک عامل قوی برای ابتلا به سرطان پروستات می‌دانند. در مطالعه حسینی و همکاران شانس ابتلا به سرطان پروستات در افراد با سابقه خانوادگی سرطان پروستات 2/5 برابر سایر افراد بود [13]. در مطالعه ها چانگ و همکاران در سال 2018 سابقه خانوادگی از عوامل خطر سرطان پروستات در مردان آسیایی بود [15]. در مطالعه بشیر و همکاران نیز شانس ابتلا به سرطان پروستات در افراد با سابقه خانوادگی سرطان پروستات 7/3 برابر سایر افراد بود [16]. در مطالعه حاضر هیچ‌یک از مبتلایان دارای سابقه خانوادگی (درجه 1 یا درجه 2) از ابتلا به سرطان پروستات نبودند. به‌هر‌حال اگر در خانواده‌ای سابقه ابتلا به سرطان پروستات وجود دارد، سایر بستگان نزدیک نیز در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند و باید برای انجام مراقبت‌های تشخیصی در سن بروز سرطان پروستات اهتمام بیشتری داشته باشند.
نتایج مطالعه حاضر حاکی از اصلاح سبک زندگی مبتلایان به سرطان پروستات بود. طبق نتایج مطالعه حاضر میانگین مصرف گوشت قرمز و تخم مرغ در افراد مبتلا کمتر و میانگین مصرف گوشت سفید (مرغ و ماهی) و میوه در افراد مبتلا بیشتر از افراد سالم بود. همچنین هیچ‌کدام از مبتلایان از روغن‌های جامد و نیمه‌جامد برای سرخ کردن استفاده نمی کردند. کرین و همکاران در یک مطالعه مروری (2022) که ریسکفاکتورهای قابل‌اصلاح سرطان پروستات در کشورهای با درآمد کم و متوسط را بررسی می‌کردند نشان دادند مصرف بالای چربی‌ها با خطر بیشتر سرطان پروستات همراه بود. در‌حالی‌که رژیم غذایی غنی از سبزیجات و مصرف چای با خطر کمتر مرتبط بود [17].
تأثیر نوع رژیم غذایی بر سرطان پروستات هنوز توسط پژوهشگران در حال مطالعه است، ولی مطلب ثابت‌شده این است که رژیم غذایی می‌تواند به جلوگیری از سرطان پروستات کمک کند. ممکن است برخی غذاها یا مکمل‌های غذایی به کاهش رشد سرطان پروستات کمک کنند یا خطر بازگشت آن پس از درمان را کاهش دهند یا اینکه برخی از غذاها می‌توانند برای مردان مبتلا به سرطان پروستات مضر باشند. نکته قابل‌تأمل در این مطالعه این است که افراد مبتلا، مصرف گوشت قرمز را کاهش و مصرف گوشت سفید و میوه را افزایش داده بودند، در‌حالی‌که این رژیم غذایی در افراد سالم برعکس بود. پیشنهاد می‌شود با‌توجه‌به اصل پیشگیری از بیماری‌ها آموزش‌های لازم در این خصوص قبل از بروز بیماری به جامعه هدف داده شود تا با اصلاح سبک زندگی از بروز بیماری جلوگیری کنند.
نیکلاس و همکاران تحقیقی با عنوان «بررسی ریسکفاکتورهای محیطی وشیوه زندگی در سرطان پروستات در جنوب آمریکا» در سال 2016 انجام دادند که طبق این تحقیق مصرف بالای لبنیات، مصرف گوشت قرمز و فراوری‌شده، مصرف تخم مرغ و چاقی از عوامل مؤثر در سرطان پروستات هستند [18]. رژیم غذایی با بیشتر بیماری‌ها در ارتباط است و سرطان پروستات نیز از این مسئله مستثنا نیست. عسکری و همکاران الگوی غذای مصرفی و خطر ابتلا به سرطان پروستات را بررسی کردند. نتایج مطالعه آن‌ها نشان داد افرادی که رژیم غذایی غربی داشتند احتمال ابتلا به سرطان پروستات در آن‌ها بالاتر بود. همچنین مصرف زیاد گوشت قرمز احتمال ابتلا به سرطان پروستات را افزایش می‌داد و دریافت بیشتر گوشت ماهی با کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات مرتبط بود [19].
نتایج یک متاآنالیز نشان می‌دهد مصرف گوجه‌فرنگی ممکن است با کاهش خطر سرطان پروستات مرتبط باشد و اثرات محافظتی قابل‌توجهی در جمعیت‌های آسیایی و اقیانوسیه مشاهده شد [20]. مطالعه‌ای نشان داد مصرف میوه و سبزیجات ممکن است با خطر سرطان پروستات ارتباط منفی داشته باشد [21]. در مطالعه‌ای که ها چانگ و همکاران در سال 2018 با موضوع بروز، مرگ‌و‌میر و ریسکفاکتورهای سرطان پروستات در مردان آسیایی انجام دادند، مصرف گوشت قرمز، چربی، لبنیات و تخم مرغ از عوامل خطر سرطان پروستات در مردان آسیایی بود [15]. بشیر و همکاران نیز مصرف گوشت قرمز را به‌عنوان عوامل خطر و مصرف میوه را به‌عنوان عامل محافظتی سرطان پستان شناختند [16]. اصلاح رژیم غذایی هم به‌صورت مستقیم و هم از‌طریق تأثیر بر روی شاخص توده بدنی بر روی اصلاح سبک زندگی مرتبط با سرطان پروستات تأثیر می‌گذارد. طبق نتایج مطالعه، بیش از نیمی از مردان 35 تا 70 ساله اضافه‌وزن و چاقی داشتند و از بین مبتلایان نیز 2 نفر دارای اضافه‌وزن و یک نفر مبتلا به چاقی بود. بشیر و همکاران نیز نشان دادند شاخص توده بدنی بالای 25، 5/7 برابر شانس ابتلا به سرطان پروستات را افزایش می‌دهد [16]. طبق مطالعه شفیعی و همکاران نیز چاقی عامل خطر موثر در سرطان پروستات بود [14].
