دوره ۱۱، شماره ۲ - ( تابستان ۱۴۰۳ )
جلد ۱۱ شماره ۲ صفحات ۱۰۷-۹۶ |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Pasalari Z, Hosseini Z, Turki H, Ghanbarnejad A, Ezati Rad R, Aghamolaei T. Predictors of Malaria Prevention Behaviors in Afghan Immigrants Living in Parsian City, South of Iran, Based on the Health Belief Model. J Prevent Med 2024; 11 (2) :96-107
URL: http://jpm.hums.ac.ir/article-1-773-fa.html
URL: http://jpm.hums.ac.ir/article-1-773-fa.html
پاسلاری ژیلا، حسینی زهرا، ترکی حبیب الله، قنبرنژاد امین، عزتی راد رقیه، آقاملایی تیمور. پیشبینی رفتارهای پیشگیری‌کننده از بیماری مالاریا براساس مدل اعتقاد بهداشتی در مهاجرین افغان بالای ۱۵ سال ساکن پارسیان. طب پیشگیری. ۱۴۰۳; ۱۱ (۲) :۹۶-۱۰۷
ژیلا پاسلاری۱ 
، زهرا حسینی۲ ، حبیب الله ترکی۳ ، امین قنبرنژاد۲ ، رقیه عزتی راد۴ ، تیمور آقاملایی*۵
، زهرا حسینی۲ ، حبیب الله ترکی۳ ، امین قنبرنژاد۲ ، رقیه عزتی راد۴ ، تیمور آقاملایی*۵
۱- کمیته تحقیقات دانشجویی، گروه آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، بندرعباس، ایران.
۲- گروه آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی در ارتقای سلامت، دانشکده بهداشت، پژوهشکده سلامت هرمزگان، دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، بندرعباس، ایران.
۳- گروه انگل‌شناسی و قارچ‌شناسی، مرکز تحقیقات بیماری‌های عفونی و گرمسیری، دانشکده پزشکی،پژوهشکده سلامت هرمزگان، دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، بندرعباس، ایران.
۴- گروه آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، مرکز تحقیقات باروری و ناباروری، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، بندرعباس، ایران.
۵- گروه آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، مرکز تحقیقات قلب و عروق، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، بندرعباس، ایران.
۲- گروه آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی در ارتقای سلامت، دانشکده بهداشت، پژوهشکده سلامت هرمزگان، دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، بندرعباس، ایران.
۳- گروه انگل‌شناسی و قارچ‌شناسی، مرکز تحقیقات بیماری‌های عفونی و گرمسیری، دانشکده پزشکی،پژوهشکده سلامت هرمزگان، دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، بندرعباس، ایران.
۴- گروه آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، مرکز تحقیقات باروری و ناباروری، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، بندرعباس، ایران.
۵- گروه آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، مرکز تحقیقات قلب و عروق، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، بندرعباس، ایران.
متن کامل [PDF 3917 kb]
(۴۹۱ دریافت)
| چکیده (HTML) (1308 مشاهده)
متن کامل: (۴۷۶ مشاهده)
مقدمه
مالاریا مهم‌‌ترین بیماری عفونی انگلی و یکی از مسائل مهم بهداشتی در کشورهای مناطق گرمسیری دنیا است. این بیماری توسط پشه آنوفل به انسان منتقل می‌شود. عامل آن انگل تک‌یاخته کوچکی از جنس پلاسمودیوم است که به نوبت انسان میزبان ثانوی و پشه آنوفل میزبان اصلی را آلوده میکند [1]. نشانه‌‌های این بیماری شامل تب‌و‌لرز، کمخونی و بزرگی طحال است. این بیماری در مناطق حاشیه باتلاق‌‌ها و رودخانه‌‌ها و مناطق مرطوب شایع است [2] در سال2021، 247 میلیون مورد مالاریا در سراسر جهان گزارش شد. تعداد تخمینی مرگ‌و‌میر ناشی از مالاریا در سال 2021 به 619000 نفر رسید. بیش از 90 درصد موارد مالاریا در جهان، در قاره آفریقا و در کودکان کمتر از 5 سال رخ میدهد [3]. این منطقه 78 درصد مرگ‌و‌میر ناشی از بیماری مالاریا در جهان را به خود اختصاص داده است [4]. سالیانه 30 تا 40 درصد مرگ‌و‌میرها در ایران به این بیماری اختصاص دارد [5].
استان هرمزگان از‌نظر تعداد موارد بیماری پس از استان سیستان و بلوچستان در جایگاه دوم قرار دارد و بالاترین درصد موارد ایرانی بیماری و انتقال از نوع محلی در کشور، مربوط به این استان است [6].
باتوجهبه اینکه تا سال 1404، برنامه حذف مالاریا در دستورالعمل کشوری قرار دارد با شناسایی عوامل پیشبینیکننده رفتارهای پیشگیری‌کننده مالاریا، کمک شایانی به پیشگیری و کنترل این بیماری خواهد شد. اگرچه راه‌‌های درمانی برای مالاریا وجود دارد، اما به دلیل بار اقتصادی وارد‌شده به جامعه و درد و رنج شدیدی که فرد تجربه میکند، بهتر است از رفتارهای پیشگیری‌کننده استفاده شود. بنابراین آموزش بهداشت یکی از اولویت‌‌های اصلی پیشگیری از بیماری مالاریا است [7]. از‌جمله مدل‌‌های مؤثر در پیشگیری از بیماری‌ها، مدل اعتقاد بهداشتی است که اساس آن تأثیر بر انگیزه افراد است [8]. این مدل، روی تغییر اعتقادات تمرکز دارد و تغییر در اعتقادات منجر به تغییر در رفتار می‌شود [9]. براساس این مدل، اگر افراد باور داشته باشند که مستعد ابتلای به بیماری‌‌هایی همچون مالاریا هستند (حساسیت درک‌شده) همچنین عمق خطر و جدی بودن عوارض مختلف آن را در زندگی خود درک کنند (شدت درک‌شده)، رفتارهای پیشنهاد‌شده را در کاهش خطر یا وخامت بیماری مفید بدانند (منافع درک‌شده) و بتوانند بر عوامل بازدارنده از عمل همچون هزینه، زمان و غیره غلبه کنند (موانع درک‌شده) و اطمینان لازم به توانایی‌‌های خود جهت انجام رفتار به طریقی که به نتیجه مطلوب برسد (خودکارآمدی درک‌شده) داشته باشند، تمایل بیشتری به اتخاذ رفتارهای ارتقا‌دهنده سلامت خواهند داشت (تصویر شماره 1) [10, 11, 12].
مالاریا مهم‌‌ترین بیماری عفونی انگلی و یکی از مسائل مهم بهداشتی در کشورهای مناطق گرمسیری دنیا است. این بیماری توسط پشه آنوفل به انسان منتقل می‌شود. عامل آن انگل تک‌یاخته کوچکی از جنس پلاسمودیوم است که به نوبت انسان میزبان ثانوی و پشه آنوفل میزبان اصلی را آلوده میکند [1]. نشانه‌‌های این بیماری شامل تب‌و‌لرز، کمخونی و بزرگی طحال است. این بیماری در مناطق حاشیه باتلاق‌‌ها و رودخانه‌‌ها و مناطق مرطوب شایع است [2] در سال2021، 247 میلیون مورد مالاریا در سراسر جهان گزارش شد. تعداد تخمینی مرگ‌و‌میر ناشی از مالاریا در سال 2021 به 619000 نفر رسید. بیش از 90 درصد موارد مالاریا در جهان، در قاره آفریقا و در کودکان کمتر از 5 سال رخ میدهد [3]. این منطقه 78 درصد مرگ‌و‌میر ناشی از بیماری مالاریا در جهان را به خود اختصاص داده است [4]. سالیانه 30 تا 40 درصد مرگ‌و‌میرها در ایران به این بیماری اختصاص دارد [5].
