دوره 10، شماره 3 - ( پاییز 1402 )
جلد 10 شماره 3 صفحات 243-232 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Ethics code: IR.QUMS.REC.1401.038
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Taheri M, Esmaili A, Irandoost K, Nabilpour M. The Role of Emotional Eating in Predicting Physical Activity and Psychological Health of Iranian Elite Athletes During the COVID-19 Pandemic. J Prevent Med 2023; 10 (3) :232-243
URL: http://jpm.hums.ac.ir/article-1-656-fa.html
URL: http://jpm.hums.ac.ir/article-1-656-fa.html
طاهری مرتضی، اسمعیلی عاطفه، ایراندوست خدیجه، نبیل پور مقصود. نقش احساسات غذایی در پیشبینی سلامت جسمانی و پریشانی روانشناختی ورزشکاران نخبه طی شیوع کروناویروس 2019. طب پیشگیری. 1402; 10 (3) :232-243
مرتضی طاهری* 
1، عاطفه اسمعیلی2 ، خدیجه ایراندوست1 ، مقصود نبیل پور3
1، عاطفه اسمعیلی2 ، خدیجه ایراندوست1 ، مقصود نبیل پور3
1- گروه تربیتبدنی و علوم ورزشی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بینالمللی امام خمینی، قزوین، ایران.
2- گروه فیزیولوژی ورزشی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بینالمللی امام خمینی، قزوین، ایران.
3- گروه فیزیولوژی ورزشی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
2- گروه فیزیولوژی ورزشی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بینالمللی امام خمینی، قزوین، ایران.
3- گروه فیزیولوژی ورزشی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
متن کامل [PDF 4981 kb]
(327 دریافت)
| چکیده (HTML) (552 مشاهده)
References
1.Aghababa A, Zamani Sani SH, Rohani H, Nabilpour M, Badicu G, Fathirezaie Z, et al. No evidence of systematic change of physical activity patterns before and during the Covid-19 pandemic and related mood states among Iranian adults attending team sports activities. Front Psychol. 2021; 12:641895. [DOI:10.3389/fpsyg.2021.641895] [PMID] [PMCID]
2.Seifi Skishahr F, Nabilpour M. Anthropometric and physiological changes in bodybuilders during the COVID pandemic. Zahedan J Res Med Sci. 2023; 25(2):e127999. [DOI:10.5812/zjrms-127999]
3.Aghababa A, Badicu G, Fathirezaie Z, Rohani H, Nabilpour M, Zamani Sani SH, et al. Different effects of the COVID-19 pandemic on exercise indexes and mood states based on sport types, exercise dependency and individual characteristics. Children. 2021; 8(6):438. [DOI:10.3390/children8060438] [PMID] [PMCID]
4.Reisi J, Aghababa A, Rohani H, Nabilpour M. [The effect of Covid -19 pandemic social distancing on physical activity and mood state of Isfahan citizens (Persian)]. Armaghane Danesh. 2021; 25(0):861-80. [DOI:10.52547/armaghanj.25.S1.861]
5.Corsini A, Bisciotti GN, Eirale C, Volpi P. Football cannot restart soon during the COVID-19 emergency! A critical perspective from the Italian experience and a call for action. Br J Sports Med. 2020; 54(20):1186-7. [DOI:10.1136/bjsports-2020-102306] [PMID]
6.Soltanian L, Aghababa A, Nabilpour M, Mehri Alvar Y. [Relationship between physical activity and mood states during general quarantine due to the COVID-19 pandemic among athletes in racket sports (Persian)]. Complementary Med J. 2022; 11(4):384-95. [DOI:10.32598/cmja.11.4.1151.1]
7.Turner SA, Luszczynska A, Warner L, Schwarzer R. Emotional and uncontrolled eating styles and chocolate chip cookie consumption. A controlled trial of the effects of positive mood enhancement. Appetite. 2010; 54(1):143-9. [DOI:10.1016/j.appet.2009.09.020] [PMID]
8.Köster EP, Mojet J. From mood to food and from food to mood: A psychological perspective on the measurement of food-related emotions in consumer research. Food Res Int. 2015; 76:180-91. [DOI:10.1016/j.foodres.2015.04.006]
9.Thomson DM, Crocker C, Marketo CG. Linking sensory characteristics to emotions: An example using dark chocolate. Food Qual Prefer. 2010; 21(8):1117-25. [DOI:10.1016/j.foodqual.2010.04.011]
10.Yau YH, Potenza MN. Stress and eating behaviors. Minerva Endocrinol. 2013; 38(3):255-67. [PMID] [PMCID]
11.O'Reilly GA, Cook L, Spruijt-Metz D, Black D. Mindfulness-based interventions for obesity-related eating behaviours: A literature review. Obesity reviews. 2014; 15(6):453-61. [DOI:10.1111/obr.12156]
12.Rosmond R, Björntorp P. Psychiatric ill-health of women and its relationship to obesity and body fat distribution. Obes Res. 1998; 6(5):338-45. [DOI:10.1002/j.1550-8528.1998.tb00361.x] [PMID]
13.Ahmadi A, Mohammadi-Sartang M, Nooraliee P, Veisi M, Rasouli J. [Prevalence of anxiety and it's relationship with consumption of snacks in high school students in Shiraz (Persian)]. J Shahrekord Univ Med Sci. 2013; 15(1):83-90. [Link]
14.Taylor S, Zvolensky MJ, Cox BJ, Deacon B, Heimberg RG, Ledley DR, et al. Robust dimensions of anxiety sensitivity: Development and initial validation of the anxiety sensitivity index-3. Psychol Assess. 2007; 19(2):176-88. [DOI:10.1037/1040-3590.19.2.176] [PMID]
15.Schmidt NB, Morabito DM, Mathes BM, Martin A. Anxiety sensitivity prospectively predicts pandemic-related distress. J Affect Disord. 2021 Sep 1; 292:660-6. [DOI:10.1016/j.jad.2021.05.124] [PMID] [PMCID]
16.Chen Q, Liang M, Li Y, Guo J, Fei D, Wang L, et al. Mental health care for medical staff in China during the COVID-19 outbreak. Lancet Psychiatr. 2020; 7(4):e15-6. [DOI:10.1016/S2215-0366(20)30078-X] [PMID]
17.World Health Organization (WHO). Depression and other common mental disorders: Global health estimates. Geneva: World Health Organization; 2017. [Link]
18.Maddison R, Ni Mhurchu C, Jiang Y, Vander Hoorn S, Rodgers A, Lawes CM, et al. International physical activity questionnaire (IPAQ) and New Zealand physical activity questionnaire (NZPAQ): A doubly labelled water validation. Int J Behav Nutr Phys Act. 2007; 4:62. [DOI:10.1186/1479-5868-4-62] [PMID] [PMCID]
19.Moghaddam MB, Aghdam FB, Jafarabadi MA, Allahverdipour H, Nikookheslat SD, Safarpour S. The Iranian version of international physical activity questionnaire (IPAQ) in Iran: Content and construct validity, factor structure, internal consistency and stability. World Appl Sci J. 2012; 18(8):1073-80. [Link]
20.Sahebi A, Asghari MJ, Salari RS. [Validation of depression anxiety and stress scale (DASS-21) for an Iranian population (Persian)]. Dev Psychol. 2005; 1(4):36-54. [Link]
21.Lovibond SH, Lovibond PF. Manual for the depression anxiety stress scales. Sydney: Psychology Foundation of Australia; 1996. [Link]
22.Abas MA, Müller M, Gibson LJ, Derveeuw S, Dissanayake N, Smith P, et al. Prevalence of post-traumatic stress disorder and validity of the impact of events scale - revised in primary care in Zimbabwe, a non-war-affected African country. BJPsych Open. 2023; 9(2):e37. [DOI:10.1192/bjo.2022.621] [PMID] [PMCID]
23.Panaghi L, Shooshtari MH, Mogadam JA. [Persian version validation in impact of event scale-revised (Persain)]. Tehran Univ Med J. 2006; 64(3):52-60. [Link]
24.Foroumandi E, Abbaszadeh N, Sarbakhsh P, Barzegari M, Khalili L. Eating emotions association with anthropometric factors in students' of Tabriz university of medical sciences' nutrition school in 2015. J Rafsanjan Univ Med Sci. 2017; 16(5):449-64. [Link]
25.Zare M, Eshaghi H, Soleimani M, Zare MR, Khademian M, Zomordi S, et al. [Health anxiety and factors affecting it in housewives during the Covid-19 pandemic (Persian)]. J Prev Med. 2022; 9(1):18-27. [DOI:10.32598/JPM.9.1.1]
26.Nabilpour M, Pourrahim A, Aghababa A, soltanian L. [Maintaining the mental well-being of bodybuilders through physical activity within the restrictions of quarantine (Persian)]. J Prev Med. 2021; 8(2):47-37. [DOI:10.52547/jpm.8.2.47]
27.Mauro C, Reynolds CF, Maercker A, Skritskaya N, Simon N, Zisook S, et al. Prolonged grief disorder: Clinical utility of ICD-11 diagnostic guidelines. Psychol Med. 2019; 49(5):861-7. [DOI:10.1017/S0033291718001563] [PMID]
28.Shear MK, Gribbin Bloom C. Complicated grief treatment: An evidence-based approach to grief therapy. J Ration Emot Cogn Behav Ther. 2017; 35(1):6-25. [DOI:10.1007/s10942-016-0242-2]
29.Taylor S. Clinician's guide to PTSD: A cognitive-behavioral approach. New York: Guilford Publications; 2017. [Link]
30.January J, Chimbari MJ. Study protocol on criterion validation of edinburgh postnatal depression scale (EPDS), patient health questionnaire (PHQ-9) and centre for epidemiological studies-depression (CES-D) screening tools among rural postnatal women; A cross-sectional study. BMJ Open. 2018; 8(4):e019085. [DOI:10.1136/bmjopen-2017-019085] [PMID] [PMCID]
متن کامل: (203 مشاهده)
مقدمه
شیوع ویروس کرونا، برای ورزشکاران سراسر دنیا مشکلات روانشناختی ایجاد کرد [1, 2]. استرس روانی در دوران قرنطینه کرونا امری بدیهی است که امروزه موردتوجه برخی محققان قرار گرفته است و آثار روانشناختی ناشی از فاصلهگذاری اجتماعی و قرنطینه در پژوهشهای مختلف تأیید شده است [3 ,4]. دراینبین پریشانی روانشناختی مربوط به این ویروس در کنار آسیبهای جسمانی میبایستی مدنظر قرار گیرد؛ درواقع شرایط قرنطینه بهعنوان یک عامل استرسزا میتواند استرس روانی عمدهای را برای افراد ازجمله ورزشکاران نخبه ایجاد کند [3]. قرنطینه شدن و فاصلهگذاری اجتماعی درنتیجه شیوع کرونا ویروس جدید باعث کاهش زیاد ارتباطات و تجمعات اجتماعی شد. این امر جوامع ورزشی را نیز تحت تأثیر قرار داد و باعث لغو رویدادهای مهم و مسابقات تیمی و انفرادی قهرمانی در جهان و حتی لغو المپیک 2020 [5] و همچنین تعطیلی باشگاههای بزرگ و کوچک ورزشی شد.