نتایج نشان داد مصرف مکمل‌های غذایی در مردان 35 تا 70 ساله پایین بود، ولی هیچ پژوهشی ثابت نکرده که مصرف مکمل‌ها می‌تواند باعث کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات شود. بنابراین توصیه می‌شود به‌جای مصرف مکمل‌ها، غذاهایی غنی از ویتامین و مواد معدنی مصرف شود تا سطح این مواد در بدن حفظ شود. با توجه به اینکه در مطالعه حاضر تعداد مردان مبتلا به سرطان پروستات بسیار کمتر از مردان غیر‌مبتلا بود، امکان مقایسه بین 2 گروه و تعیین ارتباط آماری بین عوامل خطر و ابتلا به سرطان پروستات وجود نداشت که از‌جمله محدودیت‌های مطالعه حاضر است. همچنین نمونه‌ها محدود به یکی از شهرهای استان یزد بود و نمی‌توان آن را به کل جمعیت استان تعمیم داد.
یافته‌ها حاکی از این بود که از بین ریسکفاکتورهای سرطان پروستات، مصرف سیگار و دخانیات و اضافه‌وزن و چاقی فراوانی بیشتری در جمعیت مردان 35 تا 70 ساله مطالعه‌شده در کوهورت شاهدیه داشتند. بنابراین توصیه می‌شود با‌توجه‌به قابل‌اصلاح بودن این عوامل خطر و توجه به اصل پیشگیری از بیماری‌ها، برنامه‌ریزی‌های اساسی توسط سیاست‌گذاران سلامت و متصدیان امر آموزش بهداشت جهت افزایش آگاهی جامعه هدف این بیماری صورت گیرد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه دارای تاییدیه اخلاقی به شماره IR.SSU.SPH.REC.1398.067 از دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد است.
حامی مالی
این مقاله با حمایت مالی معاونت تحقیقات دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد انجام شده است.
مشارکت نویسندگان
نوشتن پروپوزال و مقاله: مهدیه ممیزی، نعیمه کیقبادی و عارفه دهقانی تفتی؛ ارائه ایده، جمع‌آوری اطلاعات: عارفه دهقانی تفتی؛ طراحی مطالعه: مهدیه ممیزی، نعیمه کیقبادی و عارفه دهقانی تفتی؛ آنالیز آماری: حسین فلاح‌زاده؛ بازنگری مقاله: حسین فلاح زاده و معصومه عباسی.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
نویسندگان بر خود لازم می‌دانند از مرکز تحقیقات مدل‌سازی داده‌های سلامت دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد برای حمایت مالی جهت انجام مطالعه حاضر قدردانی کنند.
سرطان پروستات دومین سرطان رایج پس از سرطان پوست و دومین سرطان مرگ‌آور پس از سرطان ریه است [1]. میزان بروز سرطان پروستات در سراسر دنیا نزدیک به50 مورد در هر 100 هزار نفر است که این میزان بین 3/9 در هند تا 178/8 (در 100 هزار نفر) در سیاهپوستان آمریکا متغیر است [2]. آمار جهانی سرطان در سال 2020 طبق برآوردهای آمار جهانی سرطان از بروز و مرگ‌و‌میر در سراسر جهان برای 36 سرطان در 185 کشور، نشان داد سرطان پروستات با 7/3 درصد مورد جدید در سال 2020 به‌عتوان چهارمین سرطان شایع در جهان قرار داشت [3]. نتایج مطالعه کالپ و همکاران نشان‌دهنده ثبت 1276000 مورد جدید ابتلا به سرطان پروستات و 359000 مرگ ناشی از آن در جهان در سال 2018 است. همچنین انتظار می‌رود بار سرطان پروستات در سراسر جهان تا سال 2040 به 2/3 میلیون مورد جدید و 740000 مرگ‌و‌میر فقط به دلیل رشد و پیری جمعیت افزایش یابد. سن بالاتر، نژاد سیاه‌پوست و سابقه خانوادگی از عوامل خطر ثابت‌شده این بیماری هستند و شواهدی نیز وجود دارد که سبک زندگی افراد نیز در بروز این بیماری دخیل هستند [4].
میزان سرطان پروستات در کشورهای آسیایی بسیار کمتر از موارد گزارش‌شده از جمعیت غربی است، ولی با‌این‌حال این میزان نیز در کشورهای آسیایی از‌جمله ایران در حال افزایش است [2]. بررسی 27 ساله نرخ بروز سرطان پروستات در ایران نشان داد این نرخ در سال 1396، 24/8 در هر 100 هزار نفر بوده است که رشدی 11/27 برابری نسبت به سال 1369 را ثبت کرده است [5]. سرطان پروستات بعد از سرطان معده شایع‌ترین سرطان در مردان ایرانی است [6]. میزان بروز استاندارد‌شده سنی سرطان در ایران 11/6 در 10 هزار است. پایین‌ترین این میزان در کرمان در حدود 2/3 در ده هزار نفر است که می‌تواند به علت شیوه زندگی و یا شیوع بیشتر سایر بیماری‌ها و سرطان‌ها باشد [7]. سن، نژاد، وراثت و سابقه خانوادگی، عوامل ژنتیکی، رژیم غذایی، چاقی، عفونت و التهاب پروستات (پروستاتیت)، عوامل هورمونی، الگوی رفتار جنسی، مصرف الکل و قرار گرفتن در معرض اشعه ماورای بنفش از‌جمله مهم‌ترین عوامل ابتلا به این سرطان هستند [1].
