مقدمه
براساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، بیماریهای ویروسی مسئلهای جدی برای بهداشت عمومی هستند و دولتهای جهانی در تلاشاند اقدامات متقابل برای جلوگیری از اثرات ویرانکننده احتمالی آنها را اجرا کنند [
1]. در تاریخ 31 دسامبر سال 2019 یک ویروس جدید به سازمان بهداشت جهانی اعلام شد [
2]. این ویروس کرونای جدید بهسرعت در سراسر جهان گسترش یافت و برای اکثر مردم زندگی بهمراتب بدتر شد؛ زیرا نرخ بیسابقهای در از دست دادن شغل، انزوا، مرگومیر و عفونتهای ناشی از ویروس کرونا (کوویدـ19) همچنان رو به افزایش بود [
3]. همچنین کوویدـ19 بهعنوان یک بیماری همهگیر، شوک شدیدی را به سیستم بهداشتیدرمانی اکثر کشورهای دنیا وارد آورده است. آنچه این بیماری را برای پرستاران و کادر درمان هراسانگیز و ترسناک جلوه میداد، احساسی بود که پس از مواجهه با این بیماران داشتند [
4]. انجمن ملی ایمنی حرفهای آمریکا، پرستاری را در رأس 12 حرفه پراسترس معرفی کرده و احتمالاً در میان مشاغل بهداشتی، در رأس مشاغل پراسترس قرار دارد [
5]. پرستاران ازآنجاییکه عنصر اصلی مراقبت در تیم درمان هستند و بیش از 75 درصد تیم درمان را تشکیل میدهند، بهعنوان اولین گروه در خط مقدم مواجهه با پاندمی کوویدـ19 حضور دارند [
6]. بنابراین سلامتی این قشر از کادر درمان و بخشهای مرتبط با کرونا به دلیل ماهیت کاری، خطر آلوده شدن و آلوده کردن دیگران، در معرض خطر جدی است که میتواند منجر به بروزاختلالات روانشناختی شوند [
7].
این ویروس ازطریق قطرات، تماس نزدیک و آئروسل منتقل میشود [
8]. سلامت عمومی درواقع همان استعداد روان برای درست کار کردن در موقعیتهای دشوار، منعطف بودن و توانایی برای حفظ تعادل خود است [
9]. پاندمی کوویدـ19 بر سلامت عمومی افراد جامعه تأثیر گذاشته است. نتایج مطالعات در خصوص سلامت عمومی در جمعیتهای مختلف و کارکنان بهداشتی نشان میدهد شیوع اضطراب 19 تا 27 درصد گزارش شده است [
10]. حرفه پرستاری همواره یکی از پرخطرترین و پراسترسترین مشاغل دنیا محسوب میشود و در مطالعات قبلی گزارش شده است که شیوع استرس، اضطراب و افسردگی در میان پرستاران بالینی بسیار بالاست [
11]. اختلال در سلامت روان پرستاران میتواند بر کیفیت مراقبت از بیمار تأثیر منفی بگذارد [
11]. همچنین آشفتگی اخلاقی میتواند بر سلامت روانی و انگیزه کاری پرستاران تأثیر بگذارد. برخی از مطالعات، آشفتگی اخلاقی را بهعنوان یک عامل بالقوه آسیبزا در کاهش انگیزه کاری، افزایش فرسودگی شغلی و احتمال اختلالات سلامت روان شناسایی کردهاند [
12].
همچنین آشفتگی اخلاقی یکی از چالشهای مطرح در حرفه پرستاری است و بهعنوان پدیدهای شناخته میشود که مانع از عملکرد صحیح اخلاقی افراد میشود [
11]. بیش از 80 درصد از پرستاران در مطالعه سلیگ و کورلی از سطوح متوسط تا بالای آشفتگی اخلاقی در رنج بودند [
13] . مطالعات در سال 2020 گزارشهایی از میزان افسردگی، استرس پس از سانحه، اضطراب و بیخوابی در بین کارکنان مراقبتهای بهداشتی در شرایط کرونا گزارش کردند [
14].