پژوهشهای اندکی در مدتزمان کوتاه شیوع بیماری کووید 19 اثرات روانشناختی قرنطینه شدن بر روی ورزشکاران نخبه (قهرمانی در آسیا و جهان) را بررسی کردهاند. ورزشکاران نخبه آن دسته از ورزشکارانی هستند که امرارمعاش آنها ازطریق ورزش تأمین شده و استقلال مالی آنها صرفاً ازطریق ورزش است. دلیل انتخاب آنها این بوده که در سراسر دنیا با آغاز پاندمی بحرانهای زیادی برای این دسته از ورزشکاران آغاز شد و زندگی حرفهای و اجتماعی آنها تحت تأثیر قرار گرفت. بهعنوانمثال سیمسون و در پژوهشی نشان دادند شرایط همهگیری بیماری کووید 19 و حصر خانگی ناشی از آن، حالات خلقی منفی در ورزشکاران نخبه را افزایش داده و از طرفی به انعطافپذیری شناختی بالایی نیز منجر شده است [6].
از طرفی خوردن احساسی غذا در پاسخ به گسترهای از احساسات منفی مانند عصبانیت، افسردگی، اضطراب، خشم و تنهایی است [7]. شواهد بسیاری نشاندهنده این است که نوع و رژیمهای غذایی و احساسات در بسیاری از جوانب با یکدیگر مرتبط هستند. از یک طرف خلقوخو و احساسات بر انتخابها و رژیم غذایی تأثیر دارند و از سوی دیگر رژیم غذایی بر خلقوخوی و احساسات افراد اثرگذار است [7]. درحالیکه مصرف غذا در زمان اضطراب و افسردگی، بر زمان مصرف غذا و انتخابهای غذایی اثرگذار خواهد بود. مطالعات نشان میدهند بین احساسات منفی و غذا خوردن ارتباط وجود دارد؛ بهگونهای که این احساسات به افزایش دریافت انرژی منجر میشوند [8]. اگرچه مکانیسم اصلی تأَثیر احساسات بر غذا خوردن مشخص نیست، مطالعات نشان دادهاند که غذا خوردن در پاسخ به احساسات منفی، روشی برای کنترل این احساسات است [9]. درواقع مطالعات نشان میدهند افراد چاق، بیشتر از افراد با شاخص توده بدنی طبیعی به سمت غذا خوردن احساسی میروند [10]. بهطوریکه ارتباط بین چاقی و احساسات غذایی بیش از 50 سال است که در حال بررسی بوده و مطالعات بسیاری بر روی عامل افسردگی و ارتباط آن با چاقی صورت گرفته است [11]. مطالعهای بر روی ارتباط اضطراب و احساسات غذایی در دختران نوجوان دبیرستانی چاق انجام گرفته است؛ چراکه دوره نوجوانی یکی از بحرانیترین و حساسترین مراحل رشد بوده و اضطراب از شایعترین اختلالات این دوره است. نتایج این مطالعه ارتباط معنیداری را بین اضطراب و احساسات غذایی در دختران نوجوان چاق نشان داده است [12]. همچنین در مطالعهای دیگر نشان داده شد که غذا خوردن احساسی و چاقی ناشی از آن در نوجوانان 16 ساله بیشتر از نوجوانان با سن کمتر بوده است [13].
از طرفی یکی دیگر از مؤلفهها، نگرانی جسمانی است که اشاره به تمایل افراد به تفسیر نادرست حسهای بدنی خوشخیم (بهویژه در موارد مرتبط با برانگیختگی اضطراب) به عنوان عاملی مضر دارد [14] که با اضطراب سلامتی مرتبط است و همچنین احتمالاً ترسهای مربوط به کووید 19 را پیشبینی میکند. بهعنوانمثال، افرادی با سطح بالای نگرانی جسمانی، ممکن است علائم موقتی و بیضرر سرگیجه یا سوءهاضمه را فاجعهسازی کنند و آن را نشانههای وجود کووید 19 تفسیر کنند. چنین واکنشهایی میتواند راهانداز اضطراب و رفتارهای ایمنیبخش افراطی مرتبط با سلامتی باشد [15].
استرس روانی به مفهوم وجود یک تنش محرک در افراد است که میتواند برخی شرایط ازجمله استرس و اضطراب را برای آنان ایجاد کند. این تنش سبب میشود تعادل افراد در محیط عادی زندگی خود از بین برود و باعث ایجاد فشارهای محسوسی بر افراد شود [16]. براساس بررسیهای سازمان بهداشت جهانی، میزان ناراحتیهای روانی بهخصوص اضطراب در کشورهای درحالتوسعه 38/6 درصد و در کشورهای پیشرفته 83/2 درصد است [17].
باتوجهبه مطالب ذکرشده و همچنین بررسی تحقیقات انجامشده دررابطهبا موضوع تحقیق و همچنین با در نظر گرفتن این نکته که ورزشکاران نخبه در دوران ورزشی خود با اتفاقات و شرایط مختلفی مانند عدم امکان انعقاد قرارداد با باشگاه، آسیبدیدگی و غیره روبهرو هستند، سؤالی که در اینجا قابلطرح است این است که آیا بین احساس غذایی در پیشبینی سلامت جسمانی و پریشانی روانشناختی ورزشکاران نخبه طی شیوع کروناویروس 2019 ارتباط وجود دارد؟
مواد و روشها
این پژوهش، از نوع توصیفیهمبستگی است که به شکل میدانی انجام گرفت. جامعه آماری، شامل ورزشکاران نخبه و برجسته کشوری در سال 1399 تا1400 بودند. باتوجهبه اینکه تعداد قهرمانان آسیا و جهان بهطور دقیق برای محققین مشخص نبود، با استفاده از فرمول کوکران تعداد حداکثر 384 نفر به روش نمونهگیری خوشهای تصادفی بهعنوان نمونه آماری انتخاب شدند. نحوه انتخاب نمونه به این شکل بود که باتوجهبه 5 منطقه جغرافیایی (شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز) استانهای مختلف کشور ابتدا بهصورت خوشهای انتخاب شدند و سپس از بین خوشههای انتخابشده بهصورت تصادفی ورزشکاران نخبه در رشتههای تیمی و انفرادی انتخاب شدند. ملاک نخبه بودن حضور در اردوی تیم ملی و مسابقات آسیایی و جهانی بود. عدم حضور در ورزش قهرمانی در سال 1399-1400 جزو معیارهای خروج از مطالعه در نظر گرفته شد. همچنین ورزشکارانی که دچار آسیبدیدگی بودند و از ورزش حرفهای دور بودند از مطالعه خارج شدند.
پرسشنامه جمعیتشناختی توسط محقق طراحیشده و شامل اطلاعاتی در خصوص جنسیت، سن، قد، وزن، سابقه فعالیت در حیطه ورزشی، سطح فعالیت، سابقه ابتلا به بیماری کرونا، محل زندگی و میزان درآمد در ماه بود. پرسشنامهها با گوگل فرم طراحی شدند و بهصورت ایمیل، قرارگیری در شبکههای اجتماعی و پیامرسانها در اختیار ورزشکاران قرار گرفتند.