اثرات طولانی‌مدت درمان مانند بی‌اختیاری ادرار، ناتوانی جنسی و التهاب رکتوم ناشی از پرتوتابی، اثرات بسیار نامطلوبی بر کیفیت زندگی بیماران دارد. متوسط طول مدت اقامت در بیمارستان برای بیمار مبتلا به سرطان پروستات بین 5 تا 10 روز است که هزینه زیادی را برای فرد به وجود می‌آورد و باری بر سیستم درمانی است [8, 9]. محققین در دهه‌های گذشته مطالعاتی برای شناسایی ریسکفاکتورهای سرطان پروستات انجام داده‌اند، ولی به اجماع کلی درخصوص عوامل خطر این بیماری نرسیده‌اند و تنها عوامل خطر شناخته‌شده را سن بالا، منشأ قومی و سابقه خانوادگی سرطان پروستات می‌دانند [8, 9].
بروز سرطان پروستات وابستگی زیادی به سبک زندگی، نوع تغذیه و شغل افراد دارد. تماس با عوامل زیان‌آور محیط کار مانند عوامل شیمیایی و فلزات سنگین از‌جمله عوامل مهمی هستند که تأثیر زیادی در ابتلای مردان به سرطان پروستات دارد [6]. ازآنجایی‌که در استان یزد تعداد زیادی کارخانه وجود دارد و مردم به‌طور ناخواسته در معرض آلاینده‌های کارخانجات قرار دارند و با‌توجه‌به اینکه در استان یزد مطالعه‌ای شیوع عوامل خطر سرطان پروستات را بررسی نکرده است، مطالعه حاضر به‌منظور بررسی شیوع سرطان پروستات و عوامل خطر آن در جمعیت موردمطالعه در کوهورت استان یزد انجام گرفت.
مواد و روش‌ها
این مطالعه به روش توصیفی‌مقطعی است و در سال 1400 انجام شد. برای انجام این مطالعه از داده‌های جمع‌آوری‌شده در مرحله اول مطالعه کوهورت شاهدیه استفاده شد. مطالعه کوهورت شاهدیه با هدف بررسی بیماری‌های غیرواگیر و عوامل خطر آن در جمعیت 35 تا 70 ساله در شهرهای شاهدیه، زارچ و اشکذر واقع در استان یزد انجام شده است. مطالعه کوهورت شاهدیه یک مطالعه مبتنی بر جمعیت است و بخشی از مطالعه آینده‌نگر پرشین کوهورت است که در 18 منطقه از ایران انجام شده است. سایر مطالعات کوهورت زیر‌مجموعه این مطالعه در دانشگاه‌های علوم‌پزشکی شهرکرد، شیراز، قم، کرمانشاه، مازندران، مشهد، یاسوج، ارومیه، تبریز، زاهدان، سبزوار، رفسنجان، گیلان، فسا، بندرعباس، اردبیل و اهواز انجام شده است.
شهر شاهدیه در شمال غرب یزد واقع شده است. با‌توجه‌به اینکه این منطقه یکی از مناطق بزرگ شهر یزد با مهاجرت کم و جمعیت نسبتاً پایدار است، برای انجام مطالعه انتخاب شد. تعداد شرکت‌کنندگان در این مطالعه 10194 نفر است که بین سال‌های 1394 تا 1395 اطلاعات آن‌ها از‌طریق مصاحبه رودررو جمع‌آوری شد و در پایگاه اطلاعاتی ثبت شد. با‌توجه‌به اینکه جمعیت شاهدیه کمتر از 10000 نفر بود، برای رسیدن به جمعیت نمونه هدف منطقه زارچ و اشکذر نیز به مطالعه حاضر اضافه شدند. به‌طوری‌که تمام بزرگسالان شهر شاهدیه (4940 نفر) و زارچ (3780 نفر) و بخشی از بزرگسالان منطقه اشکذر (1474 نفر) وارد مطالعه شدند. داده‌ها در این مطالعه با استفاده از پرسش‌نامه، معاینات بالینی، آزمایش خون، آزمایش ادرار و آزمون‌های پاراکلینیکی جمع‌آوری شد.
در مطالعه حاضر از کل جمعیت مورد‌بررسی در مطالعه کوهورت شاهدیه، کلیه مردان 35 تا 70 ساله (4729 نفر) به‌صورت سرشماری از‌نظر وجود سرطان پروستات و عوامل خطر آن بررسی شدند. متغیرهای بررسی‌شده در این مطالعه شامل اطلاعات جمعیت‌شناختی (سن، وضعیت تأهل، وضعیت اشتغال)، متغیرهای مربوط سبک زندگی (شاخص توده بدنی، وضعیت فعالیت فیزیکی و تغذیه، مصرف الکل و دخانیات، نوع روغن مصرفی، میزان آب مصرفی، مصرف مکمل‌های غذایی) و همچنین سابقه سرطان پروستات در فرد و اقوام درجه 1 و 2 بودند.
مطالعه کوهورت شاهدیه دارای مجوز اخلاق از کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد با کد IR.SSU.REC.1397.135 است. در مطالعه کوهورت شاهدیه قبل از جمع‌آوری اطلاعات، هدف از انجام مطالعه برای شرکت‌کنندگان توضیح داده شد و افراد آگاهانه وارد مطالعه شدند. همچنین برای آن‌ها توضیح داده شد اطلاعات آن‌ها محرمانه خواهد بود و هیچ استفاده شخصی از آن نخواهد شد. به‌منظور انجام مطالعه حاضر نیز مجوز لازم از کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد با کد IR.SSU.SPH.REC.1398.067 کسب شد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 16 و آزمون‌های آماری توصیفی (توزیع فراوانی، میانگین±انحراف‌معیار) تجزیه‌و‌تحلیل شد.
یافته‌ها
در مطالعه حاضر 4729 مرد 35 تا 70 ساله با میانگین سنی 9/7±49/11 بررسی شدند که 16/6 درصد از افراد مورد‌بررسی سن بالای 60 سال داشتند. همچنین اکثراً متأهل (95/6 درصد) و دارای اضافه‌وزن و چاقی (69/8 درصد) بودند (جدول شماره 1).