استان هرمزگان از‌نظر تعداد موارد بیماری پس از استان سیستان و بلوچستان در جایگاه دوم قرار دارد و بالاترین درصد موارد ایرانی بیماری و انتقال از نوع محلی در کشور، مربوط به این استان است [6].
باتوجهبه اینکه تا سال 1404، برنامه حذف مالاریا در دستورالعمل کشوری قرار دارد با شناسایی عوامل پیشبینیکننده رفتارهای پیشگیری‌کننده مالاریا، کمک شایانی به پیشگیری و کنترل این بیماری خواهد شد. اگرچه راه‌‌های درمانی برای مالاریا وجود دارد، اما به دلیل بار اقتصادی وارد‌شده به جامعه و درد و رنج شدیدی که فرد تجربه میکند، بهتر است از رفتارهای پیشگیری‌کننده استفاده شود. بنابراین آموزش بهداشت یکی از اولویت‌‌های اصلی پیشگیری از بیماری مالاریا است [7]. از‌جمله مدل‌‌های مؤثر در پیشگیری از بیماری‌ها، مدل اعتقاد بهداشتی است که اساس آن تأثیر بر انگیزه افراد است [8]. این مدل، روی تغییر اعتقادات تمرکز دارد و تغییر در اعتقادات منجر به تغییر در رفتار می‌شود [9]. براساس این مدل، اگر افراد باور داشته باشند که مستعد ابتلای به بیماری‌‌هایی همچون مالاریا هستند (حساسیت درک‌شده) همچنین عمق خطر و جدی بودن عوارض مختلف آن را در زندگی خود درک کنند (شدت درک‌شده)، رفتارهای پیشنهاد‌شده را در کاهش خطر یا وخامت بیماری مفید بدانند (منافع درک‌شده) و بتوانند بر عوامل بازدارنده از عمل همچون هزینه، زمان و غیره غلبه کنند (موانع درک‌شده) و اطمینان لازم به توانایی‌‌های خود جهت انجام رفتار به طریقی که به نتیجه مطلوب برسد (خودکارآمدی درک‌شده) داشته باشند، تمایل بیشتری به اتخاذ رفتارهای ارتقا‌دهنده سلامت خواهند داشت (تصویر شماره 1) [10, 11, 12].
مطالعاتی که از مدل اعتقاد بهداشتی برای کنترل و پیشگیری بیماری مالاریا استفاده کنند، بسیار محدود یا قدیمی هستند. [13، 14] و مطالعه‌ای در خصوص پیش‌بینی‌کنندگی مدل اعتقاد بهداشتی در رفتارهای پیشگیری‌کننده از بیماری مالاریا در مهاجرین افغان استان هرمزگان انجام شده است. باتوجهبه اینکه شهرستان پارسیان یکی از شهرستان‌های استان هرمزگان، در حال حاضر تحت برنامه حذف مالاریا قرار دارد و در این شهرستان به دلیل وجود مهاجرین افغان که یکی از گروه‌‌های در معرض خطر بیماری مالاریا هستند و شرایط آب‌و‌هوایی امکان بروز بیماری مالاریا از سال‌‌های گذشته تا‌کنون وجود داشته است، مطالعه‌ای در‌زمینه این بیماری ضروری به نظر می‌‌رسد. از‌این‌رو شناخت تعیین کننده‌ها و پیش‌بینی‌کننده‌‌های رفتارهای پیشگیری‌کننده از بیماری مالاریا می‌تواند راهگشای برنامه‌ریزی در خصوص تدوین محتوای آموزشی مؤثرتر به‌منظور بهبود و ارتقای رفتار باشد. بنابراین این مطالعه با هدف پیش‌بینی‌کنندگی عوامل مؤثر بر رفتارهای پیشگیری‌کننده از بیماری مالاریا براساس مدل اعتقاد بهداشتی در مهاجرین افغان بالای 15 سال ساکن پارسیان انجام شد.
مواد و روش‌ها
طراحی مطالعه و شرکت‌کنندگان
این مطالعه مقطعی در سال 1402 در 4 مرکز خدمات جامع سلامت شهر پارسیان واقع در غرب استان هرمزگان در جنوب ایران انجام شد. جامعه مورد‌مطالعه شامل تمام مهاجرین افغان بالای 15 سال مراجعه‌کننده به مراکز جامع خدمات سلامت شهرستان پارسیان بودند که در سیستم یکپارچه بهداشت ملی (سیب) ثبت‌نام کرده بودند. 200 مهاجر افغان بالای 15 سال به‌صورت تصادفی ساده انتخاب شدند و پرسش‌نامه‌ها توسط شرکت‌کنندگان تکمیل شد. برای آن دسته از شرکت‌‌کنندگانی که توانایی تکمیل پرسش‌نامه را به علت مشکلاتی، از قبیل نداشتن سواد خواندن و نوشتن نداشتند، سؤالات پرسش‌نامه توسط محقق خوانده شد و براساس پاسخ‌های شرکت‌کنندگان پرسش‌نامه کامل شد.
حجم نمونه و نمونهگیری
با در نظر گرفتن حدود اطمینان 95 درصد، توان آزمون 80 درصد و اندازه اثر 0/31، حجم نمونه 200 نفر برآورد شد. شهرستان پارسیان دارای 7 مرکز جامع سلامت است که از بین آن‌ها، 4 مرکز که بیشترین جمعیت مهاجرین افغان را دارند، انتخاب شدند. در هر مرکز 48 نفر برای شرکت در مطالعه به روش نمونهگیری تصادفی ساده از لیست پرونده‌‌های موجود در سامانه سیب انتخاب شدند.
معیارهای ورود و خروج
مهاجرین افغان بالای 15 سال که حداقل به مدت 6 ماه ساکن شهرستان پارسیان بودند و فرم رضایت آگاهانه را تکمیل کردند وارد مطالعه شدند و افرادی که پرسش‌نامه‌ها را به‌طور کامل پر نکردند از مطالعه خارج شدند.
ابزارهای جمعآوری اطلاعات
ابزار گردآوری داده‌‌ها پرسش‌نامه‌‌ای محقق‌ساخته شامل 4 بخش بود. بخش اول پرسش‌نامه شامل 8 سؤال جمعیت‌شناختی، شامل سن، جنس، شغل، تحصیلات، سابقه ابتلا به مالاریا، سابقه مسافرت به افغانستان، سابقه انجام تست مالاریا و قصد انجام تست مالاریا در ماه‌‌های آینده بود.
بخش دوم شامل سؤالات آگاهی در‌مورد بیماری مالاریا و روش‌‌های پیشگیری از آن که شامل 11 سؤال با دامنه امتیاز صفر تا 11 بود. بخش سوم سؤالات مرتبط با سازههای مدل اعتقاد بهداشتی بود. سازه حساسیت درک‌شده شامل 4 سؤال با دامنه امتیاز 4 تا 20، سازه شدت درک‌شده، شامل 6 سؤال با دامنه امتیاز 6 تا30، سازه منافع درک‌شده شامل 6 سؤال با دامنه امتیاز 6 تا30، سازه موانع درک‌شده شامل 9 سؤال با دامنه امتیاز 9 تا 45، سازه خودکارآمدی درک‌شده شامل 6 سؤال با دامنه امتیاز 6 تا 30 و سازه راهنما برای عمل شامل 6 سؤال با دامنه امتیاز 6 تا 30 بود. بخش چهارم پرسش‌نامه، شامل سؤالات رفتارهای پیشگیری‌کننده از بیماری مالاریا شامل 6 سؤال با دامنه امتیاز صفر تا 24 بود.