برای جمعآوری دادههای مربوط به فعالیت بدنی افراد از پرسشنامه بینالمللی فعالیت بدنی ساخته شده در سال 1998 توسط سازمان بهداشت جهانی استفاده شد [18]. پرسشنامه بینالمللی فعالیت بدنی شامل 7 سؤال است. پرسشنامه در نسخه فارسی دارای روایی ساختاری بوده و آلفای کرونباخ آن 0/70 بهدستآمده که نشان از پایایی آن 0/90 است [19]. برای جمعآوری دادههای مربوط به آزمون اضطراب، افسردگی و استرس از پرسشنامه افسردگی، اضطراب، استرس ـ 21 و پرسشنامه تأثیر رویداد وایس و مارمر استفاده شد. ازآنجاکه شاخصه سلامت روانی در شرایط انجام پاندمی کرونا میتواند تحت تأثیر عوامل مزمن و نهادینه استرس، اضطراب و افسردگی قرار گیرد که در فرد نهادینه شده است، از پرسشنامه افسردگی، اضطراب، استرس استفاده کردیم. از طرف دیگر مختصات روانی خاص همچون پاندمی میتوانند بهصورت حاد تحت تأثیر رویداد خاص و حالتی باشند. بنابراین پس از مشاوره با متخصص روانشناس مقرر شد از پرسشنامه پرسشنامه تأثیر رویداد وایس و مارمر نیز استفاده شود که در آن علائم مربوط به علائم اجتنابی، مشتمل بر افکار مزاحم و همینطور علائم برانگیختگی که در پرسشنامه افسردگی، اضطراب، استرس قابلبررسی نبود، مدنظر قرار گرفت. پرسشنامه افسردگی، اضطراب، استرس ـ 21 دارای 21 سؤال مشتمل بر افسردگی، اضطراب و استرس است. هریک از خردههایمقیاسهای آن شامل 7 سؤال است که نمره نهایی هرکدام ازطریق مجموع نمرات سؤالهای مربوط به آن به دست میآید و پرسشنامه تأثیر رویداد وایس و مارمر یک پرسشنامه 22 مادهای است که شامل علائم اجتنابی، افکار مزاحم و علائم برانگیختگی است. 8 سؤال آن مربوط به علائم اجتنابی، 8 سؤال مربوط به افکار مزاحم و 6 سؤال آن مربوط به علائم برانگیختگی است. این پرسشنامه باتوجهبه علائم فرد در 7 روز گذشته تکمیل میشود. صاحبی و همکاران همسانی درونی آزمون را بین زیرمقیاس افسردگی با آزمون افسردگی 0/7، زیرمقیاس اضطراب با آزمون اضطراب زانگ 0/67 و زیرمقیاس تنیدگی با آزمون تنیدگی ادراکشده 0/49 به دست آوردند [20] و تقریباً با همسانی درونی نسخه اصلی پرسشنامه افسردگی، اضطراب، استرس که توسط لاویبوند و لاویبوند در سال 1995 ساخته شده [21]، برابر نشان دادند
پرسشنامه تأثیر رویداد وایس و مارمر از پژوهش وایس و مارمر در سال 1997 به دست آمده است [22]. این پرسشنامه دارای 22 سؤال و ابعاد اجتناب، افکار ناخواسته و بیشانگیختگی است. در ایران نسخه فارسی پرسشنامه تأثیر رویداد وایس و مارمر دارای پایایی قابلتوجه و سازگاری درونی مناسبی است [23]. ضریب آلفای کرونباخ بین 0/67 در خردهمقیاس برانگیختگی 0/87 برای نمره کل آزمون در تغییر بود که قابلمقایسه با سایر مطالعات انجام شده است. این نتایج نشاندهنده پایایی نسخه فارسی این مقیاس است.
برای جمعآوری دادههای مربوط به احساس غذایی، از پرسشنامه احساسات غذایی که توسط ماهان و ریموند طراحی و تدوین شده است، استفاده شد. این پرسشنامه شامل 14 سؤال است که براساس مقیاس لیکرت 5 گزینهای از کاملاً موافقم تا کاملاً مخالفم امتیازبندی شده است. سؤالات 12 تا 4 بهصورت معکوس نمرهگذاری میشود. میانگین نمره این 14 سؤال بهعنوان نمره احساس غذایی فرد در نظر گرفته میشود؛ به این صورت که هرچقدر نمره احساس غذایی فرد بیشتر باشد، فرد کنترل بیشتری در رفتار غذایی خود داشته و الگوی غذایی سالمی دارد. در نسخه ایرانی، پایایی ابزار تحقیق نیز ازطریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برابر با 0/76 بود که نشاندهنده ثبات درونی قابلقبول برای ابزار تحقیق است [24].
تحلیل دادهها، با استفاده از نرمافزار SPSS نسخه 26 انجام گرفت. از آمار توصیفی برای طبقهبندی نمرههای خام، طراحی جدول، توزیع فراوانی و محاسبه شاخصهای پراکندگی و از آمار استنباطی کولموگروف اسمیرنف جهت آزمون نرمال بودن دادهها استفاده شد. سپس باتوجهبه نتایج آزمون کولموگروف اسمیرنف که نشان از غیرنرمال بودن توزیع دادهها بود (باتوجهبه تعداد بالای نمونه آماری، با وجود غیرنرمال بودن توزیع دادهها، به دلیل اعتبار بالای آزمونهای آماری پارامتریک، از این آزمونها استفاده شد)، از آزمونهای آماری همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی و تحلیل واریانس چندمتغیره مانووا استفاده شد.
یافتهها
آمار توصیفی آزمودنیهای تحقیق برای متغیرهای جنسیت، سن، رشته ورزشی، سابقه فعالیت، سطح فعالیت در زمان شیوع ویروس کرونا، سطح فعالیت قبل از ویروس کرونا، سابقه ابتلا به بیماری کرونا، منطقه جغرافیایی و محل زندگی به این صورت به دست آمد که در متغیر جنسیت، زنان 64/8 درصد (249 نفر) و مردان 35/2 درصد (135 نفر) جامعه آماری را تشکیل میدهند. در متغیر سن بیشترین فراوانی مربوط به سن بالای 30 سال با 37/8 درصد (145 نفر) و کمترین فراوانی مربوط به رده سنی کمتر از 20 سال با 18/5 درصد (71 نفر) است. در متغیر رشته ورزشی، ورزشهای تیمی 62 درصد (238 نفر) و ورزشهای انفرادی 38 درصد (146 نفر) جامعه آماری را تشکیل میدهند. در متغیر سابقه فعالیت بیشترین فراوانی مربوط به 3 تا 5 سال با 31/8 درصد (122 نفر) و کمترین فراوانی مربوط به بیشتر از 10 سال با 6/5 درصد (25 نفر) بود. در متغیر سطح فعالیت در زمان شیوع ویروس کرونا بیشترین فراوانی مربوط به 5 تا 10 ساعت در هفته با 41/1 بود (158 نفر) و کمترین فراوانی مربوط به بالای 20 ساعت در هفته با 3/9 درصد (15 نفر) و در متغیر سطح فعالیت قبل از ویروس کرونا بیشترین فراوانی مربوط به بالای 20 ساعت در هفته با 41/1 درصد (158 نفر) و کمترین فراوانی مربوط به کمتر از 5 ساعت و 5 تا 10 ساعت با صفر نفر بود. 67/7 درصد از افراد (260 نفر) به کرونا مبتلا شده و بهبود پیدا کرده بودند، 16/9 درصد (65 نفر) از افراد در زمان جمعآوری اطلاعات درگیر کووید 19بودند و 15/4 درصد (59 نفر) از افراد به این ویروس مبتلا نشده بودند. ازلحاظ منطقه جغرافیایی بیشترین افراد در منطقه شمالی کشور با 23/4 درصد (90 نفر) و کمترین افراد در منطقه مرکز کشور با 11/4 درصد (44 نفر) بودند و اکثر افراد شرکتکننده در این تحقیق، یعنی 57 درصد (219 نفر) شهرنشین بودند.
همچنین تعداد، میانگین، انحراف استاندارد، کمترین و بیشترین مقدار قد، وزن و شاخص توده بدنی شرکتکنندگان تحقیق بدینصورت بود که قد افراد شرکتکننده در این تحقیق 0/07±168/82 سانتیمتر، وزن افراد شرکتکننده در این تحقیق 7/42±63/92 کیلوگرم و شاخص توده بدنی افراد شرکتکننده در این تحقیق 0/78±22/34 بود.
جهت بررسی ارتباط بین سلامت جسمانی (پرسشنامه بینالمللی فعالیت بدنی و شاخص توده بدنی) و عادات غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا، از آمونهای همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی استفاده شد.
نتایج جدول شماره 1 نشان میدهد بین سطح فعالیت بدنی و عادات غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا رابطه مثبت و معنیداری وجود دارد (0/594=R و 0/027=P) و همچنین بین شاخص توده بدنی و عادات غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا رابطه منفی و معنیداری وجود دارد (0/710-=R و 0/019=P).
بنابراین میتوان گفت بین سلامت جسمانی با احساسات غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا در ورزشکاران نخبه ارتباط وجود دارد. نتایج جدول شماره 1 نشان میدهد بین آزمون اضطراب، افسردگی و استرس و احساس غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا رابطه مثبت و معنیداری وجود دارد (DASS: 0/113=R و 0/026=P؛ IES-R: 0/131=R و 0/010=P؛) بنابراین میتوان گفت که بین اضطراب، افسردگی و استرس با احساسات غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا در ورزشکاران نخبه ارتباط وجود دارد.
نتایج جدول شماره 2 خلاصه مدل را نشان میدهد.
مقدار ضریب همبستگی بین متغیرها 0/67 است که باتوجهبه آن بین مجموعه متغیرهای مستقل و متغیر وابسته تحقیق همبستگی مثبت و معناداری (0/004=P و 0/67=R) مشاهده میشود. همچنین مقدار ضریب تعیین تعدیلشده که بیانگر درصد تغییرات تعیینشده از تغییرات متغیر وابسته با اعمال متغیر مستقل است، نشان میدهد که 35 درصد از واریانس کل تغییرات عادات غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا به مؤلفه سلامت جسمانی و 65 درصد به عواملی خارج از مدل موردنظر مربوط میشود. مقدار ضریب همبستگی بین متغیرها 0/7 است که باتوجهبه آن بین مجموعه متغیرهای مستقل و متغیر وابسته تحقیق همبستگی مثبت و معناداری (0/001=P و 0/7=R) مشاهده میشود. همچنین مقدار ضریب تعیین تعدیلشده که بیانگر درصد تغییرات تعیین شده از تغییرات متغیر وابسته توسط متغیر مستقل است، نشان میدهد که 49 درصد از واریانس کل تغییرات احساس غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا به مؤلفه سلامت روانی و 51 درصد به عواملی خارج از مدل مورد نظر مربوط میشود.