باتوجهبه اینکه مطالعات انجامشده در این زمینه بسیار محدود است و از سوی دیگر اضطراب از انتقال سریع این ویروس باعث آشفتگی اخلاقی جامعه پزشکی و کادر بیمارستانی شده و سلامت آنها را به خطر انداخته است، این مطالعه با هدف تعیین میزان آشفتگی اخلاقی و وضعیت سلامت پرستاران بیمارستانهای شهرستان شوشتر در مواجهه با بیماران مبتلا به کوویدـ19 در سال 1399 انجام شد.
مواد و روشها
پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی از نوع همبستگی است که با هدف بررسی آشفتگی اخلاقی و وضعیت سلامتی پرستاران در مواجهه با بیماران مبتلا به کوویدـ19 بیمارستانهای وابسته به دانشکده علومپزشکی شهرستان شوشتر انجام شد و جامعه موردپژوهش کلیه پرستاران شاغل در بیمارستانهای وابسته به دانشکده علومپزشکی شهر شوشتر بودند. پرستاران به روش سرشماری وارد مطالعه شدند . معیارهای ورود به مطالعه: داشتن حداقل سابقه کار بالینی حداقل به مدت 6 ماه در بیمارستان، دارا بودن حداقل مدرک کارشناسی در رشته پرستاری ، داشتن تمایل جهت ورود به پژوهش و تکمیل پرسشنامه. نقص در دادهای پرسشنامه نیز معیار خروج از مطالعه بود.
ابزار جمعآوری دادهها در این پژوهش شامل مشخصات جمعیتشناختی پرستاران (سن، جنس، وضعیت تأهل، سابقه کاری، وضعیت استخدام، نوع نوبت کاری، میانگین ساعت کار هفتگی)، پرسشنامه آشفتگی اخلاقی 18 گویهای کورلی و پرسشنامه وضعیت سلامتی روان است.
پرسشنامه اولیه آشفتگی اخلاقی توسط کورلی و همکاران (2001) در 38 گویه ساخته شد. سپس پرسشنامه بازنگری شده آشفتگی اخلاقی توسط همریک و همکاران (2012) برای پرستاران طراحی و بررسی شد که دارای 21 گویه است. در ایران این ابزار توسط عرب و برزگری (1393) به فارسی ترجمه و اعتباریابی قرار گرفشدت که نهایتاً 3 گویه آن حذف و به 18 گویه تقلیل یافت [
15]. پرسشنامه تنش اخلاقی کورلی فراوانی و شدت تنش اخلاقی پرستاران را در قالب 24 سؤال برحسب مقیاس لیکرت 5 بخشی اندازهگیری میکند. منظور از فراوانی تنش اخلاقی در این پرسشنامه، تعداد دفعات مواجهه با عوامل تنشزاست که مقیاس آن شامل «هرگز مواجه نشدهام» امتیاز صفر تا «بسیار مواجه شدهام» امتیاز 4 است. منظور از شدت تنش اخلاقی نیز میزان تنش احساسشده توسط فرد در مواجهه با موقعیتهای تنشزاست و دارای مقیاس «تنشی در من ایجاد نمیکند» امتیاز صفر تا «تنش زیادی در من ایجاد میکند» امتیاز 4 است. دامنه امتیازات هریک از ابعاد فراوانی و شدت تنش در این پرسشنامه بین صفر تا 94 بوده و هرچقدر نمره فرد بیشتر باشد نشاندهنده فراوانی بیشتر یا شدت بالاتر تنش اخلاقی در وی است. تقسیمبندی شدت و فراوانی تنش اخلاقی در این پرسشنامه بهصورت زیر است:
نمره صفر تا 31 نشاندهنده شدت یا فراوانی پایین تنش اخلاقی، نمره 32 تا 64 بیانگر شدت یا فراوانی متوسط تنش اخلاقی و نمره 65 تا 96 به معنی شدت یا فراوانی بالای تنش اخلاقی است [
16]. این پرسشنامه در مطالعات متعدد داخلی و خارجی استفاده شده است. در ایران در سال 1391توسط جولایی و همکاران باتوجهبه شرایط خاص سیستم ارائه خدمات در ایران و با نظر اساتید و متخصصان، تغییراتی در آن ایجاد شد و با مسائل موجود در بیمارستانهای ایران متناسبسازی شد و روایی آن به روش محتوایی و پایایی آن را به روش همسانی درونی (α=0/86) بررسی و تأیید شد [
17].