پایایی پرسش‌نامه با روش آزمون باز آزمون در 20 نفر از افراد جمعیت هدف بررسی شد. همچنین از روش آلفای کرونباخ برای بررسی همبستگی درونی سؤالات سازههای الگوی اعتقاد بهداشتی استفاده شد.
پایایی آزمون باز آزمون با استفاده از ضریب همبستگی 0/9 و 0/5=r در سطح 0/005>p معنی‌دار بود.
روش تجزیه‌و‌تحلیل داده‌‌ها
برای توصیف متغیر‌‌های کمی از شاخص‌‌های میانگین و انحراف‌معیار و متغیر‌‌های کیفی از شاخص‌‌های فراوانی و درصد استفاده شد. برای بررسی همبستگی بین سازههای مدل از همبستگی پیرسون (و یا همبستگی اسپیرمن) استفاده شد. برای تعیین قدرت پیشگویی‌‌کنندگی سازههای مدل در رفتار، از تحلیل رگرسیون استفاده شد. آنالیزها با در نظر گرفتن سطح معنی‌داری 0/05 و با استفاده از نرم‌‌افزار SPSS نسخه 25 انجام شد.
این پژوهش در کمیته اخلاق در پژوهش دانشگاه علوم‌پزشکی هرمزگان تصویب شده است. به تمام شرکت‌کنندگان اطمینان داده شد که اطلاعات جمع‌آوری‌شده به‌صورت محرمانه نگهداری می‌شود و در هر زمان از فرایند جمعآوری داده‌‌ها که تمایل به همکاری نداشته باشند، می‌‌توانند از شرکت در پژوهش کناره‌‌گیری کنند. رضایت آگاهانه کتبی از شرکت‌کنندگان در پژوهش اخذ شد.
یافته‌ها
200 مهاجر افغان بالای 15 سال وارد مطالعه شدند. اکثر شرکت‌کنندگان زن (75/5 درصد)، بی‌سواد (70/5 درصد)، سن بین 25 تا 35 سال (45/5 درصد) و خانه‌دار (68 درصد) بودند. مشخصات جمعیت‌شناختی شرکت‌کنندگان در مطالعه در جدول شماره 1 آورده شده است.
شرکت‌کنندگان در سازه موانع درک‌شده، منافع درک‌شده و آگاهی بیشترین نمره را کسب کردند. همچنین سازههای رفتار، خودکارآمدی و شدت درک‌شده کمترین درصد نمره را کسب کردند. درصد نمره کسب‌شده با تقسیم میانگین نمره بر حداکثر نمره قابل‌احتساب محاسبه شد (جدول شماره 2).
رفتارهای پیشگیری‌کننده از بیماری مالاریا در شرکت‌کنندگان به تفکیک استفاده از مواد دفع‌کننده حشرات، استفاده از توری درب و پنجره، پوشیدن لباس آستین بلند، از بین بردن آب‌‌های راکد، استفاده از پشه‌بند در فضای آزاد و انجام تست در صورت داشتن علائم نشان داده شده است (تصویر شماره 2).
مواد و روش‌ها
طراحی مطالعه و شرکت‌کنندگان
این مطالعه مقطعی در سال 1402 در 4 مرکز خدمات جامع سلامت شهر پارسیان واقع در غرب استان هرمزگان در جنوب ایران انجام شد. جامعه مورد‌مطالعه شامل تمام مهاجرین افغان بالای 15 سال مراجعه‌کننده به مراکز جامع خدمات سلامت شهرستان پارسیان بودند که در سیستم یکپارچه بهداشت ملی (سیب) ثبت‌نام کرده بودند. 200 مهاجر افغان بالای 15 سال به‌صورت تصادفی ساده انتخاب شدند و پرسش‌نامه‌ها توسط شرکت‌کنندگان تکمیل شد. برای آن دسته از شرکت‌‌کنندگانی که توانایی تکمیل پرسش‌نامه را به علت مشکلاتی، از قبیل نداشتن سواد خواندن و نوشتن نداشتند، سؤالات پرسش‌نامه توسط محقق خوانده شد و براساس پاسخ‌های شرکت‌کنندگان پرسش‌نامه کامل شد.
حجم نمونه و نمونهگیری
با در نظر گرفتن حدود اطمینان 95 درصد، توان آزمون 80 درصد و اندازه اثر 0/31، حجم نمونه 200 نفر برآورد شد. شهرستان پارسیان دارای 7 مرکز جامع سلامت است که از بین آن‌ها، 4 مرکز که بیشترین جمعیت مهاجرین افغان را دارند، انتخاب شدند. در هر مرکز 48 نفر برای شرکت در مطالعه به روش نمونهگیری تصادفی ساده از لیست پرونده‌‌های موجود در سامانه سیب انتخاب شدند.
معیارهای ورود و خروج
مهاجرین افغان بالای 15 سال که حداقل به مدت 6 ماه ساکن شهرستان پارسیان بودند و فرم رضایت آگاهانه را تکمیل کردند وارد مطالعه شدند و افرادی که پرسش‌نامه‌ها را به‌طور کامل پر نکردند از مطالعه خارج شدند.
ابزارهای جمعآوری اطلاعات
ابزار گردآوری داده‌‌ها پرسش‌نامه‌‌ای محقق‌ساخته شامل 4 بخش بود. بخش اول پرسش‌نامه شامل 8 سؤال جمعیت‌شناختی، شامل سن، جنس، شغل، تحصیلات، سابقه ابتلا به مالاریا، سابقه مسافرت به افغانستان، سابقه انجام تست مالاریا و قصد انجام تست مالاریا در ماه‌‌های آینده بود.
بخش دوم شامل سؤالات آگاهی در‌مورد بیماری مالاریا و روش‌‌های پیشگیری از آن که شامل 11 سؤال با دامنه امتیاز صفر تا 11 بود. بخش سوم سؤالات مرتبط با سازههای مدل اعتقاد بهداشتی بود. سازه حساسیت درک‌شده شامل 4 سؤال با دامنه امتیاز 4 تا 20، سازه شدت درک‌شده، شامل 6 سؤال با دامنه امتیاز 6 تا30، سازه منافع درک‌شده شامل 6 سؤال با دامنه امتیاز 6 تا30، سازه موانع درک‌شده شامل 9 سؤال با دامنه امتیاز 9 تا 45، سازه خودکارآمدی درک‌شده شامل 6 سؤال با دامنه امتیاز 6 تا 30 و سازه راهنما برای عمل شامل 6 سؤال با دامنه امتیاز 6 تا 30 بود. بخش چهارم پرسش‌نامه، شامل سؤالات رفتارهای پیشگیری‌کننده از بیماری مالاریا شامل 6 سؤال با دامنه امتیاز صفر تا 24 بود.
پایایی پرسش‌نامه با روش آزمون باز آزمون در 20 نفر از افراد جمعیت هدف بررسی شد. همچنین از روش آلفای کرونباخ برای بررسی همبستگی درونی سؤالات سازههای الگوی اعتقاد بهداشتی استفاده شد.