نتایج رگرسیون خطی ساده 2 متغیره در جدول شماره 3 نشان میدهد که پرسشنامه بینالمللی فعالیت بدنی (004/sig=0 و 0/567=t) و شاخص توده بدنی (004/sig=0 و 0/420-=t) توانایی پیشبینی عادات غذایی را دارند.
جهت بررسی ارتباط بین اضطراب ، افسردگی و استرس (پرسشنامه اضطراب، افسردگی و استرس و پرسشنامه تأثیر رویداد وایس و مارمر) و عادات غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا (پرسشنامه احساسات غذایی)، از آمونهای همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی استفاده شد.
نتایج جدول شماره 2 خلاصه مدل را نشان میدهد. مقدار ضریب همبستگی بین متغیرها 0/7 است که با توجه به آن بین مجموعه متغیرهای مستقل و متغیر وابسته تحقیق همبستگی مثبت و معناداری (0/001=p و 0/7=R) مشاهده میشود. همچنین مقدار ضریب تعیین تعدیل شده که بیانگر درصد تغییرات تعیین شده از تغییرات متغیر وابسته توسط متغیر مستقل است، نشان میدهد که 49 درصد از واریانس کل تغییرات عادات غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا به مؤلفه سلامت روانی و 51 درصد به عواملی خارج از مدل مورد نظر مربوط میشود.
نتایج رگرسیون خطی ساده 2 متغیره در جدول شماره 3 نشان میدهد که پرسشنامه اضطراب، افسردگی و استرس (001/sig=0 و 0/974=t) و پرسشنامه تأثیر رویداد وایس و مارمر (001/sig=0 و 0/603-=t) توانایی پیشبینی عادات غذایی را دارند.
بهمنظور بررسی ارتباط بین جنسیت و سلامت جسمانی و سلامت روانی با عادات غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا در ورزشکاران نخبه از آزمون تحلیل واریانس چندمتغیره استفاده شد تا ارتباط بین سلامت جسمانی و سلامت روانی با عادات غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا در بین مردان و زنان بررسی شود. برای تعیین معنیداری ارتباط بین سلامت جسمانی و سلامت روانی با عادات غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا در بین مردان و زنان، از آزمون لامبدای ویلکز استفاده شد.
نتایج جدول شماره 4 نشان میدهند ارتباط بین سلامت جسمانی و عادات غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا در بین مردان و زنان تفاوت معنیداری ندارد (0/227=PIPAQ و 0/214=PBMI)، ولی ارتباط بین اضطراب، افسردگی و استرس و عادات غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا در بین مردان و زنان تفاوت معنیداری دارد (0/001=PDASS و 0/001=PIES-R).
درنتیجه میتوان گفت بین جنسیت و سلامت جسمانی و اضطراب، افسردگی و استرس با عادات غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا در ورزشکاران نخبه ارتباط وجود دارد.
بحث و نتیجهگیری
پژوهش حاضر با هدف تعیین نقش احساسات غذایی در پیشبینی سلامت جسمانی و پریشانی روانشناختی ورزشکاران نخبه طی شیوع کروناویروس 2019 انجام شد. نتایج این تحقیق نشان دادند بین سلامت جسمانی و سلامت روانی با احساسات غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا در ورزشکاران نخبه ارتباط وجود دارد. در همین راستا زارع و همکاران در تحقیق خود نشان دادند که فعالیت بدنی بر میزان استرس روانی ادراکشده در دوران قرنطینه کرونا تأثیر معناداری دارد. بهصورتیکه فعالیت بدنی توانسته است میزان استرس روانی ادراکشده گروه آزمایش را در مقایسه با گروه کنترل بهصورت معناداری کاهش دهد [25]. همچنین نبیلپور و همکاران نشان دادند بین بهزیستی روانی ورزشکاران بدنسازی با فعالیت بدنی در محدودیتهای دوران قرنطینه همبستگی دارد [26]. از طرفی مشخص شده است که بین فعالیت بدنی با سلامت روانی مانند خلقوخو، اضطراب و افسردگی، خودپنداره و سلامت روان و کیفیت زندگی ارتباط وجود دارد [6].
دیگر نتایج پژوهش حاضر نشان دادند در دوران پاندمی میزان مصرف مواد غذایی در منزل ورزشکاران آنها افزایش داشته و بیش از یکسوم آنها اعلام کردند در این دوران مقادیر بیشتری از مواد غذایی بستهبندیشده و قابلنگهداری بلندمدت را در خانه انبار کردهاند. علاوهبراین میزان مصرف تنقلات و انواع شیرینی نیز افزایش قابلتوجهی داشته و در مقابل میزان مصرف سبزیها و میوهها کاهش یافته است. همچنین در این تحقیقات مشخص شد احتمال بروز این تغییرات در رفتارهای غذایی خانوادههایی که تمام یا بخشی از درآمد خود را در اثر پاندمی از دست دادهاند، بیش از سایرین است. خوردن احساسی غذا در پاسخ به گسترهای از احساسات منفی مانند عصبانیت، افسردگی، اضطراب، خشم و تنهایی است [7]. دراینبین شواهد بسیاری نشاندهنده این است که نوع رژیمهای غذایی و احساسات در بسیاری از جوانب با یکدیگر مرتبط هستند. از یک طرف خلقوخو و احساسات بر انتخابها و رژیم غذایی تأثیر دارند و از سوی دیگر رژیم غذایی بر خلقوخو و احساسات افراد اثرگذار است [7]. در این رابطه فرومندی و همکاران (1396) نشان دادند ارتباط بین نمایه توده بدن و نمره احساس غذایی معنیدار بود. بهطوریکه افراد با نمایه توده بدنی بالاتر از 30 کیلوگرم بر متر مربع، نمره احساس غذایی کمتر و کنترل ضعیفتری بر غذا خوردن داشتند. همچنین همبستگی مثبت و معنیداری بین سن و نمره احساس غذایی به دست آمد و ارتباط معنیداری بین وضعیت زندگی (بومی یا غیربومی بودن) و نمره احساس غذایی مشاهده شد [24]. بنابراین مداخلات روانشناختی میتوانند در مراحل اولیه پاندمی مفید باشند؛ هنگامی که پیشبینی میشود احتمالاً اضطراب و نگرانی زیاد است و در مراحل بعدی، بهویژه در مواردی که افراد در معرض حوادث آسیبزایی، مانند شاهد بودن مرگ دوستان و عزیزان و سوگ حلنشده قرار بگیرند.
مداخلات روانشناختی حتی پس از گذشت پاندمی هم میتوانند مفید باشند. بهعنوان مثال بعضی افراد در هنگام مرگ عزیزان ازنظر بالینی، اندوه طولانی و شدید را تجربه میکنند [27]. درمان شناختیرفتاری یا سایر مداخلات مبتنی بر تجربه و شواهد علمی میتوانند به این افراد کمک کنند [28]. همانطور که درمورد سارس دیده شد، اختلال استرس پس از سانحه پس از گذشت پاندمی، ادامه مییابد. افرادی که مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه در ارتباط با پاندمی هستند، احتمالاً از درمانهای مبتنی بر تجربه و شواهد علمی، مانند درمان شناختیرفتاری متمرکز بر تروما سود خواهند برد [29]. بنابراین برای دستیابی به اقدامات مؤثر روانشناختی، رویکرد مداخلات از راه دور لازم است و درعینحال باعث به حداقل رساندن خطرات ناشی از سرایت بیشتر در وضعیت اپیدمی میشود. هرچند در مشاورههای روانشناختی از راه دور کاستیهای قابلتوجهی وجود دارد، زیرا فاقد دادههای تاریخچه پزشکی، دادههای روانسنجی، زبان بدن و مشاهده مداوم مؤثر است و این نوع مداخلات فقط باید در شرایط استثنایی، مانند شیوع فعلی کووید 19 بهعنوان پشتیبان اضطراری موقت استفاده شوند [30]. محدودیتهای این پژوهش شامل حجم کم نمونه آماری ورزشکاران نخبه، عدم کنترل دقیق وضعیت خواب، رفتار غذایی و رفتار ورزشی شرکتکنندگان بود. همچنین تفاوتهای اقلیمی، جغرافیایی و زمانی میتواند بر سبک زندگی ورزشکاران نخبه تأثیرگذار بوده باشد.
درنهایت براساس نتایج این تحقیق و همچنین مرور تحقیقات گذشته، پیشنهاد میشود مداخلههای روانشناختی در مراحل مختلف اپیدمی، یعنی در حین و بعد از شیوع، پویا و متناسب باشد. در طی پاندمی ویروس کرونا (کووید 19)، متخصصان سلامت جسم و روان باید بهطور فعال در روند مداخله کلی مرتبط با این بیماری شرکت کنند. در طی پاندمی ویروس کرونا (کوویدـ19)، متخصصان سلامت جسم و روان باید بهطور فعال در روند مداخله کلی مرتبط با این بیماری شرکت کنند. بهطوریکه سلامت روان و جسم افراد و پاسخ روانیاجتماعی بهموقع آنها بتواند توسط کارشناسان با یاد گرفتن مهارتهایی چون تابآوری اعمال شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
تأییدیه اخلاقی این مطالعه (IR.QUMS.REC.1401.038 )مورد تأیید دانشگاه علومپزشکی قزوین است.