پرسشنامه وضعیت سلامتی روان توسط گلدبرگ ابداع شده است و مطالعات مختلف در ایران پایایی این پرسشنامه را از 84 تا91 درصد گزارش کردهاند. همچنین روایی این پرسشنامه در مطالعات قبلی به اثبات رسیده است [
18]. این پرسشنامه دارای 4 حیطه سلامت جسمی، اضطراب، افسردگی و عملکرد اجتماعی است که هر حیطه از 7 سؤال و کل پرسشنامه از 28 سؤال تشکیل شده است. برای تعیین وضعیت سلامت عمومی دانشجویان نقطه برش 23 منظور شد. نمره بالاتر از 23 در کل آزمون نشاندهنده اختلالات روانی و کوچکتر یا مساوی 23 بیانگر سلامت روانی است. در هرکدام از حیطههای سلامت جسمی، افسردگی، اضطراب و کارکرد اجتماعی از نقطه برش 6 استفاده شد. بدین صورت که در هر حیطه، نمرات 6 و کمتر از آن نشاندهنده وضعیت طبیعی و نمرات بالاتر از 6 نشاندهنده اختلال در حیطه موردبررسی محسوب شد.
جهت انجام پژوهش، پس از تصویب پروپوزال و دریافت کد اخلاق و اخذ مجوز کتبی از معاونت آموزشی پژوهشی دانشکده علومپزشکی شوشتر، پژوهشگر به بیمارستانهای دولتی شهرستان شوشتر مراجعه کرد و با ارائه معرفینامه، رضایت شفاهی را از مسئولین مربوطه اخذ کرد. سپس به بخشهای بیمارستانها مراجعه کرد و ضمن معرفی خود و بیان هدف پژوهش، لینک پرسشنامهها را در اختیار پرستاران واجد شرایط و مایل به شرکت در پژوهش قرار داد تا تکمیل کنند (باتوجهبه انتقال احتمالی این بیماری ازطریق سطوح، پرسشنامهها با روش الکترونیکی در اختیار نمونهها قرار گرفت). به مدت 1 هفته به پرستاران زمان داده شد تا پرسشنامهها را تکمیل کنند. دادههای حاصل از پرسشنامه با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 21 با روشهای آمار توصیفی و آزمونهای آماری پارامتریک و ناپارامتریک مورد تجزیهوتحلیل و پردازش قرار گرفت.
یافتهها
درمجموع 120پرستار به پرسشنامههای سلامت عمومی و آشفتگی اخلاقی پاسخ دادند.97 نفر (80/8 درصد) زن، 37 نفر (30/8 درصد) مجرد و 81 نفر (67/5 درصد) متأهل بودند و 28 نفر (23/33 درصد) شیفت در گردش داشتهاند. سایر اطلاعات جمعیتشناختی به تفصیل در
جدول شماره 1 آمده است.
نتایج مطالعه نشان داد 54 نفر (45 درصد) از پرستاران سطح آشفتگی بالایی دارند و تنها 14 نفر (11/7) آشفتگی اخلاقی پایینی را در دوران کوویدـ19 تجربه کردهاند (
جدول شماره 2).
همچنین دادههای
جدول شماره 2 نشان داد سطح سلامت عمومی 57 نفر (47 درصد) در سطح متوسط و میانگین بهدستآمده 17/13±48/08 بوده است. در این مطالعه پرستاران علائم افسردگی را گزارش کردهاند و بیماری کرونا بر سطح اضطراب و کارکرد اجتماعی و علائم جسمانی تأثیر داشته است.
در سایر نتایج مطالعه بین آشفتگی اخلاقی و سلامت عمومی پرستاران در این مطالعه ارتباط خطی معناداری دیده نشد (R=-0/008 ،P=0/93) و متغیرهای جمعیتشناختی تأثیر معناداری بر سطح آشفتگی اخلاقی و سلامت عمومی در این مطالعه نداشتند (P>0/05).