پایایی آزمون باز آزمون با استفاده از ضریب همبستگی 0/9 و 0/5=r در سطح 0/005>p معنی‌دار بود.
روش تجزیه‌و‌تحلیل داده‌‌ها
برای توصیف متغیر‌‌های کمی از شاخص‌‌های میانگین و انحراف‌معیار و متغیر‌‌های کیفی از شاخص‌‌های فراوانی و درصد استفاده شد. برای بررسی همبستگی بین سازههای مدل از همبستگی پیرسون (و یا همبستگی اسپیرمن) استفاده شد. برای تعیین قدرت پیشگویی‌‌کنندگی سازههای مدل در رفتار، از تحلیل رگرسیون استفاده شد. آنالیزها با در نظر گرفتن سطح معنی‌داری 0/05 و با استفاده از نرم‌‌افزار SPSS نسخه 25 انجام شد.
این پژوهش در کمیته اخلاق در پژوهش دانشگاه علوم‌پزشکی هرمزگان تصویب شده است. به تمام شرکت‌کنندگان اطمینان داده شد که اطلاعات جمع‌آوری‌شده به‌صورت محرمانه نگهداری می‌شود و در هر زمان از فرایند جمعآوری داده‌‌ها که تمایل به همکاری نداشته باشند، می‌‌توانند از شرکت در پژوهش کناره‌‌گیری کنند. رضایت آگاهانه کتبی از شرکت‌کنندگان در پژوهش اخذ شد.
یافته‌ها
200 مهاجر افغان بالای 15 سال وارد مطالعه شدند. اکثر شرکت‌کنندگان زن (75/5 درصد)، بی‌سواد (70/5 درصد)، سن بین 25 تا 35 سال (45/5 درصد) و خانه‌دار (68 درصد) بودند. مشخصات جمعیت‌شناختی شرکت‌کنندگان در مطالعه در جدول شماره 1 آورده شده است.
شرکت‌کنندگان در سازه موانع درک‌شده، منافع درک‌شده و آگاهی بیشترین نمره را کسب کردند. همچنین سازههای رفتار، خودکارآمدی و شدت درک‌شده کمترین درصد نمره را کسب کردند. درصد نمره کسب‌شده با تقسیم میانگین نمره بر حداکثر نمره قابل‌احتساب محاسبه شد (جدول شماره 2).
رفتارهای پیشگیری‌کننده از بیماری مالاریا در شرکت‌کنندگان به تفکیک استفاده از مواد دفع‌کننده حشرات، استفاده از توری درب و پنجره، پوشیدن لباس آستین بلند، از بین بردن آب‌‌های راکد، استفاده از پشه‌بند در فضای آزاد و انجام تست در صورت داشتن علائم نشان داده شده است (تصویر شماره 2).
به‌منظور بررسی ضریب همبستگی سازههای مدل اعتقاد بهداشتی و رفتارهای پیشگیری‌کننده از بیماری مالاریا از ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد. نتایج جدول شماره 3 نشان میدهد بین تمام سازههای مدل اعتقاد بهداشتی و رفتارهای پیشگیری‌کننده از بیماری مالاریا همبستگی معناداری (001/p<0) وجود دارد (جدول شماره 3).
به‌منظور پیشبینی رفتارهای پیشگیری‌کننده از بیماری مالاریا براساس سازههای مدل اعتقاد بهداشتی از تحلیل رگرسیون خطی استفاده شد. نتایج جدول شماره 4 نشان میدهد خودکارآمدی، منافع درک‌شده و شدت درک‌شده پیشبینیکننده انجام رفتارهای پیشگیری از بیماری مالاریا در جمعیت موردبررسی است.
همان‌گونه که اطلاعات آمده در جدول نشان میدهد، خودکارآمدی پیشبینیکننده قوی‌‌تری نسبت به منافع درک‌شده و شدت درک‌شده است. همچنین نتایج نشان داد سازههای مورد بررسی 57 درصد از واریانس رفتارهای پیشگیری‌کننده از مالاریا را در مهاجرین افغان پیشبینی کرد (جدول شماره 4).
بحث و نتیجه‌گیری
این مطالعه با هدف پیشبینی رفتارهای پیشگیری‌کننده از بیماری مالاریا براساس مدل اعتقاد بهداشتی در مهاجرین افغان بالای 15 سال ساکن پارسیان انجام شد. یافته‌ها نشان داد خودکارآمدی، منافع درک‌شده و شدت درک‌شده پیشبینیکننده انجام رفتارهای پیشگیری از بیماری مالاریا در جمعیت موردبررسی بود.
سازه خودکارآمدی قوی‌ترین پیشبینیکننده برای انجام رفتارهای پیشگیری از بیماری مالاریا در مهاجرین افغان بود که با مطالعات دیگر همخوانی داشت [15 -17]. خودکارآمدی نقشی محوری در پیشبینی رفتار ایفا میکند و یک عامل تعیین‌کننده است. هر‌چقدر خودکارآمدی بیشتر باشد، احتمال انجام رفتارهای پیشگیری از بیماری مالاریا بیشترخواهد بود [18]. خودکارآمدی، قضاوت فرد در‌مورد توانایی‌‌هایش در انجام یک عمل مشخص است و مؤلفه‌‌ای مهم در عملکرد فرد است [19]. با کاهش موانع موجود بر سر راه یک رفتار، میتوان خودکارآمدی افراد را برای اتخاذ یک رفتار بهداشتی افزایش داد [20, 21]. برای تقویت خودکارآمدی توصیه می‌شود کارهای سخت و پیچیده را به کارهای کوچک‌‌تر تقسیم کنند. مطالعات نشان دادند برای افزایش خودکارآمدی میتوان از استراتژی‌هایی مثل تبدیل کارهای سخت و پیچیده به کارهای کوچک‌‌تر استفاده کرد [22]. همچنین اگر استفاده از دور‌کننده حشرات هر روز برایشان سخت است می‌‌توانند در هفته چند بار استفاده کند تا به‌تدریج مصرف آن را افزایش دهند [23]. همچنین تشویق کلامی و غیر‌کلامی افراد می‌تواند به‌عنوان یکی از استراتژی‌‌های مؤثر در افزایش خودکارآمدی توصیه کرد [24].
سازه منافع درک‌شده نیز یکی دیگر از پیش‌بینی‌کننده‌‌های این مدل برای انجام رفتارهای پیشگیری از بیماری مالاریا در مهاجرین افغان بود که با مطالعات دیگر همخوانی داشت [25-27]. برای اتخاذ یک رفتار پیشگیری‌کننده، فرد باید سود و منفعت خود را در ایجاد رفتار دریابد و به دنبال رفتاری رود که سودمند، امکان‌‌پذیر و مؤثر باشد [28]. برجسته‌سازی مزایا از‌طریق آموزش برای ترویج رفتارهای ایمنی ضروری است [27]. مطالعات نشان دادند سخنرانی و نمایش فیلم ویدئویی در‌مورد منافع رفتارهای پیشگیری‌کننده از مالاریا و بحث گروهی از استراتژی‌‌های مؤثر در افزایش منافع درک‌شده است [29، 30].