حامی مالی
این پژوهش هیچگونه کمک مالی از سازمانهای دولتی وخصوصی و غیرانتفاعی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
تحلیل آماری و طراحی مطالعه: عاطفه اسماعیلی؛ جمعآوری دادهها: عاطفه اسماعیلی و مرتضی طاهری؛ ویرایش و بررسی: مقصود نبیلپور و خدیجه ایران دوست؛ پیشنویس اولیه تهیه و منابع: همه نویسندگان.
تعارض منافع
نویسندگان تصدیق میکنند که هیچگونه تعارض منافعی در این مقاله وجود ندارد.
شیوع ویروس کرونا، برای ورزشکاران سراسر دنیا مشکلات روانشناختی ایجاد کرد [1, 2]. استرس روانی در دوران قرنطینه کرونا امری بدیهی است که امروزه موردتوجه برخی محققان قرار گرفته است و آثار روانشناختی ناشی از فاصلهگذاری اجتماعی و قرنطینه در پژوهشهای مختلف تأیید شده است [3 ,4]. دراینبین پریشانی روانشناختی مربوط به این ویروس در کنار آسیبهای جسمانی میبایستی مدنظر قرار گیرد؛ درواقع شرایط قرنطینه بهعنوان یک عامل استرسزا میتواند استرس روانی عمدهای را برای افراد ازجمله ورزشکاران نخبه ایجاد کند [3]. قرنطینه شدن و فاصلهگذاری اجتماعی درنتیجه شیوع کرونا ویروس جدید باعث کاهش زیاد ارتباطات و تجمعات اجتماعی شد. این امر جوامع ورزشی را نیز تحت تأثیر قرار داد و باعث لغو رویدادهای مهم و مسابقات تیمی و انفرادی قهرمانی در جهان و حتی لغو المپیک 2020 [5] و همچنین تعطیلی باشگاههای بزرگ و کوچک ورزشی شد.
پژوهشهای اندکی در مدتزمان کوتاه شیوع بیماری کووید 19 اثرات روانشناختی قرنطینه شدن بر روی ورزشکاران نخبه (قهرمانی در آسیا و جهان) را بررسی کردهاند. ورزشکاران نخبه آن دسته از ورزشکارانی هستند که امرارمعاش آنها ازطریق ورزش تأمین شده و استقلال مالی آنها صرفاً ازطریق ورزش است. دلیل انتخاب آنها این بوده که در سراسر دنیا با آغاز پاندمی بحرانهای زیادی برای این دسته از ورزشکاران آغاز شد و زندگی حرفهای و اجتماعی آنها تحت تأثیر قرار گرفت. بهعنوانمثال سیمسون و در پژوهشی نشان دادند شرایط همهگیری بیماری کووید 19 و حصر خانگی ناشی از آن، حالات خلقی منفی در ورزشکاران نخبه را افزایش داده و از طرفی به انعطافپذیری شناختی بالایی نیز منجر شده است [6].
از طرفی خوردن احساسی غذا در پاسخ به گسترهای از احساسات منفی مانند عصبانیت، افسردگی، اضطراب، خشم و تنهایی است [7]. شواهد بسیاری نشاندهنده این است که نوع و رژیمهای غذایی و احساسات در بسیاری از جوانب با یکدیگر مرتبط هستند. از یک طرف خلقوخو و احساسات بر انتخابها و رژیم غذایی تأثیر دارند و از سوی دیگر رژیم غذایی بر خلقوخوی و احساسات افراد اثرگذار است [7]. درحالیکه مصرف غذا در زمان اضطراب و افسردگی، بر زمان مصرف غذا و انتخابهای غذایی اثرگذار خواهد بود. مطالعات نشان میدهند بین احساسات منفی و غذا خوردن ارتباط وجود دارد؛ بهگونهای که این احساسات به افزایش دریافت انرژی منجر میشوند [8]. اگرچه مکانیسم اصلی تأَثیر احساسات بر غذا خوردن مشخص نیست، مطالعات نشان دادهاند که غذا خوردن در پاسخ به احساسات منفی، روشی برای کنترل این احساسات است [9]. درواقع مطالعات نشان میدهند افراد چاق، بیشتر از افراد با شاخص توده بدنی طبیعی به سمت غذا خوردن احساسی میروند [10]. بهطوریکه ارتباط بین چاقی و احساسات غذایی بیش از 50 سال است که در حال بررسی بوده و مطالعات بسیاری بر روی عامل افسردگی و ارتباط آن با چاقی صورت گرفته است [11]. مطالعهای بر روی ارتباط اضطراب و احساسات غذایی در دختران نوجوان دبیرستانی چاق انجام گرفته است؛ چراکه دوره نوجوانی یکی از بحرانیترین و حساسترین مراحل رشد بوده و اضطراب از شایعترین اختلالات این دوره است. نتایج این مطالعه ارتباط معنیداری را بین اضطراب و احساسات غذایی در دختران نوجوان چاق نشان داده است [12]. همچنین در مطالعهای دیگر نشان داده شد که غذا خوردن احساسی و چاقی ناشی از آن در نوجوانان 16 ساله بیشتر از نوجوانان با سن کمتر بوده است [13].
از طرفی یکی دیگر از مؤلفهها، نگرانی جسمانی است که اشاره به تمایل افراد به تفسیر نادرست حسهای بدنی خوشخیم (بهویژه در موارد مرتبط با برانگیختگی اضطراب) به عنوان عاملی مضر دارد [14] که با اضطراب سلامتی مرتبط است و همچنین احتمالاً ترسهای مربوط به کووید 19 را پیشبینی میکند. بهعنوانمثال، افرادی با سطح بالای نگرانی جسمانی، ممکن است علائم موقتی و بیضرر سرگیجه یا سوءهاضمه را فاجعهسازی کنند و آن را نشانههای وجود کووید 19 تفسیر کنند. چنین واکنشهایی میتواند راهانداز اضطراب و رفتارهای ایمنیبخش افراطی مرتبط با سلامتی باشد [15].
استرس روانی به مفهوم وجود یک تنش محرک در افراد است که میتواند برخی شرایط ازجمله استرس و اضطراب را برای آنان ایجاد کند. این تنش سبب میشود تعادل افراد در محیط عادی زندگی خود از بین برود و باعث ایجاد فشارهای محسوسی بر افراد شود [16]. براساس بررسیهای سازمان بهداشت جهانی، میزان ناراحتیهای روانی بهخصوص اضطراب در کشورهای درحالتوسعه 38/6 درصد و در کشورهای پیشرفته 83/2 درصد است [17].
باتوجهبه مطالب ذکرشده و همچنین بررسی تحقیقات انجامشده دررابطهبا موضوع تحقیق و همچنین با در نظر گرفتن این نکته که ورزشکاران نخبه در دوران ورزشی خود با اتفاقات و شرایط مختلفی مانند عدم امکان انعقاد قرارداد با باشگاه، آسیبدیدگی و غیره روبهرو هستند، سؤالی که در اینجا قابلطرح است این است که آیا بین احساس غذایی در پیشبینی سلامت جسمانی و پریشانی روانشناختی ورزشکاران نخبه طی شیوع کروناویروس 2019 ارتباط وجود دارد؟
مواد و روشها
این پژوهش، از نوع توصیفیهمبستگی است که به شکل میدانی انجام گرفت. جامعه آماری، شامل ورزشکاران نخبه و برجسته کشوری در سال 1399 تا1400 بودند. باتوجهبه اینکه تعداد قهرمانان آسیا و جهان بهطور دقیق برای محققین مشخص نبود، با استفاده از فرمول کوکران تعداد حداکثر 384 نفر به روش نمونهگیری خوشهای تصادفی بهعنوان نمونه آماری انتخاب شدند. نحوه انتخاب نمونه به این شکل بود که باتوجهبه 5 منطقه جغرافیایی (شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز) استانهای مختلف کشور ابتدا بهصورت خوشهای انتخاب شدند و سپس از بین خوشههای انتخابشده بهصورت تصادفی ورزشکاران نخبه در رشتههای تیمی و انفرادی انتخاب شدند. ملاک نخبه بودن حضور در اردوی تیم ملی و مسابقات آسیایی و جهانی بود. عدم حضور در ورزش قهرمانی در سال 1399-1400 جزو معیارهای خروج از مطالعه در نظر گرفته شد. همچنین ورزشکارانی که دچار آسیبدیدگی بودند و از ورزش حرفهای دور بودند از مطالعه خارج شدند.
پرسشنامه جمعیتشناختی توسط محقق طراحیشده و شامل اطلاعاتی در خصوص جنسیت، سن، قد، وزن، سابقه فعالیت در حیطه ورزشی، سطح فعالیت، سابقه ابتلا به بیماری کرونا، محل زندگی و میزان درآمد در ماه بود. پرسشنامهها با گوگل فرم طراحی شدند و بهصورت ایمیل، قرارگیری در شبکههای اجتماعی و پیامرسانها در اختیار ورزشکاران قرار گرفتند.