بحث و نتیجهگیری
این مطالعه با هدف تعیین سطح آشفتگی اخلاقی و سلامت عمومی پرستاران در زمان پاندمی کرونا انجام شد. نتایج مطالعه نشان داد 45 درصد شرکتکنندگان آشفتگی اخلاقی بالایی را در این دوران تجربه کردهاند. مشابه با نتایج مطالعه حاضر، مطالعه سانتسون و همکاران است که در آن از بررسی 1704 پرستار، 52 درصد آشفتگی اخلاقی را تجربه کرده بودند [
19]. نتایج مطالعات برهانی و همکاران [
20]، سطوح بالایی از آشفتگی اخلاقی را در میان پرستاران نشان میدهند. این در حالی است که در مطالعه نعمتی و همکاران از بررسی 296 پرستار شاغل در جنوب ایران میانگین آشفتگی اخلاقی 24/84±54/31 گزارش شده است که نشاندهنده سطح مطلوب آشفتگی در پرستاران بوده است [
21]. این اختلاف ممکن است به دلیل تفاوت در معیارهای ورود به مطالعه، ابزارها و یا شرایط کاری پرستاران باشد.
مطالعات متعددی اثرات متغیرهای جمعیتی مختلف را بر آشفتگی اخلاقی پرستاران نشان میدهند، ازجمله شرایط کاری، تجربه کاری بالاتر، الگوهای ارتباطی ضعیف بین پرستاران، کمبود نیروی کار، حمایت ناکافی از سیستم بهداشتی و مدیران درمورد آشفتگی اخلاقی، سابقه کاری کم پرستاران موردبررسی، شیوع نسبتاً کمتر کرونا در استانهای موردمطالعه، همبستگی بین تیمهای درمانی در زمان شیوع کرونا و همدلی بین مردم و تیمهای درمانی که مورد حمایت و تشویق مکرر هم از سوی مردم و هم از سوی مسئولان [
21]. مطالعه دایو و همکاران نشان داد آشفتگی اخلاقی پدیدهای پیچیده است که در آن تفاوتهای فرهنگی و قومی دخیل است. چنین تفاوتهایی باعث میشود افراد با پسزمینههای فرهنگی متفاوت واکنشهای متفاوتی نسبت به مشکل مشخص نشان دهند [
22].
همچنین در این مطالعه سطح سلامت عمومی پرستاران 47 درصد و در سطح متوسط بوده است. این در حالی است که در مطالعه نعمتی و همکاران 60 درصد پرستاران از سلامت عمومی مناسبی برخوردار نبودند [
21]. در مطالعه حاضر پرستاران درجاتی از افسردگی را گزارش کردهاند و علائم جسمی، اضطراب / بیخوابی و اختلال عملکرد اجتماعی همراه با وضعیت سلامتی روان آشکار شد. ارسلانی و همکاران [
23] در مطالعات خود به نتایج مشابهی دست یافتند. این نتیجه را میتوان با در نظر گرفتن اینکه اختلال عملکرد اجتماعی معمولاً ناشی از کمبود منابع حمایتی و تعارض در محل کار است، توضیح داد. در چنین شرایطی، فرد دیدگاه منفی نسبت به همکاران و مشتریان خود دارد [
21].
نتایج یک مطالعه انجامشده توسط کانگ و همکاران شیوع بالایی از اختلالات روانی را در پرستاران شاغل در زمان شیوع پاندمی کرونا نشان داد [
24] جکسون در مطالعه خود گزارش داد به دلیل میزان بالای مرگومیر ناشی از پاندمی کرونا و کمبود تجهیزات پزشکی برای بیماران و تجهیزات حفاظتی برای پرسنل پزشکی، پرسنل مراقبتهای بهداشتی در معرض خطر بالای بحرانهای عاطفی و اختلالات روانی هستند [
25] نتایج مطالعه اسمیت و همکاران [
26] نشان داد به دلیل مبهم بودن پیامدهای کوتاهمدت و بلندمدت کوویدـ19 و شرایط غیرایمن کاری در انتقال ویروس، پرستاران تحت فشارهای روانی شدیدی در محل کار خود بودند. خمیسا و همکاران [
27] دریافتند که خطرات امنیتی در محیط کار، سلامت روان پرستاران را کاهش میدهد. علاوهبراین به دلیل کمبود پرسنل پرستاری در ایران، پرستاران معمولاً مجبور به اضافهکاری هستند و اکثر آنها بار کاری بیش از حد سنگین را تجربه میکنند [
21]. همه این نتایج با نتایج مطالعه حاضر مطابقت داشت که نشاندهنده نیاز به طراحی مداخلات حمایتی ویژه برای پرستارانی است که در خط مقدم بیمارستانها برای مبارزه با این ویروس جدید هستند.