سازه شدت درک‌شده نیز یکی دیگر از پیش‌بینی‌کننده‌‌های این مدل برای انجام رفتارهای پیشگیری از بیماری مالاریا در مهاجرین افغان بود. که با مطالعات دیگر همخوانی داشت [31-33]. شدت درک‌شده به باورهای یک شخص نسبت به یک بیماری یا یک وضعیت و تأثیری که این شرایط بر امور زندگی او می‌‌گذارد، توجه دارد [34]. مطالعات نشان می‌دهند برای افزایش شدت درک‌شده نسبت به شدت بیماری، ارائه اطلاعاتی در‌رابطه‌با آمار مرگ‌و‌میر در‌مورد بیماری مالاریا و عدم رعایت رفتارهای پیشگیری‌کننده از مالاریا، عوارض و پیامدهای بیماری، از‌جمله کمخونی، زردی پوست و چشم، در جلسات سخنرانی و پرسش‌وپاسخ مؤثر است [35]. پایین بودن سطح شدت درک‌شده، مانع اصلی بروز رفتارهای پیشگیرانه است. از‌این‌رو باید شدت درک‌شده به عنوان عامل شکل‌دهنده رفتاری که در آن ضعف وجود دارد، مورد توجه قرار گرفته و تقویت شود [36].
مطالعه حاضر نشان داد مدل اعتقاد بهداشتی می‌تواند پیشبینیکننده خوبی برای انجام رفتارهای پیشگیری از بیماری مالاریا در مهاجرین افغان باشد. به‌طوری‌که سازههای خودکارآمدی، منافع درک‌شده و شدت درک‌شده از پیش‌بینی‌کننده‌‌های این مدل برای رفتارهای پیشگیری از بیماری مالاریا در مهاجرین افغان بودند. به همین دلیل توصیه می‌شود برنامه‌‌های آموزشی جامع براساس این نتایج برای ارتقای رفتارهای پیشگیری از بیماری مالاریا اجرا شود.
تکمیل پرسش‌نامه به صورت خودگزارشی و تعداد زیاد سؤالات از محدودیت‌‌های این مطالعه بود. همچنین تعداد زیادی از شرکت‌کنندگان بی‌سواد بودند و در تکمیل و تفهیم پرسش‌نامه‌ها با مشکل روبه‌رو بودیم.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
تأییدیه اخلاقی این مطالعه از کمیته اخلاق دانشگاه علوم‌پزشکی هرمزگان (IR.HUMS.REC.1402.153) دریافت شد. رضایت‌نامه کتبی آگاهانه از افرادی که در این مطالعه شرکت کردند اخذ شد. نویسندگان تأیید می‌کنند تمام روش‌ها مطابق با دستورالعمل‌ها و مقررات مربوطه انجام شده است
حامی مالی
این مطالعه با حمایت مالی معاونت تحقیقات دانشگاه علوم‌پزشکی هرمزگان (با شماره 4010055) انجام شد.
مشارکت نویسندگان
تمامی نویسندگان در نگارش مقاله سهم یکسان داشته‌اند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
نویسندگان از حمایت‌های مالی دانشگاه علوم‌پزشکی هرمزگان قدردانی می‌کنند.
به‌منظور پیشبینی رفتارهای پیشگیری‌کننده از بیماری مالاریا براساس سازههای مدل اعتقاد بهداشتی از تحلیل رگرسیون خطی استفاده شد. نتایج جدول شماره 4 نشان میدهد خودکارآمدی، منافع درک‌شده و شدت درک‌شده پیشبینیکننده انجام رفتارهای پیشگیری از بیماری مالاریا در جمعیت موردبررسی است.
همان‌گونه که اطلاعات آمده در جدول نشان میدهد، خودکارآمدی پیشبینیکننده قوی‌‌تری نسبت به منافع درک‌شده و شدت درک‌شده است. همچنین نتایج نشان داد سازههای مورد بررسی 57 درصد از واریانس رفتارهای پیشگیری‌کننده از مالاریا را در مهاجرین افغان پیشبینی کرد (جدول شماره 4).
بحث و نتیجه‌گیری
این مطالعه با هدف پیشبینی رفتارهای پیشگیری‌کننده از بیماری مالاریا براساس مدل اعتقاد بهداشتی در مهاجرین افغان بالای 15 سال ساکن پارسیان انجام شد. یافته‌ها نشان داد خودکارآمدی، منافع درک‌شده و شدت درک‌شده پیشبینیکننده انجام رفتارهای پیشگیری از بیماری مالاریا در جمعیت موردبررسی بود.
سازه خودکارآمدی قوی‌ترین پیشبینیکننده برای انجام رفتارهای پیشگیری از بیماری مالاریا در مهاجرین افغان بود که با مطالعات دیگر همخوانی داشت [15 -17]. خودکارآمدی نقشی محوری در پیشبینی رفتار ایفا میکند و یک عامل تعیین‌کننده است. هر‌چقدر خودکارآمدی بیشتر باشد، احتمال انجام رفتارهای پیشگیری از بیماری مالاریا بیشترخواهد بود [18]. خودکارآمدی، قضاوت فرد در‌مورد توانایی‌‌هایش در انجام یک عمل مشخص است و مؤلفه‌‌ای مهم در عملکرد فرد است [19]. با کاهش موانع موجود بر سر راه یک رفتار، میتوان خودکارآمدی افراد را برای اتخاذ یک رفتار بهداشتی افزایش داد [20, 21]. برای تقویت خودکارآمدی توصیه می‌شود کارهای سخت و پیچیده را به کارهای کوچک‌‌تر تقسیم کنند. مطالعات نشان دادند برای افزایش خودکارآمدی میتوان از استراتژی‌هایی مثل تبدیل کارهای سخت و پیچیده به کارهای کوچک‌‌تر استفاده کرد [22]. همچنین اگر استفاده از دور‌کننده حشرات هر روز برایشان سخت است می‌‌توانند در هفته چند بار استفاده کند تا به‌تدریج مصرف آن را افزایش دهند [23]. همچنین تشویق کلامی و غیر‌کلامی افراد می‌تواند به‌عنوان یکی از استراتژی‌‌های مؤثر در افزایش خودکارآمدی توصیه کرد [24].
سازه منافع درک‌شده نیز یکی دیگر از پیش‌بینی‌کننده‌‌های این مدل برای انجام رفتارهای پیشگیری از بیماری مالاریا در مهاجرین افغان بود که با مطالعات دیگر همخوانی داشت [25-27]. برای اتخاذ یک رفتار پیشگیری‌کننده، فرد باید سود و منفعت خود را در ایجاد رفتار دریابد و به دنبال رفتاری رود که سودمند، امکان‌‌پذیر و مؤثر باشد [28]. برجسته‌سازی مزایا از‌طریق آموزش برای ترویج رفتارهای ایمنی ضروری است [27]. مطالعات نشان دادند سخنرانی و نمایش فیلم ویدئویی در‌مورد منافع رفتارهای پیشگیری‌کننده از مالاریا و بحث گروهی از استراتژی‌‌های مؤثر در افزایش منافع درک‌شده است [29، 30].
سازه شدت درک‌شده نیز یکی دیگر از پیش‌بینی‌کننده‌‌های این مدل برای انجام رفتارهای پیشگیری از بیماری مالاریا در مهاجرین افغان بود. که با مطالعات دیگر همخوانی داشت [31-33]. شدت درک‌شده به باورهای یک شخص نسبت به یک بیماری یا یک وضعیت و تأثیری که این شرایط بر امور زندگی او می‌‌گذارد، توجه دارد [34]. مطالعات نشان می‌دهند برای افزایش شدت درک‌شده نسبت به شدت بیماری، ارائه اطلاعاتی در‌رابطه‌با آمار مرگ‌و‌میر در‌مورد بیماری مالاریا و عدم رعایت رفتارهای پیشگیری‌کننده از مالاریا، عوارض و پیامدهای بیماری، از‌جمله کمخونی، زردی پوست و چشم، در جلسات سخنرانی و پرسش‌وپاسخ مؤثر است [35]. پایین بودن سطح شدت درک‌شده، مانع اصلی بروز رفتارهای پیشگیرانه است. از‌این‌رو باید شدت درک‌شده به عنوان عامل شکل‌دهنده رفتاری که در آن ضعف وجود دارد، مورد توجه قرار گرفته و تقویت شود [36].