برای جمعآوری دادههای مربوط به فعالیت بدنی افراد از پرسشنامه بینالمللی فعالیت بدنی ساخته شده در سال 1998 توسط سازمان بهداشت جهانی استفاده شد [18]. پرسشنامه بینالمللی فعالیت بدنی شامل 7 سؤال است. پرسشنامه در نسخه فارسی دارای روایی ساختاری بوده و آلفای کرونباخ آن 0/70 بهدستآمده که نشان از پایایی آن 0/90 است [19]. برای جمعآوری دادههای مربوط به آزمون اضطراب، افسردگی و استرس از پرسشنامه افسردگی، اضطراب، استرس ـ 21 و پرسشنامه تأثیر رویداد وایس و مارمر استفاده شد. ازآنجاکه شاخصه سلامت روانی در شرایط انجام پاندمی کرونا میتواند تحت تأثیر عوامل مزمن و نهادینه استرس، اضطراب و افسردگی قرار گیرد که در فرد نهادینه شده است، از پرسشنامه افسردگی، اضطراب، استرس استفاده کردیم. از طرف دیگر مختصات روانی خاص همچون پاندمی میتوانند بهصورت حاد تحت تأثیر رویداد خاص و حالتی باشند. بنابراین پس از مشاوره با متخصص روانشناس مقرر شد از پرسشنامه پرسشنامه تأثیر رویداد وایس و مارمر نیز استفاده شود که در آن علائم مربوط به علائم اجتنابی، مشتمل بر افکار مزاحم و همینطور علائم برانگیختگی که در پرسشنامه افسردگی، اضطراب، استرس قابلبررسی نبود، مدنظر قرار گرفت. پرسشنامه افسردگی، اضطراب، استرس ـ 21 دارای 21 سؤال مشتمل بر افسردگی، اضطراب و استرس است. هریک از خردههایمقیاسهای آن شامل 7 سؤال است که نمره نهایی هرکدام ازطریق مجموع نمرات سؤالهای مربوط به آن به دست میآید و پرسشنامه تأثیر رویداد وایس و مارمر یک پرسشنامه 22 مادهای است که شامل علائم اجتنابی، افکار مزاحم و علائم برانگیختگی است. 8 سؤال آن مربوط به علائم اجتنابی، 8 سؤال مربوط به افکار مزاحم و 6 سؤال آن مربوط به علائم برانگیختگی است. این پرسشنامه باتوجهبه علائم فرد در 7 روز گذشته تکمیل میشود. صاحبی و همکاران همسانی درونی آزمون را بین زیرمقیاس افسردگی با آزمون افسردگی 0/7، زیرمقیاس اضطراب با آزمون اضطراب زانگ 0/67 و زیرمقیاس تنیدگی با آزمون تنیدگی ادراکشده 0/49 به دست آوردند [20] و تقریباً با همسانی درونی نسخه اصلی پرسشنامه افسردگی، اضطراب، استرس که توسط لاویبوند و لاویبوند در سال 1995 ساخته شده [21]، برابر نشان دادند
پرسشنامه تأثیر رویداد وایس و مارمر از پژوهش وایس و مارمر در سال 1997 به دست آمده است [22]. این پرسشنامه دارای 22 سؤال و ابعاد اجتناب، افکار ناخواسته و بیشانگیختگی است. در ایران نسخه فارسی پرسشنامه تأثیر رویداد وایس و مارمر دارای پایایی قابلتوجه و سازگاری درونی مناسبی است [23]. ضریب آلفای کرونباخ بین 0/67 در خردهمقیاس برانگیختگی 0/87 برای نمره کل آزمون در تغییر بود که قابلمقایسه با سایر مطالعات انجام شده است. این نتایج نشاندهنده پایایی نسخه فارسی این مقیاس است.
برای جمعآوری دادههای مربوط به احساس غذایی، از پرسشنامه احساسات غذایی که توسط ماهان و ریموند طراحی و تدوین شده است، استفاده شد. این پرسشنامه شامل 14 سؤال است که براساس مقیاس لیکرت 5 گزینهای از کاملاً موافقم تا کاملاً مخالفم امتیازبندی شده است. سؤالات 12 تا 4 بهصورت معکوس نمرهگذاری میشود. میانگین نمره این 14 سؤال بهعنوان نمره احساس غذایی فرد در نظر گرفته میشود؛ به این صورت که هرچقدر نمره احساس غذایی فرد بیشتر باشد، فرد کنترل بیشتری در رفتار غذایی خود داشته و الگوی غذایی سالمی دارد. در نسخه ایرانی، پایایی ابزار تحقیق نیز ازطریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برابر با 0/76 بود که نشاندهنده ثبات درونی قابلقبول برای ابزار تحقیق است [24].
تحلیل دادهها، با استفاده از نرمافزار SPSS نسخه 26 انجام گرفت. از آمار توصیفی برای طبقهبندی نمرههای خام، طراحی جدول، توزیع فراوانی و محاسبه شاخصهای پراکندگی و از آمار استنباطی کولموگروف اسمیرنف جهت آزمون نرمال بودن دادهها استفاده شد. سپس باتوجهبه نتایج آزمون کولموگروف اسمیرنف که نشان از غیرنرمال بودن توزیع دادهها بود (باتوجهبه تعداد بالای نمونه آماری، با وجود غیرنرمال بودن توزیع دادهها، به دلیل اعتبار بالای آزمونهای آماری پارامتریک، از این آزمونها استفاده شد)، از آزمونهای آماری همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی و تحلیل واریانس چندمتغیره مانووا استفاده شد.
یافتهها
آمار توصیفی آزمودنیهای تحقیق برای متغیرهای جنسیت، سن، رشته ورزشی، سابقه فعالیت، سطح فعالیت در زمان شیوع ویروس کرونا، سطح فعالیت قبل از ویروس کرونا، سابقه ابتلا به بیماری کرونا، منطقه جغرافیایی و محل زندگی به این صورت به دست آمد که در متغیر جنسیت، زنان 64/8 درصد (249 نفر) و مردان 35/2 درصد (135 نفر) جامعه آماری را تشکیل میدهند. در متغیر سن بیشترین فراوانی مربوط به سن بالای 30 سال با 37/8 درصد (145 نفر) و کمترین فراوانی مربوط به رده سنی کمتر از 20 سال با 18/5 درصد (71 نفر) است. در متغیر رشته ورزشی، ورزشهای تیمی 62 درصد (238 نفر) و ورزشهای انفرادی 38 درصد (146 نفر) جامعه آماری را تشکیل میدهند. در متغیر سابقه فعالیت بیشترین فراوانی مربوط به 3 تا 5 سال با 31/8 درصد (122 نفر) و کمترین فراوانی مربوط به بیشتر از 10 سال با 6/5 درصد (25 نفر) بود. در متغیر سطح فعالیت در زمان شیوع ویروس کرونا بیشترین فراوانی مربوط به 5 تا 10 ساعت در هفته با 41/1 بود (158 نفر) و کمترین فراوانی مربوط به بالای 20 ساعت در هفته با 3/9 درصد (15 نفر) و در متغیر سطح فعالیت قبل از ویروس کرونا بیشترین فراوانی مربوط به بالای 20 ساعت در هفته با 41/1 درصد (158 نفر) و کمترین فراوانی مربوط به کمتر از 5 ساعت و 5 تا 10 ساعت با صفر نفر بود. 67/7 درصد از افراد (260 نفر) به کرونا مبتلا شده و بهبود پیدا کرده بودند، 16/9 درصد (65 نفر) از افراد در زمان جمعآوری اطلاعات درگیر کووید 19بودند و 15/4 درصد (59 نفر) از افراد به این ویروس مبتلا نشده بودند. ازلحاظ منطقه جغرافیایی بیشترین افراد در منطقه شمالی کشور با 23/4 درصد (90 نفر) و کمترین افراد در منطقه مرکز کشور با 11/4 درصد (44 نفر) بودند و اکثر افراد شرکتکننده در این تحقیق، یعنی 57 درصد (219 نفر) شهرنشین بودند.
همچنین تعداد، میانگین، انحراف استاندارد، کمترین و بیشترین مقدار قد، وزن و شاخص توده بدنی شرکتکنندگان تحقیق بدینصورت بود که قد افراد شرکتکننده در این تحقیق 0/07±168/82 سانتیمتر، وزن افراد شرکتکننده در این تحقیق 7/42±63/92 کیلوگرم و شاخص توده بدنی افراد شرکتکننده در این تحقیق 0/78±22/34 بود.
جهت بررسی ارتباط بین سلامت جسمانی (پرسشنامه بینالمللی فعالیت بدنی و شاخص توده بدنی) و عادات غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا، از آمونهای همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی استفاده شد.
نتایج جدول شماره 1 نشان میدهد بین سطح فعالیت بدنی و عادات غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا رابطه مثبت و معنیداری وجود دارد (0/594=R و 0/027=P) و همچنین بین شاخص توده بدنی و عادات غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا رابطه منفی و معنیداری وجود دارد (0/710-=R و 0/019=P).
بنابراین میتوان گفت بین سلامت جسمانی با احساسات غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا در ورزشکاران نخبه ارتباط وجود دارد. نتایج جدول شماره 1 نشان میدهد بین آزمون اضطراب، افسردگی و استرس و احساس غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا رابطه مثبت و معنیداری وجود دارد (DASS: 0/113=R و 0/026=P؛ IES-R: 0/131=R و 0/010=P؛) بنابراین میتوان گفت که بین اضطراب، افسردگی و استرس با احساسات غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا در ورزشکاران نخبه ارتباط وجود دارد.
نتایج جدول شماره 2 خلاصه مدل را نشان میدهد.