جدول شماره 2 توزیع فراوانی مصرف دخانیات را در مردان 35 تا 70 ساله شرکت‌کننده درمطالعه کوهورت شاهدیه نشان می‌دهد.
نتایج حاکی از آن است که 45/7 درصد از مردان در طول عمر خود حداقل 100 نخ سیگار مصرف کرده بودند. طبق نتایج 28/2 درصد از مردان در حال حاضر به‌صورت روزانه و 54/3 درصد گاهی اوقات سیگار می‌کشیدند. بر‌اساس جدول شماره 2، 30/7 درصد در خانه و 14/8 درصد در محل کار در معرض دود سیگار بودند و طبق خودگزارشی افراد، 45/2 درصد از افراد در کودکی در معرض دود سیگار بوده‌اند. از این افراد مورد‌بررسی 9/4 درصد از مردان از الکل، 24/3 درصد از چپق یا پیپ یا قلیان و 22/3 درصد از مواد مخدر استفاده کرده بودند.
درخصوص تماس با سموم دفع آفت در طی 12 ماه گذشته نتایج حاکی از این بود که 2045 نفر (43/2 درصد) در طی 12 ماه گذشته با آفت‌کش‌ها در تماس بوده‌اند، ولی تنها 121 نفر (5/9 درصد) از وسایل حفاظت فردی استفاده کرده بودند. نتایج همچنین نشان داد 155 نفر (3/3 درصد) در حیاط و باغچه و 680 نفر (14/4 درصد) در مزرعه، گلخانه یا زمین کشاورزی در طی 12 ماه گذشته از آفت‌کش‌ها استفاده کرده بودند. همچنین شدت فعالیت انجام‌شده در واحد زمان در بیماران 8/46±42/21 بود.
نتایج جدول شماره 3 میانگین میزان مصرف مواد غذایی (گرم/روز) در مردان سالم و مبتلای شرکت‌کننده در مطالعه کوهورت شاهدیه را نشان می‌دهد.
نتایج نشان می‌دهد میانگین مصرف گوشت قرمز، تخم مرغ و لبنیات در افراد مبتلا کمتر و میانگین مصرف گوشت سفید و میوه در افراد مبتلا بیشتر از افراد سالم بود.
نتایج جدول شماره 4 میزان مصرف مکمل‌های دارویی را در جمعیت مردان شاهدیه نشان می‌دهد.
طبق نتایج جدول شماره 4 تنها 0/5 درصد از مردان به‌صورت ماهیانه قرص ویتامین D مصرف می‌کردند. میزان مصرف قرص روی هم در جمعیت موردمطالعه بسیار پایین بود. نتایج همچنین نشان داد 17/3 درصد از افراد مورد‌بررسی از روغن‌های جامد و نیمه‌جامد برای سرخ کردن استفاده می‌کردند و بیش از نیمی از افراد اظهار کرده بودند که 1 تا 3 بار در هفته از غذاهای سرخ‌کرده استفاده می‌کردند (جدول شماره 4). بررسی افراد مبتلا نشان داد هیچ‌یک از روغن جامد و نیمه جامد برای سرخ کردن استفاده نمی کردند. طبق خوداظهاری افراد در خصوص میزان آب مصرفی، در تابستان در 47/5 درصد و در زمستان 91/9 درصد افراد کمتر از 6 لیوان آب در طول روز مصرف می‌کردند.
نتایج مطالعه حاضر نشان داد در سال های 1394 تا 1395 در بین جمعیت موردمطالعه 3 نفر از مردان گزارش کرده بودند که سابقه ابتلا به سرطان پروستات را داشتند. نتایج نشان داد سن تشخیص سرطان در 2 نفر از مبتلایان بالای 60 سال و در یک نفر از مبتلایان بالای 50 سال بود. همچنین 2 نفر از مبتلایان دارای اضافه‌وزن و یک نفر مبتلا به چاقی بود. هیچ‌کدام از مبتلایان دارای سابقه خانوادگی درجه 1 و درجه 2 در‌زمینه ابتلا به سرطان پروستات نبودند. نتایج مطالعه حاضر همچنین نشان داد 2 نفر از مبتلایان در کودکی در معرض دود سیگار بودند. همچنین یک نفر از مبتلایان اظهار کرده بود از سن 12 سالگی سیگار کشیدن را شروع کرده بود، ولی در حال حاضر سیگاری نبود. از‌لحاظ تماس با آفت‌کش‌ها هیچ‌کدام از بیماران از آفت‌کش‌ها در خانه، حیاط و باغچه یا زمین کشاورزی استفاده نمی‌کردند. خوداظهاری بیماران نشان داد هیچ‌یک از مبتلایان در سال از مکمل‌های روی و ویتامین D استفاده نمی‌کردند. شدت فعالیت انجام‌شده در واحد زمان در بیماران 4/86±41/39 بود.
بحث و نتیجه‌گیری
سرطان پروستات یکی از سرطان‌های شایع در مردان است. نتایج مطالعه حاضر نشان داد شیوع سرطان پروستات در مردان 35 تا 70 ساله بررسی‌شده در مطالعه کوهورت شاهدیه پایین بود. بر‌اساس آخرین آمار منتشره از برنامه ملی ثبت سرطان در سال 1394، 5 سرطان با بروز بالاتر در مردان استان یزد به‌ترتیب مربوط به سرطان‌های پوست، پروستات، مثانه، روده بزرگ و خون است. به‌جز رتبه سرطان روده بزرگ که در یزد و کشور برابر بود، 4 سرطان دیگر در کشور دارای رتبه پایین‌تر بود. به‌طوری‌که سرطان پروستات رتبه دوم سرطان در مردان در یزد و رتبه سوم در کشور را داشت. همچنین سرطان پروستات پرخطر‌ترین سرطان مردان به‌ترتیب در استان‌های یزد، فارس و تهران بود [10].