همچنین نتایج پژوهش نشان داد پس از تعدیل همبستگی براساس متغیرهای مداخلهگر، نمره آشفتگی اخلاقی بر نمرات سلامت عمومی کلی و تمامی خردهمقیاسهای آن تأثیر نداشت. مشابه با مطالعه حاضر یافتههای کالاوا و همکاران است که نشان داد آشفتگی اخلاقی با سلامت عمومی پرستاران رابطه معنیداری ندارد [
28]. این در حالی است که در مطالعه نعمتی بین آشفتگی اخلاقی و سلامت عمومی پرستاران رابطه معناداری مشاهده شده است [
21]. به نظر میرسد این تناقض در مطالعات مذکور ناشی از ابزار ارزیابی وضعیت سلامتی هارت در مطالعه قالاوا و حسن باشد. این ابزار فقط علائم فیزیکی مانند درد مفاصل، کمبود تنفس، بی اشتهایی و تاکی کاردی را ارزیابی میکند. اما پرسشنامه وضعیت سلامتی روان، اضطراب را نیز بررسی میکند.
در این مطالعه متغیرهای جمعیتشناختی تأثیر معناداری بر میزان آشفتگی اخلاقی پرستاران و سلامت عمومی آنها نداشتند. این در حالی است که در مطالعات انجامشده جنسیت و تجربه کاری رابطه قابلتوجهی با سلامت عمومی داشتند، بهطوریکه شرکتکنندگان زن باتجربه (بیش از 6 سال) سطح پایینتری از سلامت روان داشتند. لای و همکاران مطالعهای را در طول شیوع کوویدـ19 انجام و نشان دادند بخش قابلتوجهی از ارائهدهندگان مراقبتهای بهداشتی علائم افسردگی، اضطراب و بیخوابی را تجربه کردند و این علائم بیشتر در زنان پرستار بود [
29]. براساس نتایج سایر مطالعات، فشارهای مرتبط با نقش باعث تعارض بین نقش زن بهعنوان یک زن و پرستار در موقعیت شغلی رسمی میشود [
30].
این مطالعه دارای محدودیتهایی ازجمله مقطعی بودن زمان است. انجام مطالعهای برای مقایسه رابطه سلامت عمومی با آشفتگی اخلاقی بین گروهی از پرستاران مراقبت غیر بیمار و گروهی از پرستاران مراقبت از بیمار توصیه میشود. نتایج چنین مقایسهای به روشن شدن نقش فعالیتهای مراقبتی در سلامت روان و آشفتگی اخلاقی پرستاران کمک میکند.
مطالعه حاضر نشان داد در دوران پاندمی کرونا پرستاران سطح آشفتگی اخلاقی بالایی را تجربه کردهاند و سلامت عمومی آنها در سطح متوسط بوده است. در این مطالعه آشفتگی اخلاقی ارتباطی با سلامت عمومی پرستاران نداشته است. برگزاری دورههای مستمر میتواند به بهبود سلامت روان، کنترل استرس و رفع نیازهای روانی آنها کمک کند. اینگونه دورهها علاوه بر کاهش فشار شغلی و احتمال خطاهای اخلاقی، میتواند باعث بهبود سلامت روانی و درنتیجه مراقبت بهتر از بیماران شود. پیشنهاد میشود مطالعات وسیعتری در این زمینه انجام شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه دارای تأییدیه اخلاقی به شماره IR.SHOUSHTAR.REC.1399.028 از دانشگاه علومپزشکی شوشتر است.
حامی مالی
این مقاله با حمایت مالی معاونت تحقیقات دانشگاه علومپزشکی شوشتر انجام شده است.
مشارکت نویسندگان
مفهومسازی: تابان, سید علی موسوی؛ تحقیق و بررسی: الهام عبدالهی، سعیده شجاعی؛ ویراستاری و نهاییسازی نوشته: الهام عبدالهی، اکرم همتیپور.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
References
1.