مقدار ضریب همبستگی بین متغیرها 0/67 است که باتوجهبه آن بین مجموعه متغیرهای مستقل و متغیر وابسته تحقیق همبستگی مثبت و معناداری (0/004=P و 0/67=R) مشاهده میشود. همچنین مقدار ضریب تعیین تعدیلشده که بیانگر درصد تغییرات تعیینشده از تغییرات متغیر وابسته با اعمال متغیر مستقل است، نشان میدهد که 35 درصد از واریانس کل تغییرات عادات غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا به مؤلفه سلامت جسمانی و 65 درصد به عواملی خارج از مدل موردنظر مربوط میشود. مقدار ضریب همبستگی بین متغیرها 0/7 است که باتوجهبه آن بین مجموعه متغیرهای مستقل و متغیر وابسته تحقیق همبستگی مثبت و معناداری (0/001=P و 0/7=R) مشاهده میشود. همچنین مقدار ضریب تعیین تعدیلشده که بیانگر درصد تغییرات تعیین شده از تغییرات متغیر وابسته توسط متغیر مستقل است، نشان میدهد که 49 درصد از واریانس کل تغییرات احساس غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا به مؤلفه سلامت روانی و 51 درصد به عواملی خارج از مدل مورد نظر مربوط میشود.
نتایج رگرسیون خطی ساده 2 متغیره در جدول شماره 3 نشان میدهد که پرسشنامه بینالمللی فعالیت بدنی (004/sig=0 و 0/567=t) و شاخص توده بدنی (004/sig=0 و 0/420-=t) توانایی پیشبینی عادات غذایی را دارند.
جهت بررسی ارتباط بین اضطراب ، افسردگی و استرس (پرسشنامه اضطراب، افسردگی و استرس و پرسشنامه تأثیر رویداد وایس و مارمر) و عادات غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا (پرسشنامه احساسات غذایی)، از آمونهای همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی استفاده شد.
نتایج جدول شماره 2 خلاصه مدل را نشان میدهد. مقدار ضریب همبستگی بین متغیرها 0/7 است که با توجه به آن بین مجموعه متغیرهای مستقل و متغیر وابسته تحقیق همبستگی مثبت و معناداری (0/001=p و 0/7=R) مشاهده میشود. همچنین مقدار ضریب تعیین تعدیل شده که بیانگر درصد تغییرات تعیین شده از تغییرات متغیر وابسته توسط متغیر مستقل است، نشان میدهد که 49 درصد از واریانس کل تغییرات عادات غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا به مؤلفه سلامت روانی و 51 درصد به عواملی خارج از مدل مورد نظر مربوط میشود.
نتایج رگرسیون خطی ساده 2 متغیره در جدول شماره 3 نشان میدهد که پرسشنامه اضطراب، افسردگی و استرس (001/sig=0 و 0/974=t) و پرسشنامه تأثیر رویداد وایس و مارمر (001/sig=0 و 0/603-=t) توانایی پیشبینی عادات غذایی را دارند.
بهمنظور بررسی ارتباط بین جنسیت و سلامت جسمانی و سلامت روانی با عادات غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا در ورزشکاران نخبه از آزمون تحلیل واریانس چندمتغیره استفاده شد تا ارتباط بین سلامت جسمانی و سلامت روانی با عادات غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا در بین مردان و زنان بررسی شود. برای تعیین معنیداری ارتباط بین سلامت جسمانی و سلامت روانی با عادات غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا در بین مردان و زنان، از آزمون لامبدای ویلکز استفاده شد.
نتایج جدول شماره 4 نشان میدهند ارتباط بین سلامت جسمانی و عادات غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا در بین مردان و زنان تفاوت معنیداری ندارد (0/227=PIPAQ و 0/214=PBMI)، ولی ارتباط بین اضطراب، افسردگی و استرس و عادات غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا در بین مردان و زنان تفاوت معنیداری دارد (0/001=PDASS و 0/001=PIES-R).
درنتیجه میتوان گفت بین جنسیت و سلامت جسمانی و اضطراب، افسردگی و استرس با عادات غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا در ورزشکاران نخبه ارتباط وجود دارد.
بحث و نتیجهگیری
پژوهش حاضر با هدف تعیین نقش احساسات غذایی در پیشبینی سلامت جسمانی و پریشانی روانشناختی ورزشکاران نخبه طی شیوع کروناویروس 2019 انجام شد. نتایج این تحقیق نشان دادند بین سلامت جسمانی و سلامت روانی با احساسات غذایی ناشی از قرنطینه پاندمی کرونا در ورزشکاران نخبه ارتباط وجود دارد. در همین راستا زارع و همکاران در تحقیق خود نشان دادند که فعالیت بدنی بر میزان استرس روانی ادراکشده در دوران قرنطینه کرونا تأثیر معناداری دارد. بهصورتیکه فعالیت بدنی توانسته است میزان استرس روانی ادراکشده گروه آزمایش را در مقایسه با گروه کنترل بهصورت معناداری کاهش دهد [25]. همچنین نبیلپور و همکاران نشان دادند بین بهزیستی روانی ورزشکاران بدنسازی با فعالیت بدنی در محدودیتهای دوران قرنطینه همبستگی دارد [26]. از طرفی مشخص شده است که بین فعالیت بدنی با سلامت روانی مانند خلقوخو، اضطراب و افسردگی، خودپنداره و سلامت روان و کیفیت زندگی ارتباط وجود دارد [6].
دیگر نتایج پژوهش حاضر نشان دادند در دوران پاندمی میزان مصرف مواد غذایی در منزل ورزشکاران آنها افزایش داشته و بیش از یکسوم آنها اعلام کردند در این دوران مقادیر بیشتری از مواد غذایی بستهبندیشده و قابلنگهداری بلندمدت را در خانه انبار کردهاند. علاوهبراین میزان مصرف تنقلات و انواع شیرینی نیز افزایش قابلتوجهی داشته و در مقابل میزان مصرف سبزیها و میوهها کاهش یافته است. همچنین در این تحقیقات مشخص شد احتمال بروز این تغییرات در رفتارهای غذایی خانوادههایی که تمام یا بخشی از درآمد خود را در اثر پاندمی از دست دادهاند، بیش از سایرین است. خوردن احساسی غذا در پاسخ به گسترهای از احساسات منفی مانند عصبانیت، افسردگی، اضطراب، خشم و تنهایی است [7]. دراینبین شواهد بسیاری نشاندهنده این است که نوع رژیمهای غذایی و احساسات در بسیاری از جوانب با یکدیگر مرتبط هستند. از یک طرف خلقوخو و احساسات بر انتخابها و رژیم غذایی تأثیر دارند و از سوی دیگر رژیم غذایی بر خلقوخو و احساسات افراد اثرگذار است [7]. در این رابطه فرومندی و همکاران (1396) نشان دادند ارتباط بین نمایه توده بدن و نمره احساس غذایی معنیدار بود. بهطوریکه افراد با نمایه توده بدنی بالاتر از 30 کیلوگرم بر متر مربع، نمره احساس غذایی کمتر و کنترل ضعیفتری بر غذا خوردن داشتند. همچنین همبستگی مثبت و معنیداری بین سن و نمره احساس غذایی به دست آمد و ارتباط معنیداری بین وضعیت زندگی (بومی یا غیربومی بودن) و نمره احساس غذایی مشاهده شد [24]. بنابراین مداخلات روانشناختی میتوانند در مراحل اولیه پاندمی مفید باشند؛ هنگامی که پیشبینی میشود احتمالاً اضطراب و نگرانی زیاد است و در مراحل بعدی، بهویژه در مواردی که افراد در معرض حوادث آسیبزایی، مانند شاهد بودن مرگ دوستان و عزیزان و سوگ حلنشده قرار بگیرند.
مداخلات روانشناختی حتی پس از گذشت پاندمی هم میتوانند مفید باشند. بهعنوان مثال بعضی افراد در هنگام مرگ عزیزان ازنظر بالینی، اندوه طولانی و شدید را تجربه میکنند [27]. درمان شناختیرفتاری یا سایر مداخلات مبتنی بر تجربه و شواهد علمی میتوانند به این افراد کمک کنند [28]. همانطور که درمورد سارس دیده شد، اختلال استرس پس از سانحه پس از گذشت پاندمی، ادامه مییابد. افرادی که مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه در ارتباط با پاندمی هستند، احتمالاً از درمانهای مبتنی بر تجربه و شواهد علمی، مانند درمان شناختیرفتاری متمرکز بر تروما سود خواهند برد [29]. بنابراین برای دستیابی به اقدامات مؤثر روانشناختی، رویکرد مداخلات از راه دور لازم است و درعینحال باعث به حداقل رساندن خطرات ناشی از سرایت بیشتر در وضعیت اپیدمی میشود. هرچند در مشاورههای روانشناختی از راه دور کاستیهای قابلتوجهی وجود دارد، زیرا فاقد دادههای تاریخچه پزشکی، دادههای روانسنجی، زبان بدن و مشاهده مداوم مؤثر است و این نوع مداخلات فقط باید در شرایط استثنایی، مانند شیوع فعلی کووید 19 بهعنوان پشتیبان اضطراری موقت استفاده شوند [30]. محدودیتهای این پژوهش شامل حجم کم نمونه آماری ورزشکاران نخبه، عدم کنترل دقیق وضعیت خواب، رفتار غذایی و رفتار ورزشی شرکتکنندگان بود. همچنین تفاوتهای اقلیمی، جغرافیایی و زمانی میتواند بر سبک زندگی ورزشکاران نخبه تأثیرگذار بوده باشد.