بر‌اساس نتایج تحقیق حاضر فراوانی مصرف سیگار و سایر دخانیات در جمعیت مورد‌بررسی بالا بود. همچنین افراد مبتلا به سرطان پروستات نیز دارای سابقه مصرف یا تماس با دود سیگار بودند. برخی دیگر از محققین نیز به تأثیر مصرف سیگار و سایر دخانیات به‌عنوان یک عامل خطر زیست‌محیطی برای سرطان پروستات تأکید کردند [11، 12]. داده‌های یک مطالعه مروری ارتباط بین سیگار کشیدن و سرطان پروستات تهاجمی را نشان می‌دهد. اگرچه پاتوفیزیولوژی زیربنای این ارتباط نامشخص نبود ولی سیگاری‌ها مرگ‌و‌میر بالاتر و نتیجه بدتری را پس از درمان نشان دادند [13]. همچنین یک مطالعه دیگر نشان داد سیگار کشیدن ممکن است خطر ابتلا به بیماری ثانویه را در مردان مبتلا به سرطان پروستات تحت درمان افزایش دهد [5]. در مطالعه بشیر و همکاران که با موضوع عوامل خطر سرطان پروستات در پاکستان در سال 2014 انجام گرفت، سیگار کشیدن به‌عنوان عامل خطر سرطان پروستات شناخته شد. شفیعی و همکاران نیز مصرف الکل را به‌عنوان عوامل مؤثر در سرطان پروستات در بین مردان 40 الی 65 سال شهر بابل معرفی کردند [14]. اگرچه مطالعات بیشتری برای اثبات این ارتباط باید انجام شوند، اما برای کاهش نگرانی درباره ابتلا به سرطان از‌جمله سرطان پروستات ترک سیگار بهترین گزینه است.
سن عاملی کلیدی در افزایش خطر ابتلا به سرطان پروستات محسوب می‌شود. هرچه سن فرد بیشتر باشد، خطر بیشتری وی را تهدید می‌کند. نتایج مطالعه حاضر نیز نشان داد سن تشخیص سرطان در 2 نفر از مبتلایان بالای 60 سال و در یک نفر از مبتلایان بالای 50 سال بود. ملیک و همکاران در مطالعه خود سن بالا را عامل خطر سرطان پروستات معرفی کردند [12]. در مطالعه‌ای که ها چانگ و همکاران در سال 2018 با موضوع بروز، مرگ‌و‌میر و ریسکفاکتورهای سرطان پروستات در مردان آسیایی انجام دادند نیز سن بالا یکی از عوامل خطر سرطان پروستات در مردان آسیایی بود [15]. بشیر و همکاران نیز سن را به‌عنوان عامل خطر سرطان پرستات در مردان پاکستانی دانستند [16]. با‌توجه‌به اینکه ترکیب جمعیتی کشور رو به پیری است، استفاده از پیشگیری اولیه و انجام تست‌های تشخیصی و از طرف دیگر آگاهی مردانی که در سن بروز سرطان پروستات هستند برای انجام تست‌های تشخیصی ضروری است.
محققین تاریخچه خانوادگی ابتلا به سرطان پروستات را یک عامل قوی برای ابتلا به سرطان پروستات می‌دانند. در مطالعه حسینی و همکاران شانس ابتلا به سرطان پروستات در افراد با سابقه خانوادگی سرطان پروستات 2/5 برابر سایر افراد بود [13]. در مطالعه ها چانگ و همکاران در سال 2018 سابقه خانوادگی از عوامل خطر سرطان پروستات در مردان آسیایی بود [15]. در مطالعه بشیر و همکاران نیز شانس ابتلا به سرطان پروستات در افراد با سابقه خانوادگی سرطان پروستات 7/3 برابر سایر افراد بود [16]. در مطالعه حاضر هیچ‌یک از مبتلایان دارای سابقه خانوادگی (درجه 1 یا درجه 2) از ابتلا به سرطان پروستات نبودند. به‌هر‌حال اگر در خانواده‌ای سابقه ابتلا به سرطان پروستات وجود دارد، سایر بستگان نزدیک نیز در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند و باید برای انجام مراقبت‌های تشخیصی در سن بروز سرطان پروستات اهتمام بیشتری داشته باشند.
نتایج مطالعه حاضر حاکی از اصلاح سبک زندگی مبتلایان به سرطان پروستات بود. طبق نتایج مطالعه حاضر میانگین مصرف گوشت قرمز و تخم مرغ در افراد مبتلا کمتر و میانگین مصرف گوشت سفید (مرغ و ماهی) و میوه در افراد مبتلا بیشتر از افراد سالم بود. همچنین هیچ‌کدام از مبتلایان از روغن‌های جامد و نیمه‌جامد برای سرخ کردن استفاده نمی کردند. کرین و همکاران در یک مطالعه مروری (2022) که ریسکفاکتورهای قابل‌اصلاح سرطان پروستات در کشورهای با درآمد کم و متوسط را بررسی می‌کردند نشان دادند مصرف بالای چربی‌ها با خطر بیشتر سرطان پروستات همراه بود. در‌حالی‌که رژیم غذایی غنی از سبزیجات و مصرف چای با خطر کمتر مرتبط بود [17].
تأثیر نوع رژیم غذایی بر سرطان پروستات هنوز توسط پژوهشگران در حال مطالعه است، ولی مطلب ثابت‌شده این است که رژیم غذایی می‌تواند به جلوگیری از سرطان پروستات کمک کند. ممکن است برخی غذاها یا مکمل‌های غذایی به کاهش رشد سرطان پروستات کمک کنند یا خطر بازگشت آن پس از درمان را کاهش دهند یا اینکه برخی از غذاها می‌توانند برای مردان مبتلا به سرطان پروستات مضر باشند. نکته قابل‌تأمل در این مطالعه این است که افراد مبتلا، مصرف گوشت قرمز را کاهش و مصرف گوشت سفید و میوه را افزایش داده بودند، در‌حالی‌که این رژیم غذایی در افراد سالم برعکس بود. پیشنهاد می‌شود با‌توجه‌به اصل پیشگیری از بیماری‌ها آموزش‌های لازم در این خصوص قبل از بروز بیماری به جامعه هدف داده شود تا با اصلاح سبک زندگی از بروز بیماری جلوگیری کنند.