مطالعه حاضر نشان داد مدل اعتقاد بهداشتی می‌تواند پیشبینیکننده خوبی برای انجام رفتارهای پیشگیری از بیماری مالاریا در مهاجرین افغان باشد. به‌طوری‌که سازههای خودکارآمدی، منافع درک‌شده و شدت درک‌شده از پیش‌بینی‌کننده‌‌های این مدل برای رفتارهای پیشگیری از بیماری مالاریا در مهاجرین افغان بودند. به همین دلیل توصیه می‌شود برنامه‌‌های آموزشی جامع براساس این نتایج برای ارتقای رفتارهای پیشگیری از بیماری مالاریا اجرا شود.
تکمیل پرسش‌نامه به صورت خودگزارشی و تعداد زیاد سؤالات از محدودیت‌‌های این مطالعه بود. همچنین تعداد زیادی از شرکت‌کنندگان بی‌سواد بودند و در تکمیل و تفهیم پرسش‌نامه‌ها با مشکل روبه‌رو بودیم.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
تأییدیه اخلاقی این مطالعه از کمیته اخلاق دانشگاه علوم‌پزشکی هرمزگان (IR.HUMS.REC.1402.153) دریافت شد. رضایت‌نامه کتبی آگاهانه از افرادی که در این مطالعه شرکت کردند اخذ شد. نویسندگان تأیید می‌کنند تمام روش‌ها مطابق با دستورالعمل‌ها و مقررات مربوطه انجام شده است
حامی مالی
این مطالعه با حمایت مالی معاونت تحقیقات دانشگاه علوم‌پزشکی هرمزگان (با شماره 4010055) انجام شد.
مشارکت نویسندگان
تمامی نویسندگان در نگارش مقاله سهم یکسان داشته‌اند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
نویسندگان از حمایت‌های مالی دانشگاه علوم‌پزشکی هرمزگان قدردانی می‌کنند.
References
1.Malaria RB. World malaria report 2005. Geneva: World Health Organization; 2005. [Link]
2.Tuteja R. Malaria−An overview. FEBS J. 2007; 274(18):4670-9. [DOI:10.1111/j.1742-4658.2007.05997.x]
3.Abbasi E, Vahedi M, Bagheri M, Gholizadeh S, Alipour H, Moemenbellah-fard MD. Monitoring of synthetic insecticides resistance and mechanisms among malaria vector mosquitoes in Iran: A systematic review. Heliyon. 2022; 8(1):e08830. [DOI:10.1016/j.heliyon.2022.e08830]
4.Najafi-Sharjabad F, Darabi AH, Kazerouni A, Rayani M. Epidemiological features of malaria in Bushehr province, southwest of Iran. Ann Parasitol. 2022; 68(1):93-101. [PMID]
5.Nodez SMM, Khosravani M, Rafatpanah A, Jafarpour S, Jaberhashemi SA. Imported malaria and epidemiologic components of this infection in Qeshm Island, Iran. Int J Mosq Res. 2018; 5(1):9-143. [Link]
6.Iwarsson S, Ståhl A. Accessibility, usability and universal design-positioning and definition of concepts describing person-environment relationships. Disabil Rehabil. 2003; 25(2):57-66. [DOI:10.1080/713813473]
7.Glanz K, Rimer BK, Viswanath K. Health behavior and health education: Theory, research, and practice. Hoboken: John Wiley & Sons; 2008. [Link]
8.Strecher VJ, Champion VL, Rosenstock IM. The health belief model and health behavior. In: Gochman DS, editors. Handbook of health behavior research 1: Personal and social determinants. New York: Plenum Press; 1997. [Link]
9.Sheeran P, Abraham C. The health belief model. In: Conner M, Norman P, editors. Predicting health behaviour: Research and practice with social cognition models. Maidenhead: Open University Press; 1996. [Link]
10.Rosenstock IM. The health belief model and preventive health behavior. Health Educ Monogr. 1974; 2(4):354-86. [DOI:10.1177/109019817400200405]
11.Champion VL, Skinner CS. The health belief model. In: Glanz K, Rimer BK, Viswanath K, editors. Health behavior and health education: Theory, research, and practice. San Francisco: Jossey-Bass; 2008. [Link]
12.Gaye I, Ridde V, Avahoundjea E, BA MF, Dossou JP, Diallo AI, et al. Intention to be vaccinated against COVID-19 in Benin and Senegal: A structural equation modelling (SEM). medRxiv. 2023; [Unpublished]. [DOI:10.1101/2023.06.29.23292061]
13.Kalantari M, Soltani Z, Ebrahimi M, Yousefi M, Amin M, Shafiei A, et al. Monitoring of Plasmodium infection in humans and potential vectors of malaria in a newly emerged focus in southern Iran. Pathogens Glob Health. 2017; 111(1):49-55. [DOI:10.1080/20477724.2016.1271094]
14.Basseri H, Holakouie Naieni K, Raeisi A, Shahandeh K, Akbarzadeh K, Ranjbar M, et al. [Comparison of knowledge, attitude and practice (KAP)regarding malaria transmission and protection between afghan refugees and Iranian residents in Iranshahr, 2005-2006 (Persian)]. Iran J Epidemiol. 2008; 3(3):7-13. [Link]
15.Casella A, Monroe A, Toso M, Hunter G, Underwood C, Pillai R, et al. Understanding psychosocial determinants of malaria behaviours in low-transmission settings: A scoping review. Malar J. 2024; 23(1):15. [DOI:10.1186/s12936-023-04831-9]
16.Volkman HR, Walz EJ, Wanduragala D, Schiffman E, Frosch A, Alpern JD, et al. Barriers to malaria prevention among immigrant travelers in the United States who visit friends and relatives in sub-Saharan Africa: A cross-sectional, multi-setting survey of knowledge, attitudes, and practices. Plos One. 2020; 15(3):e0229565. [DOI:10.1371/journal.pone.0229565]
17.Ebrahim NB, Davis S, Tomaka J. Correlates of condom use among somali and ethiopian immigrants in the U.S. J Immigr Minor Health. 2016; 18(5):1139-47. [DOI:10.1007/s10903-015-0244-7]
18.Huang Y, Wang Y, Chen Y, Gu X, Yang J, Ma B, et al. Measuring self-efficacy in defecation: Validation and utilization of a Chinese version of the self-efficacy for functional constipation questionnaire (SEFCQ)in a pediatric population. Neurogastroenterol Motil. 2022; 34(1):e14255. [DOI:10.1111/nmo.14255] [PMID]
19.Nushin P, Heidarnia A, Ghafranipoor FA, Kazemnezhad A, Khodai G, Aminshokravi F. [Investigating the relationship between perceived self-efficacy and fertility behaviors in Iranian women covered by health centers in Mashhad city in order to reduce unwanted pregnancies (Persian)]. Fertil Infertil. 2008; 8(1):78-91. [Link]
20.Wurtele SK, Maddux JE. Relative contributions of protection motivation theory components in predicting exercise intentions and behavior. Health Psychol. 1987; 6(5):453. [DOI:10.1037/0278-6133.6.5.453]
21.Courneya KS, Hellsten LA. Cancer prevention as a source of exercise motivation: An experimental test using protection motivation theory. Psychol Health Med. 2001; 6(1):59-64. [DOI:10.1080/13548500125267]
22.Plevinsky JM, Greenley RN, Fishman LN. Self-management in patients with inflammatory bowel disease: Strategies, outcomes, and integration into clinical care. Clin Exp Gastroenterol. 2016; 9:259-67. [DOI:10.2147/CEG.S106302]