Dong E, Ratcliff J, Goyea TD, Katz A, Lau R, Ng TK, et al. The Johns Hopkins University Center for Systems Science and Engineering COVID-19 Dashboard: Data collection process, challenges faced, and lessons learned. Lancet Infect Dis. 2022; 22(12):e370-6. [DOI:10.1016/S1473-3099(22)00434-0] [PMID]
2.
Gray TK, Lowe W, Lester GE. Vitamin D and pregnancy: The maternal-fetal metabolism of vitamin D. Endocr Rev. 1981; 2(3):264-74. [DOI:10.1210/edrv-2-3-264] [PMID]
3.
Chen Y, Liu Q, Guo D. Emerging coronaviruses: Genome structure, replication, and pathogenesis. J Med Virol. 2020; 92(4):418-23. [DOI:10.1002/jmv.25681] [PMID]
4.
Mohd HA, Al-Tawfiq JA, Memish ZA. Memish. “Middle East respiratory syndrome coronavirus (MERS-CoV) origin and animal reservoir.” Virol J. 2016; 13:87. [DOI:10.1186/s12985-016-0544-0] [PMID]
5.
Tavakoli A, Vahdat K, Keshavarz M. [Novel Coronavirus Disease 2019 (COVID-19): An emerging infectious disease in the 21st Century (Persian)]. Iran South Med J. 2020; 22(6):432-50. [DOI:10.29252/ismj.22.6.432]
6.
Gralinski LE, Menachery VD. Return of the Coronavirus: 2019-nCoV. Viruses. 2020; 12(2):135. [DOI:10.3390/v12020135] [PMID]
7.
Alipour A, Ghadami A, Alipour Z, Abdollahzadeh H. [Preliminary validation of the Corona Disease Anxiety Scale (CDAS) in the Iranian sample (Persian)]. Health Psychol. 2020; 8(32):163-75. [DOI:10.30473/hpj.2020.52023.4756]
8.
Zhou P, Yang XL, Wang XG, Hu B, Zhang L, Zhang W, et al. A pneumonia outbreak associated with a new coronavirus of probable bat origin. Nature. 2020; 579(7798):270-3. [DOI:10.1038/s41586-020-2012-7] [PMID]
9.
Sarkoohijabalbarezi Z, Ghodousi A, Davaridolatabadi E. The relationship between professional autonomy and moral distress among nurses working in children’s units and pediatric intensive care wards. Int J Nurs Sci. 2017; 4(2):117-21. [DOI:10.1016/j.ijnss.2017.01.007] [PMID]
10.
Pashazadeh Kan F, Raoofi S, Rafiei S, Khani S, Hosseinifard H, Tajik F, et al. A systematic review of the prevalence of anxiety among the general population during the COVID-19 pandemic.J Affect Disord. 2021; 293:391-8. [DOI:10.1016/j.jad.2021.06.073] [PMID]
11.
Mahmoodi Shan G, Alhani F, Ahmadi F, Kazemnejad A. [Ethics in nurses’ lifestyle: A qualitative study (Persian)]. Iran J Med Ethics Hist Med. 2009; 2(4):63-78. [Link]
12.
Fumis RRL, Junqueira Amarante GA, de Fátima Nascimento A, Vieira Junior JM. Moral distress and its contribution to the development of burnout syndrome among critical care providers. Ann Intensive Care. 2017; 7(1):71. [DOI:10.1186/s13613-017-0293-2] [PMID]
13.
Corley MC, Selig P. Prevalence of principled thinking by critical care nurses. Dimens Crit Care Nurs. 1994; 13(2):96-103.[DOI:10.1097/00003465-199403000-00007] [PMID]
14.
Lei L, Huang X, Zhang S, Yang J, Yang L, Xu M. Comparison of prevalence and associated factors of anxiety and depression among people affected by versus people unaffected by quarantine during the covid-19 epidemic in Southwestern China. Med Sci Monit. 2020; 26:e924609. [DOI:10.12659/MSM.924609]
15.
Corley MC, Elswick RK, Gorman M, Clor T. Development and evaluation of a moral distress scale. J Adv Nurs. 2001; 33(2):250-6. [DOI:10.1046/j.1365-2648.2001.01658.x] [PMID]
16.