درنهایت براساس نتایج این تحقیق و همچنین مرور تحقیقات گذشته، پیشنهاد میشود مداخلههای روانشناختی در مراحل مختلف اپیدمی، یعنی در حین و بعد از شیوع، پویا و متناسب باشد. در طی پاندمی ویروس کرونا (کووید 19)، متخصصان سلامت جسم و روان باید بهطور فعال در روند مداخله کلی مرتبط با این بیماری شرکت کنند. در طی پاندمی ویروس کرونا (کوویدـ19)، متخصصان سلامت جسم و روان باید بهطور فعال در روند مداخله کلی مرتبط با این بیماری شرکت کنند. بهطوریکه سلامت روان و جسم افراد و پاسخ روانیاجتماعی بهموقع آنها بتواند توسط کارشناسان با یاد گرفتن مهارتهایی چون تابآوری اعمال شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
تأییدیه اخلاقی این مطالعه (IR.QUMS.REC.1401.038 )مورد تأیید دانشگاه علومپزشکی قزوین است.
حامی مالی
این پژوهش هیچگونه کمک مالی از سازمانهای دولتی وخصوصی و غیرانتفاعی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
تحلیل آماری و طراحی مطالعه: عاطفه اسماعیلی؛ جمعآوری دادهها: عاطفه اسماعیلی و مرتضی طاهری؛ ویرایش و بررسی: مقصود نبیلپور و خدیجه ایران دوست؛ پیشنویس اولیه تهیه و منابع: همه نویسندگان.
تعارض منافع
نویسندگان تصدیق میکنند که هیچگونه تعارض منافعی در این مقاله وجود ندارد.
References
1.Aghababa A, Zamani Sani SH, Rohani H, Nabilpour M, Badicu G, Fathirezaie Z, et al. No evidence of systematic change of physical activity patterns before and during the Covid-19 pandemic and related mood states among Iranian adults attending team sports activities. Front Psychol. 2021; 12:641895. [DOI:10.3389/fpsyg.2021.641895] [PMID] [PMCID]
2.Seifi Skishahr F, Nabilpour M. Anthropometric and physiological changes in bodybuilders during the COVID pandemic. Zahedan J Res Med Sci. 2023; 25(2):e127999. [DOI:10.5812/zjrms-127999]
3.Aghababa A, Badicu G, Fathirezaie Z, Rohani H, Nabilpour M, Zamani Sani SH, et al. Different effects of the COVID-19 pandemic on exercise indexes and mood states based on sport types, exercise dependency and individual characteristics. Children. 2021; 8(6):438. [DOI:10.3390/children8060438] [PMID] [PMCID]
4.Reisi J, Aghababa A, Rohani H, Nabilpour M. [The effect of Covid -19 pandemic social distancing on physical activity and mood state of Isfahan citizens (Persian)]. Armaghane Danesh. 2021; 25(0):861-80. [DOI:10.52547/armaghanj.25.S1.861]
5.Corsini A, Bisciotti GN, Eirale C, Volpi P. Football cannot restart soon during the COVID-19 emergency! A critical perspective from the Italian experience and a call for action. Br J Sports Med. 2020; 54(20):1186-7. [DOI:10.1136/bjsports-2020-102306] [PMID]
6.Soltanian L, Aghababa A, Nabilpour M, Mehri Alvar Y. [Relationship between physical activity and mood states during general quarantine due to the COVID-19 pandemic among athletes in racket sports (Persian)]. Complementary Med J. 2022; 11(4):384-95. [DOI:10.32598/cmja.11.4.1151.1]
7.Turner SA, Luszczynska A, Warner L, Schwarzer R. Emotional and uncontrolled eating styles and chocolate chip cookie consumption. A controlled trial of the effects of positive mood enhancement. Appetite. 2010; 54(1):143-9. [DOI:10.1016/j.appet.2009.09.020] [PMID]
8.Köster EP, Mojet J. From mood to food and from food to mood: A psychological perspective on the measurement of food-related emotions in consumer research. Food Res Int. 2015; 76:180-91. [DOI:10.1016/j.foodres.2015.04.006]
9.Thomson DM, Crocker C, Marketo CG. Linking sensory characteristics to emotions: An example using dark chocolate. Food Qual Prefer. 2010; 21(8):1117-25. [DOI:10.1016/j.foodqual.2010.04.011]
10.Yau YH, Potenza MN. Stress and eating behaviors. Minerva Endocrinol. 2013; 38(3):255-67. [PMID] [PMCID]
11.O'Reilly GA, Cook L, Spruijt-Metz D, Black D. Mindfulness-based interventions for obesity-related eating behaviours: A literature review. Obesity reviews. 2014; 15(6):453-61. [DOI:10.1111/obr.12156]
12.Rosmond R, Björntorp P. Psychiatric ill-health of women and its relationship to obesity and body fat distribution. Obes Res. 1998; 6(5):338-45. [DOI:10.1002/j.1550-8528.1998.tb00361.x] [PMID]
13.Ahmadi A, Mohammadi-Sartang M, Nooraliee P, Veisi M, Rasouli J. [Prevalence of anxiety and it's relationship with consumption of snacks in high school students in Shiraz (Persian)]. J Shahrekord Univ Med Sci. 2013; 15(1):83-90. [Link]
14.Taylor S, Zvolensky MJ, Cox BJ, Deacon B, Heimberg RG, Ledley DR, et al. Robust dimensions of anxiety sensitivity: Development and initial validation of the anxiety sensitivity index-3. Psychol Assess. 2007; 19(2):176-88. [DOI:10.1037/1040-3590.19.2.176] [PMID]
15.Schmidt NB, Morabito DM, Mathes BM, Martin A. Anxiety sensitivity prospectively predicts pandemic-related distress. J Affect Disord. 2021 Sep 1; 292:660-6. [DOI:10.1016/j.jad.2021.05.124] [PMID] [PMCID]
16.Chen Q, Liang M, Li Y, Guo J, Fei D, Wang L, et al. Mental health care for medical staff in China during the COVID-19 outbreak. Lancet Psychiatr. 2020; 7(4):e15-6. [DOI:10.1016/S2215-0366(20)30078-X] [PMID]
17.World Health Organization (WHO). Depression and other common mental disorders: Global health estimates. Geneva: World Health Organization; 2017. [Link]
18.Maddison R, Ni Mhurchu C, Jiang Y, Vander Hoorn S, Rodgers A, Lawes CM, et al. International physical activity questionnaire (IPAQ) and New Zealand physical activity questionnaire (NZPAQ): A doubly labelled water validation. Int J Behav Nutr Phys Act. 2007; 4:62. [DOI:10.1186/1479-5868-4-62] [PMID] [PMCID]
19.Moghaddam MB, Aghdam FB, Jafarabadi MA, Allahverdipour H, Nikookheslat SD, Safarpour S. The Iranian version of international physical activity questionnaire (IPAQ) in Iran: Content and construct validity, factor structure, internal consistency and stability. World Appl Sci J. 2012; 18(8):1073-80. [Link]
20.Sahebi A, Asghari MJ, Salari RS. [Validation of depression anxiety and stress scale (DASS-21) for an Iranian population (Persian)]. Dev Psychol. 2005; 1(4):36-54. [Link]
21.Lovibond SH, Lovibond PF. Manual for the depression anxiety stress scales. Sydney: Psychology Foundation of Australia; 1996. [Link]
22.Abas MA, Müller M, Gibson LJ, Derveeuw S, Dissanayake N, Smith P, et al. Prevalence of post-traumatic stress disorder and validity of the impact of events scale - revised in primary care in Zimbabwe, a non-war-affected African country. BJPsych Open. 2023; 9(2):e37. [DOI:10.1192/bjo.2022.621] [PMID] [PMCID]
23.Panaghi L, Shooshtari MH, Mogadam JA. [Persian version validation in impact of event scale-revised (Persain)]. Tehran Univ Med J. 2006; 64(3):52-60. [Link]
24.Foroumandi E, Abbaszadeh N, Sarbakhsh P, Barzegari M, Khalili L. Eating emotions association with anthropometric factors in students' of Tabriz university of medical sciences' nutrition school in 2015. J Rafsanjan Univ Med Sci. 2017; 16(5):449-64. [Link]
25.Zare M, Eshaghi H, Soleimani M, Zare MR, Khademian M, Zomordi S, et al. [Health anxiety and factors affecting it in housewives during the Covid-19 pandemic (Persian)]. J Prev Med. 2022; 9(1):18-27. [DOI:10.32598/JPM.9.1.1]
26.Nabilpour M, Pourrahim A, Aghababa A, soltanian L. [Maintaining the mental well-being of bodybuilders through physical activity within the restrictions of quarantine (Persian)]. J Prev Med. 2021; 8(2):47-37. [DOI:10.52547/jpm.8.2.47]
27.Mauro C, Reynolds CF, Maercker A, Skritskaya N, Simon N, Zisook S, et al. Prolonged grief disorder: Clinical utility of ICD-11 diagnostic guidelines. Psychol Med. 2019; 49(5):861-7. [DOI:10.1017/S0033291718001563] [PMID]
28.Shear MK, Gribbin Bloom C. Complicated grief treatment: An evidence-based approach to grief therapy. J Ration Emot Cogn Behav Ther. 2017; 35(1):6-25. [DOI:10.1007/s10942-016-0242-2]
29.Taylor S. Clinician's guide to PTSD: A cognitive-behavioral approach. New York: Guilford Publications; 2017. [Link]
30.January J, Chimbari MJ. Study protocol on criterion validation of edinburgh postnatal depression scale (EPDS), patient health questionnaire (PHQ-9) and centre for epidemiological studies-depression (CES-D) screening tools among rural postnatal women; A cross-sectional study. BMJ Open. 2018; 8(4):e019085. [DOI:10.1136/bmjopen-2017-019085] [PMID] [PMCID]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