23.Imboumy-Limoukou RK, Maghendji-Nzondo S, Sir-Ondo-Enguier PN, Niemczura De Carvalho J, Tsafack-Tegomo NP, Buekens J, et al. Malaria in children and women of childbearing age: Infection prevalence, knowledge and use of malaria prevention tools in the province of Nyanga, Gabon. Malar J. 2020; 19(1):387. [DOI:10.1186/s12936-020-03411-5]
24.Zhong F, Pengpeng L, Qianru Z. Grouping together to fight cancer: The role of wechat groups on the social support and self-efficacy. Front Public Health. 2022; 10:792699. [DOI:10.3389/fpubh.2022.792699]
25.Dehghani-Tafti A, Mazloomy Mahmoodabad SS, Morowatisharifabad MA, Afkhami Ardakani M, Rezaeipandari H, Lotfi MH. Determinants of self-care in diabetic patients based on health belief model. Glob J Health Sci. 2015; 7(5):33-42. [DOI:10.5539/gjhs.v7n5p33]
26.Delshad Noghabi A, Mohammadzadeh F, Yoshany N, Javanbakht S. The prevalence of preventive behaviors and associated factors during the early phase of the COVID-19 pandemic among Iranian People: Application of a Health Belief Model. J Prev Med Hyg. 2021; 62(1):E60-6. [DOI:10.15167/2421-4248/jpmh2021.62.1.1622] [PMID] [PMCID]
27.Dadipoor S, Ranaei V, Ghaffari M, Rakhshanderou S, Safari-Moradabadi A. Safe driving behaviors among taxi drivers: A predictive cross-sectional study based on the health belief model. Arch Public Health. 2020; 78:82. [DOI:10.1186/s13690-020-00469-0]
28.Hosseini M. [Design and evaluation the effect of educational intervention based on protection motivation theory on Preventive behavior of malaria among Mulavis, in the Sarbaz city (Persian)]. Tehran: Tarbiat Modares University; 2020. [Link]
29.Jongdeepaisal M, Ean M, Heng C, Buntau T, Tripura R, Callery JJ, et al. Acceptability and feasibility of malaria prophylaxis for forest goers: findings from a qualitative study in Cambodia. Malar J. 2021; 20(1):446. [DOI:10.1186/s12936-021-03983-w]
30.Farma KK, Jalili Z, Zareban I, Pour MS. Effect of education on preventive behaviors of breast cancer in female teachers of guidance schools of Zahedan city based on health belief model. J Educ Health Promot. 2014; 3(1):77. [DOI:10.4103/2277-9531.139240]
31.Zewdie A, Mose A, Sahle T, Bedewi J, Gashu M, Kebede N, et al. The health belief model’s ability to predict COVID-19 preventive behavior: A systematic review. SAGE Open Med. 2022; 10:20503121221113668. [DOI:10.1177/20503121221113668]
32.Li ZT, Yang SS, Zhang XX, Fisher EB, Tian BC, Sun XY. Complex relation among Health Belief Model components in TB prevention and care. Public Health. 2015; 129(7):907-15. [DOI:10.1016/j.puhe.2015.04.008]
33.Fathian-Dastgerdi Z, Khoshgoftar M, Tavakoli B, Jaleh M. Factors associated with preventive behaviors of COVID-19 among adolescents: Applying the health belief model. Res Soc Adm Pharm. 2021; 17(10):1786-90. [DOI:10.1016/j.sapharm.2021.01.014]
34.Mohamadi N, Rafiefar S, Aghamolayi T, Akbari M, Aminshkravi F, Ayar S, et al. [Comprehensive curriculum of health education volume one. Familiarity with practical concepts (Persian)]. Womens Stud Res Inst. 2006; 1:300-9. [Link]
35.de Sousa Pinto L, Arroz JAH, Martins M, Hartz Z, Negrao N, Muchanga V, et al. Malaria prevention knowledge, attitudes, and practices in Zambezia Province, Mozambique. Malar J. 2021; 20(1):293. [DOI:10.1186/s12936-021-03825-9]
36.Amdemariam LK, Watumo AM, Sibamo EL, Agide FD. Perception towards cardiovascular diseases preventive practices among bank workers in Hossana town using the health belief model. Plos One. 2022; 17(2):e0264112. [DOI:10.1371/journal.pone.0264112]
2.Tuteja R. Malaria−An overview. FEBS J. 2007; 274(18):4670-9. [DOI:10.1111/j.1742-4658.2007.05997.x]
3.Abbasi E, Vahedi M, Bagheri M, Gholizadeh S, Alipour H, Moemenbellah-fard MD. Monitoring of synthetic insecticides resistance and mechanisms among malaria vector mosquitoes in Iran: A systematic review. Heliyon. 2022; 8(1):e08830. [DOI:10.1016/j.heliyon.2022.e08830]
4.Najafi-Sharjabad F, Darabi AH, Kazerouni A, Rayani M. Epidemiological features of malaria in Bushehr province, southwest of Iran. Ann Parasitol. 2022; 68(1):93-101. [PMID]
5.Nodez SMM, Khosravani M, Rafatpanah A, Jafarpour S, Jaberhashemi SA. Imported malaria and epidemiologic components of this infection in Qeshm Island, Iran. Int J Mosq Res. 2018; 5(1):9-143. [Link]
6.Iwarsson S, Ståhl A. Accessibility, usability and universal design-positioning and definition of concepts describing person-environment relationships. Disabil Rehabil. 2003; 25(2):57-66. [DOI:10.1080/713813473]
7.Glanz K, Rimer BK, Viswanath K. Health behavior and health education: Theory, research, and practice. Hoboken: John Wiley & Sons; 2008. [Link]
8.Strecher VJ, Champion VL, Rosenstock IM. The health belief model and health behavior. In: Gochman DS, editors. Handbook of health behavior research 1: Personal and social determinants. New York: Plenum Press; 1997. [Link]
9.Sheeran P, Abraham C. The health belief model. In: Conner M, Norman P, editors. Predicting health behaviour: Research and practice with social cognition models. Maidenhead: Open University Press; 1996. [Link]
10.Rosenstock IM. The health belief model and preventive health behavior. Health Educ Monogr. 1974; 2(4):354-86. [DOI:10.1177/109019817400200405]
11.Champion VL, Skinner CS. The health belief model. In: Glanz K, Rimer BK, Viswanath K, editors. Health behavior and health education: Theory, research, and practice. San Francisco: Jossey-Bass; 2008. [Link]
12.Gaye I, Ridde V, Avahoundjea E, BA MF, Dossou JP, Diallo AI, et al. Intention to be vaccinated against COVID-19 in Benin and Senegal: A structural equation modelling (SEM). medRxiv. 2023; [Unpublished]. [DOI:10.1101/2023.06.29.23292061]
13.Kalantari M, Soltani Z, Ebrahimi M, Yousefi M, Amin M, Shafiei A, et al. Monitoring of Plasmodium infection in humans and potential vectors of malaria in a newly emerged focus in southern Iran. Pathogens Glob Health. 2017; 111(1):49-55. [DOI:10.1080/20477724.2016.1271094]