Ebrahimi H, Kazemi A, Asghari Jafarabadi M, Azarm A. [Moral distress in nurses working in educational hospitals of Northwest Medical Universities of Iran (Persian)]. Iranian J Med Edu. 2013; 6(4):80-8. [Link]
17.
Joolaee S, Jalili HR, Rafii F, Haghani H. [The relationship between nurses’ perception of moral distress and ethical environment in Tehran University of Medical Sciences (Persian)]. Iran J Med Ethics Hist Med. 2011; 4(4):56-66. [Link]
18.
Goldberg DP, Hillier VF. A scaled version of General Health Questionnaire. Psychol Med. 1979; 9(1):139-45. [DOI:10.1017/S0033291700021644] [PMID]
19.
Svantesson M, Durnell L, Hammarström E, Jarl G, Sandman L. Moral and exhausting distress working in the frontline of COVID-19: A Swedish survey during the first wave in four healthcare settings. BMJ Open. 2022; 12(7):e055726. [DOI:10.1136/bmjopen-2021-055726] [PMID]
20.
Borhani F, Abbaszadeh A, Mohamadi E, Ghasemi E, Hoseinabad-Farahani MJ. Moral sensitivity and moral distress in Iranian critical care nurses. Nurs Ethics. 2017; 24(4):474-82. [DOI:10.1177/0969733015604700] [PMID]
21.
Nemati R, Moradi A, Marzban M, Farhadi A. The association between moral distress and mental health among nurses working at selected hospitals in Iran during the COVID-19 pandemic. Work. 2021; 70(4):1039-46. [DOI:10.3233/WOR-210558] [PMID]
22.
Dyo M, Kalowes P, Devries J. Moral distress and intention to leave: A comparison of adult and paediatric nurses by hospital setting. Intensive Crit Care Nurs. 2016; 36:42-8. [DOI:10.1016/j.iccn.2016.04.003] [PMID]
23.
Arsalani N, Fallahi-Khoshknab M, Josephson M, Lagerstrom M. Iranian nursing staff’s self-reported general and mental health related to working conditions and family situation. Int Nurs Rev. 2012; 59(3):416-23. [DOI:10.1111/j.1466-7657.2012.00987.x] [PMID]
24.
Kang L, Ma S, Chen M, Yang J, Wang Y, Li R, et al. Impact on mental health and perceptions of psychological care among medical and nursing staff in Wuhan during the 2019 novel coronavirus disease outbreak: A cross-sectional study. Brain Behav Immun. 2020; 87:11-7. [DOI:10.1016/j.bbi.2020.03.028] [PMID]
25.
Jackson D, Bradbury-Jones C, Baptiste D, Gelling L, Morin K, Neville S, et al. Life in the pandemic: Some reflections on nursing in the context of COVID-19. J Clin Nurs. 2020; 29(13-14):2041-3. [DOI:10.1111/jocn.15257] [PMID]
26.
Smith GD, Ng F, Ho Cheung Li W. COVID-19: Emerging compassion, courage and resilience in the face of misinformation and adversity. J Clin Nurs. 2020; 29(9-10):1425-8. [DOI:10.1111/jocn.15231] [PMID]
27.
Khamisa N, Oldenburg B, Peltzer K, Ilic D. Work related stress, burnout, job satisfaction and general health of nurses. Int J Environ Res Public Health. 2015; 12(1):652-66. [DOI:10.3390/ijerph120100652] [PMID]
28.
Qalawa SA, Hassan HE. Implications of nurse’s moral distress experience in clinical practice and their health status in obstetrics and critical care settings. Clin Pract. 2017; 6(2):15-25. [Link]
29.
Lai J, Ma S, Wang Y, Cai Z, Hu J, Wei N, et al. Factors associated with mental health outcomes among health care workers exposed to coronavirus disease 2019. JAMA Netw Open. 2020; 3(3):e203976. [DOI:10.1001/jamanetworkopen.2020.3976] [PMID]
30.
Schluter PJ, Turner C, Huntington AD, Bain CJ, McClure RJ. Work/life balance and health: The Nurses and Midwives e-cohort study. Int Nurs Rev. 2011; 58(1):28-36. [DOI:10.1111/j.1466-7657.2010.00849.x] [PMID]