نیکلاس و همکاران تحقیقی با عنوان «بررسی ریسکفاکتورهای محیطی وشیوه زندگی در سرطان پروستات در جنوب آمریکا» در سال 2016 انجام دادند که طبق این تحقیق مصرف بالای لبنیات، مصرف گوشت قرمز و فراوری‌شده، مصرف تخم مرغ و چاقی از عوامل مؤثر در سرطان پروستات هستند [18]. رژیم غذایی با بیشتر بیماری‌ها در ارتباط است و سرطان پروستات نیز از این مسئله مستثنا نیست. عسکری و همکاران الگوی غذای مصرفی و خطر ابتلا به سرطان پروستات را بررسی کردند. نتایج مطالعه آن‌ها نشان داد افرادی که رژیم غذایی غربی داشتند احتمال ابتلا به سرطان پروستات در آن‌ها بالاتر بود. همچنین مصرف زیاد گوشت قرمز احتمال ابتلا به سرطان پروستات را افزایش می‌داد و دریافت بیشتر گوشت ماهی با کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات مرتبط بود [19].
نتایج یک متاآنالیز نشان می‌دهد مصرف گوجه‌فرنگی ممکن است با کاهش خطر سرطان پروستات مرتبط باشد و اثرات محافظتی قابل‌توجهی در جمعیت‌های آسیایی و اقیانوسیه مشاهده شد [20]. مطالعه‌ای نشان داد مصرف میوه و سبزیجات ممکن است با خطر سرطان پروستات ارتباط منفی داشته باشد [21]. در مطالعه‌ای که ها چانگ و همکاران در سال 2018 با موضوع بروز، مرگ‌و‌میر و ریسکفاکتورهای سرطان پروستات در مردان آسیایی انجام دادند، مصرف گوشت قرمز، چربی، لبنیات و تخم مرغ از عوامل خطر سرطان پروستات در مردان آسیایی بود [15]. بشیر و همکاران نیز مصرف گوشت قرمز را به‌عنوان عوامل خطر و مصرف میوه را به‌عنوان عامل محافظتی سرطان پستان شناختند [16]. اصلاح رژیم غذایی هم به‌صورت مستقیم و هم از‌طریق تأثیر بر روی شاخص توده بدنی بر روی اصلاح سبک زندگی مرتبط با سرطان پروستات تأثیر می‌گذارد. طبق نتایج مطالعه، بیش از نیمی از مردان 35 تا 70 ساله اضافه‌وزن و چاقی داشتند و از بین مبتلایان نیز 2 نفر دارای اضافه‌وزن و یک نفر مبتلا به چاقی بود. بشیر و همکاران نیز نشان دادند شاخص توده بدنی بالای 25، 5/7 برابر شانس ابتلا به سرطان پروستات را افزایش می‌دهد [16]. طبق مطالعه شفیعی و همکاران نیز چاقی عامل خطر موثر در سرطان پروستات بود [14].
نتایج نشان داد مصرف مکمل‌های غذایی در مردان 35 تا 70 ساله پایین بود، ولی هیچ پژوهشی ثابت نکرده که مصرف مکمل‌ها می‌تواند باعث کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات شود. بنابراین توصیه می‌شود به‌جای مصرف مکمل‌ها، غذاهایی غنی از ویتامین و مواد معدنی مصرف شود تا سطح این مواد در بدن حفظ شود. با توجه به اینکه در مطالعه حاضر تعداد مردان مبتلا به سرطان پروستات بسیار کمتر از مردان غیر‌مبتلا بود، امکان مقایسه بین 2 گروه و تعیین ارتباط آماری بین عوامل خطر و ابتلا به سرطان پروستات وجود نداشت که از‌جمله محدودیت‌های مطالعه حاضر است. همچنین نمونه‌ها محدود به یکی از شهرهای استان یزد بود و نمی‌توان آن را به کل جمعیت استان تعمیم داد.
یافته‌ها حاکی از این بود که از بین ریسکفاکتورهای سرطان پروستات، مصرف سیگار و دخانیات و اضافه‌وزن و چاقی فراوانی بیشتری در جمعیت مردان 35 تا 70 ساله مطالعه‌شده در کوهورت شاهدیه داشتند. بنابراین توصیه می‌شود با‌توجه‌به قابل‌اصلاح بودن این عوامل خطر و توجه به اصل پیشگیری از بیماری‌ها، برنامه‌ریزی‌های اساسی توسط سیاست‌گذاران سلامت و متصدیان امر آموزش بهداشت جهت افزایش آگاهی جامعه هدف این بیماری صورت گیرد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه دارای تاییدیه اخلاقی به شماره IR.SSU.SPH.REC.1398.067 از دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد است.
حامی مالی
این مقاله با حمایت مالی معاونت تحقیقات دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد انجام شده است.
مشارکت نویسندگان
نوشتن پروپوزال و مقاله: مهدیه ممیزی، نعیمه کیقبادی و عارفه دهقانی تفتی؛ ارائه ایده، جمع‌آوری اطلاعات: عارفه دهقانی تفتی؛ طراحی مطالعه: مهدیه ممیزی، نعیمه کیقبادی و عارفه دهقانی تفتی؛ آنالیز آماری: حسین فلاح‌زاده؛ بازنگری مقاله: حسین فلاح زاده و معصومه عباسی.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
نویسندگان بر خود لازم می‌دانند از مرکز تحقیقات مدل‌سازی داده‌های سلامت دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد برای حمایت مالی جهت انجام مطالعه حاضر قدردانی کنند.