14.Basseri H, Holakouie Naieni K, Raeisi A, Shahandeh K, Akbarzadeh K, Ranjbar M, et al. [Comparison of knowledge, attitude and practice (KAP)regarding malaria transmission and protection between afghan refugees and Iranian residents in Iranshahr, 2005-2006 (Persian)]. Iran J Epidemiol. 2008; 3(3):7-13. [Link]
15.Casella A, Monroe A, Toso M, Hunter G, Underwood C, Pillai R, et al. Understanding psychosocial determinants of malaria behaviours in low-transmission settings: A scoping review. Malar J. 2024; 23(1):15. [DOI:10.1186/s12936-023-04831-9]
16.Volkman HR, Walz EJ, Wanduragala D, Schiffman E, Frosch A, Alpern JD, et al. Barriers to malaria prevention among immigrant travelers in the United States who visit friends and relatives in sub-Saharan Africa: A cross-sectional, multi-setting survey of knowledge, attitudes, and practices. Plos One. 2020; 15(3):e0229565. [DOI:10.1371/journal.pone.0229565]
17.Ebrahim NB, Davis S, Tomaka J. Correlates of condom use among somali and ethiopian immigrants in the U.S. J Immigr Minor Health. 2016; 18(5):1139-47. [DOI:10.1007/s10903-015-0244-7]
18.Huang Y, Wang Y, Chen Y, Gu X, Yang J, Ma B, et al. Measuring self-efficacy in defecation: Validation and utilization of a Chinese version of the self-efficacy for functional constipation questionnaire (SEFCQ)in a pediatric population. Neurogastroenterol Motil. 2022; 34(1):e14255. [DOI:10.1111/nmo.14255] [PMID]
19.Nushin P, Heidarnia A, Ghafranipoor FA, Kazemnezhad A, Khodai G, Aminshokravi F. [Investigating the relationship between perceived self-efficacy and fertility behaviors in Iranian women covered by health centers in Mashhad city in order to reduce unwanted pregnancies (Persian)]. Fertil Infertil. 2008; 8(1):78-91. [Link]
20.Wurtele SK, Maddux JE. Relative contributions of protection motivation theory components in predicting exercise intentions and behavior. Health Psychol. 1987; 6(5):453. [DOI:10.1037/0278-6133.6.5.453]
21.Courneya KS, Hellsten LA. Cancer prevention as a source of exercise motivation: An experimental test using protection motivation theory. Psychol Health Med. 2001; 6(1):59-64. [DOI:10.1080/13548500125267]
22.Plevinsky JM, Greenley RN, Fishman LN. Self-management in patients with inflammatory bowel disease: Strategies, outcomes, and integration into clinical care. Clin Exp Gastroenterol. 2016; 9:259-67. [DOI:10.2147/CEG.S106302]
23.Imboumy-Limoukou RK, Maghendji-Nzondo S, Sir-Ondo-Enguier PN, Niemczura De Carvalho J, Tsafack-Tegomo NP, Buekens J, et al. Malaria in children and women of childbearing age: Infection prevalence, knowledge and use of malaria prevention tools in the province of Nyanga, Gabon. Malar J. 2020; 19(1):387. [DOI:10.1186/s12936-020-03411-5]
24.Zhong F, Pengpeng L, Qianru Z. Grouping together to fight cancer: The role of wechat groups on the social support and self-efficacy. Front Public Health. 2022; 10:792699. [DOI:10.3389/fpubh.2022.792699]
25.Dehghani-Tafti A, Mazloomy Mahmoodabad SS, Morowatisharifabad MA, Afkhami Ardakani M, Rezaeipandari H, Lotfi MH. Determinants of self-care in diabetic patients based on health belief model. Glob J Health Sci. 2015; 7(5):33-42. [DOI:10.5539/gjhs.v7n5p33]
26.Delshad Noghabi A, Mohammadzadeh F, Yoshany N, Javanbakht S. The prevalence of preventive behaviors and associated factors during the early phase of the COVID-19 pandemic among Iranian People: Application of a Health Belief Model. J Prev Med Hyg. 2021; 62(1):E60-6. [DOI:10.15167/2421-4248/jpmh2021.62.1.1622] [PMID] [PMCID]
27.Dadipoor S, Ranaei V, Ghaffari M, Rakhshanderou S, Safari-Moradabadi A. Safe driving behaviors among taxi drivers: A predictive cross-sectional study based on the health belief model. Arch Public Health. 2020; 78:82. [DOI:10.1186/s13690-020-00469-0]
28.Hosseini M. [Design and evaluation the effect of educational intervention based on protection motivation theory on Preventive behavior of malaria among Mulavis, in the Sarbaz city (Persian)]. Tehran: Tarbiat Modares University; 2020. [Link]
29.Jongdeepaisal M, Ean M, Heng C, Buntau T, Tripura R, Callery JJ, et al. Acceptability and feasibility of malaria prophylaxis for forest goers: findings from a qualitative study in Cambodia. Malar J. 2021; 20(1):446. [DOI:10.1186/s12936-021-03983-w]
30.Farma KK, Jalili Z, Zareban I, Pour MS. Effect of education on preventive behaviors of breast cancer in female teachers of guidance schools of Zahedan city based on health belief model. J Educ Health Promot. 2014; 3(1):77. [DOI:10.4103/2277-9531.139240]
31.Zewdie A, Mose A, Sahle T, Bedewi J, Gashu M, Kebede N, et al. The health belief model’s ability to predict COVID-19 preventive behavior: A systematic review. SAGE Open Med. 2022; 10:20503121221113668. [DOI:10.1177/20503121221113668]
32.Li ZT, Yang SS, Zhang XX, Fisher EB, Tian BC, Sun XY. Complex relation among Health Belief Model components in TB prevention and care. Public Health. 2015; 129(7):907-15. [DOI:10.1016/j.puhe.2015.04.008]
33.Fathian-Dastgerdi Z, Khoshgoftar M, Tavakoli B, Jaleh M. Factors associated with preventive behaviors of COVID-19 among adolescents: Applying the health belief model. Res Soc Adm Pharm. 2021; 17(10):1786-90. [DOI:10.1016/j.sapharm.2021.01.014]
34.Mohamadi N, Rafiefar S, Aghamolayi T, Akbari M, Aminshkravi F, Ayar S, et al. [Comprehensive curriculum of health education volume one. Familiarity with practical concepts (Persian)]. Womens Stud Res Inst. 2006; 1:300-9. [Link]
35.de Sousa Pinto L, Arroz JAH, Martins M, Hartz Z, Negrao N, Muchanga V, et al. Malaria prevention knowledge, attitudes, and practices in Zambezia Province, Mozambique. Malar J. 2021; 20(1):293. [DOI:10.1186/s12936-021-03825-9]
36.Amdemariam LK, Watumo AM, Sibamo EL, Agide FD. Perception towards cardiovascular diseases preventive practices among bank workers in Hossana town using the health belief model. Plos One. 2022; 17(2):e0264112. [DOI:10.1371/journal.pone.0264112]
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
آموزش بهداشت
دریافت: 1403/3/30 | پذیرش: 1403/4/19 | انتشار: 1403/4/11
دریافت: 1403/3/30 | پذیرش: 1403/4/19 | انتشار: 1403/4/11
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