References
1.Marashi T, Razaghi M, Khodakarim S, Balvayeh M. [Surveying the awareness of male hospital staffs about prostate cancer screening in selected hospitals of Shahid Beheshti University of Medical Sciences in 2017 (Persian)]. Paramed Sci Mil Health. 2018; 12(4):54-61. [Link]
2.Rafiemanesh H, Ghoncheh M, Salehiniya H, Mohammadian HA. [Epidemiology of prostate cancer and its incidence trends in Iran (Persian)]. J Sabzevar Univ Med Sci. 2016; 23(2):320-7. [Link]
3.Sung H, Ferlay J, Siegel RL, Laversanne M, Soerjomataram I, Jemal A, et al. Global cancer statistics 2020: Globocan estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA Cancer J Clin. 2021;71(3):209-49. [DOI:10.3322/caac.21660] [PMID]
4.Culp MB, Soerjomataram I, Efstathiou JA, Bray F, Jemal A. Recent global patterns in prostate cancer incidence and mortality rates. Eur Urol. 2020; 77(1):38-52. [DOI:10.1016/j.eururo.2019.08.005] [PMID]
5.Zoljalali Moghaddam SH, Laripour R, Hazrati E, Bagheri H, Eyvazzadeh N, Baghani HR et al , et al. [Secondary cancers during the radiotherapy of prostate cancer: A review article (Persian)]. Tehran Univ Med J. 2022; 79(12):915-24. [Link]
6.Sarbaz Aqdaee F, Derhami V, Zare Sakhvidi MJ, Mostaghaci M, Soltani Gerdfaramarzi R, Musavi M. [Diagnosis of prostate cancer and predicting the probability of suffering the disease in workers (Persian)]. Occup Med Q J. 2016; 8(2):62-71. [Link]
7.Talebi Moghaddam M, Bakhshi E, Amini E, Nowroozi MR, Vahedi M. [Effects of admission age and Gleason score on the state transition in elderly patients with prostate cancer using a multi-state model (Persian)]. Salmand: Iran J Age. 2021; 16(3):426-37. [DOI:10.32598/sija.2020.16.3.2765.1]
8.Khosravi V, Barati M, Moeini B, Mohammadi Y. [Prostate cancer screening behaviors and the related beliefs among 50-to 70-year-old men in Hamadan: Appraisal of threats and coping (Persian)]. J Educ Community Health. 2018; 4(4):20-31. [DOI:10.21859/jech.4.4.20]
9.Bijoux W, Cordina-Duverger E, Balbolia S, Lamy PJ, Rebillard X, Tretarre B, et al. Occupation and prostate cancer risk: Results from the epidemiological study of prostate cancer (EPICAP). J Occup Med Toxicol. 2022; 17(1):5. [DOI:10.1186/s12995-022-00346-2] [PMID] [PMCID]
10.Secretariat of the National Cancer Registration Program. National report of the national cancer registration program (2015) (Persian)]. Tehran: Mirmah; 2019. [Link]
11.Pour Esmaeili F. [The most common environmental risk factors for prostate cancer in Iranian patients (Persian)]. Paper presented in: The 7th Congress of Reproductive and Infertility Health Research Center. 22-24 January 2014; Tehran, Iran. [Link]
12.Malik SS, Batool R, Masood N, Yasmin A. Risk factors for prostate cancer: A multifactorial case-control study. Curr Probl Cancer. 2018; 42(3):337-43. [DOI:10.1016/j.currproblcancer.2018.01.014] [PMID]
13.De Nunzio C, Andriole GL, Thompson Jr IM, Freedland SJ. Smoking and prostate cancer: A systematic review. Eur Urol Focus. 2015; 1(1):28-38. [DOI:10.1016/j.euf.2014.10.002] [PMID]
14.Shafi H, Agajani Delavar M, Maghsoudi R. [Risk factors for prostate cancer: A case control study (Persian)]. Caspian J Reprod Med. 2016; 2(2):5-9. [Link]
15.Ha Chung B, Horie S, Chiong E. The incidence, mortality, and risk factors of prostate cancer in Asian men. Prostate Int. 2019; 7(1):1-8. [DOI:10.1016/j.prnil.2018.11.001] [PMID] [PMCID]
16.Bashir MN, Ahmad MR, Malik A. Risk factors of prostate cancer: A case-control study in Faisalabad, Pakistan. Asian Pac J Cancer Prev. 2014; 15(23):10237-40. [DOI:10.7314/APJCP.2014.15.23.10237] [PMID]
17.Cirne F, Kappel C, Zhou S, Mukherjee SD, Dehghan M, Petropoulos JA, et al. Modifiable risk factors for prostate cancer in low- and lower-middle-income countries: A systematic review and meta-analysis. Prostate Cancer Prostatic Dis. 2022; 25(3):453-62. [DOI:10.1038/s41391-022-00570-1] [PMID]
18.Niclis C, Román MD, Muñoz S, Bengió R. Lifestyle and environmental factors on prostate cancer risk in South America. 2016. [Link]
19.Askari F, Kardoust Paizi M, Rashidkhani B. [Dietary patterns and prostate cancer: A case-control study (Persian)]. Iran J Nutr Sci Food Technol. 2013; 8(3):17-25. [Link]
20.Xu X, Li J, Wang X, Wang S, Meng S, Zhu Y, et al. Tomato consumption and prostate cancer risk: A systematic review and meta-analysis. Sci Rep. 2016; 6(1):1-8. [DOI:10.1038/srep37091] [PMID] [PMCID]
21.Askari F, Kardoust Parizi M, Jessri M, Rashidkhani B. Fruit and vegetable intake in relation to prostate cancer in Iranian men: A case-control study. Asian Pac J Cancer Prev. 2014; 15(13):5223-7. [DOI:10.7314/APJCP.2014.15.13.5223] [PMID]
2.Rafiemanesh H, Ghoncheh M, Salehiniya H, Mohammadian HA. [Epidemiology of prostate cancer and its incidence trends in Iran (Persian)]. J Sabzevar Univ Med Sci. 2016; 23(2):320-7. [Link]
3.Sung H, Ferlay J, Siegel RL, Laversanne M, Soerjomataram I, Jemal A, et al. Global cancer statistics 2020: Globocan estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA Cancer J Clin. 2021;71(3):209-49. [DOI:10.3322/caac.21660] [PMID]
4.Culp MB, Soerjomataram I, Efstathiou JA, Bray F, Jemal A. Recent global patterns in prostate cancer incidence and mortality rates. Eur Urol. 2020; 77(1):38-52. [DOI:10.1016/j.eururo.2019.08.005] [PMID]
5.Zoljalali Moghaddam SH, Laripour R, Hazrati E, Bagheri H, Eyvazzadeh N, Baghani HR et al , et al. [Secondary cancers during the radiotherapy of prostate cancer: A review article (Persian)]. Tehran Univ Med J. 2022; 79(12):915-24. [Link]
6.Sarbaz Aqdaee F, Derhami V, Zare Sakhvidi MJ, Mostaghaci M, Soltani Gerdfaramarzi R, Musavi M. [Diagnosis of prostate cancer and predicting the probability of suffering the disease in workers (Persian)]. Occup Med Q J. 2016; 8(2):62-71. [Link]
7.Talebi Moghaddam M, Bakhshi E, Amini E, Nowroozi MR, Vahedi M. [Effects of admission age and Gleason score on the state transition in elderly patients with prostate cancer using a multi-state model (Persian)]. Salmand: Iran J Age. 2021; 16(3):426-37. [DOI:10.32598/sija.2020.16.3.2765.1]
8.Khosravi V, Barati M, Moeini B, Mohammadi Y. [Prostate cancer screening behaviors and the related beliefs among 50-to 70-year-old men in Hamadan: Appraisal of threats and coping (Persian)]. J Educ Community Health. 2018; 4(4):20-31. [DOI:10.21859/jech.4.4.20]
9.Bijoux W, Cordina-Duverger E, Balbolia S, Lamy PJ, Rebillard X, Tretarre B, et al. Occupation and prostate cancer risk: Results from the epidemiological study of prostate cancer (EPICAP). J Occup Med Toxicol. 2022; 17(1):5. [DOI:10.1186/s12995-022-00346-2] [PMID] [PMCID]
10.Secretariat of the National Cancer Registration Program. National report of the national cancer registration program (2015) (Persian)]. Tehran: Mirmah; 2019. [Link]
11.Pour Esmaeili F. [The most common environmental risk factors for prostate cancer in Iranian patients (Persian)]. Paper presented in: The 7th Congress of Reproductive and Infertility Health Research Center. 22-24 January 2014; Tehran, Iran. [Link]
12.Malik SS, Batool R, Masood N, Yasmin A. Risk factors for prostate cancer: A multifactorial case-control study. Curr Probl Cancer. 2018; 42(3):337-43. [DOI:10.1016/j.currproblcancer.2018.01.014] [PMID]
13.De Nunzio C, Andriole GL, Thompson Jr IM, Freedland SJ. Smoking and prostate cancer: A systematic review. Eur Urol Focus. 2015; 1(1):28-38. [DOI:10.1016/j.euf.2014.10.002] [PMID]
14.Shafi H, Agajani Delavar M, Maghsoudi R. [Risk factors for prostate cancer: A case control study (Persian)]. Caspian J Reprod Med. 2016; 2(2):5-9. [Link]
15.Ha Chung B, Horie S, Chiong E. The incidence, mortality, and risk factors of prostate cancer in Asian men. Prostate Int. 2019; 7(1):1-8. [DOI:10.1016/j.prnil.2018.11.001] [PMID] [PMCID]
16.Bashir MN, Ahmad MR, Malik A. Risk factors of prostate cancer: A case-control study in Faisalabad, Pakistan. Asian Pac J Cancer Prev. 2014; 15(23):10237-40. [DOI:10.7314/APJCP.2014.15.23.10237] [PMID]
17.Cirne F, Kappel C, Zhou S, Mukherjee SD, Dehghan M, Petropoulos JA, et al. Modifiable risk factors for prostate cancer in low- and lower-middle-income countries: A systematic review and meta-analysis. Prostate Cancer Prostatic Dis. 2022; 25(3):453-62. [DOI:10.1038/s41391-022-00570-1] [PMID]
18.Niclis C, Román MD, Muñoz S, Bengió R. Lifestyle and environmental factors on prostate cancer risk in South America. 2016. [Link]
19.Askari F, Kardoust Paizi M, Rashidkhani B. [Dietary patterns and prostate cancer: A case-control study (Persian)]. Iran J Nutr Sci Food Technol. 2013; 8(3):17-25. [Link]
20.Xu X, Li J, Wang X, Wang S, Meng S, Zhu Y, et al. Tomato consumption and prostate cancer risk: A systematic review and meta-analysis. Sci Rep. 2016; 6(1):1-8. [DOI:10.1038/srep37091] [PMID] [PMCID]
21.Askari F, Kardoust Parizi M, Jessri M, Rashidkhani B. Fruit and vegetable intake in relation to prostate cancer in Iranian men: A case-control study. Asian Pac J Cancer Prev. 2014; 15(13):5223-7. [DOI:10.7314/APJCP.2014.15.13.5223] [PMID]
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
بهداشت عمومی
دریافت: 1401/1/16 | پذیرش: 1401/8/7 | انتشار: 1401/7/10
دریافت: 1401/1/16 | پذیرش: 1401/8/7 | انتشار: 1401/7/10
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
کلیه حقوق این وب سایت متعلق به طب پیشگیری می باشد.
طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق
© 2024 CC BY-NC 4.0 | Journal of Preventive Medicine
Designed & Developed by : Yektaweb
Journal of Preventive Medicine by http://jpm.hums.ac.ir/ is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.