دوره 11، شماره 2 - ( تابستان 1403 )
جلد 11 شماره 2 صفحات 161-152 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Fakhri S, Yazdan Panah A, Aghaee Borzabad P. The Challenges in the Implementation of the Family Physician Program in Minab City, Hormozgan Province, South of Iran. J Prevent Med 2024; 11 (2) :152-161
URL: http://jpm.hums.ac.ir/article-1-778-fa.html
URL: http://jpm.hums.ac.ir/article-1-778-fa.html
فخری سمیره، یزدان پناه عباس، آقابی برزآباد پرویز. بررسی چالش‌های اجرایی برنامه سلامت خانواده در شهر میناب در سال 1402. طب پیشگیری. 1403; 11 (2) :152-161
1- گروه مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی، دانشکده علوم انسانی، واحد مروشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران.
2- مرکز عوامل موثر بر سلامت، دانشگاه علوم پزشکی یاسوج، یاسوج، ایران.
2- مرکز عوامل موثر بر سلامت، دانشگاه علوم پزشکی یاسوج، یاسوج، ایران.
متن کامل [PDF 4048 kb]
(299 دریافت)
| چکیده (HTML) (901 مشاهده)
References
متن کامل: (285 مشاهده)
مقدمه
سلامت بهعنوان یکی از مهمترین مقوله‌‌های سیاست‌‌گذاری اجتماعی و متفاوت با سایر کالاهای عمومی، جایگاه ویژه‌ای در رفاه و توسعه هر کشوری دارد [1]. به‌منظور دستیابی به هدف سلامتی برای همه، سازمانهای بین‌‌المللی مانند سازمان بهداشت جهانی و سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی، استراتژی‌هایی را برای افزایش کیفیت خدمات در حوزه مراقبتهای اولیه ارائه کردند [2]. در سالهای اخیر در سطح کشورها فعالیتهای گسترده‌ای در راستای ارتقای کیفیت مراقبتهای اولیه بهداشتی انجام شده است [3]. بریتانیا پرداخت مبتنی بر عملکرد را در سال 2002 ارائه کرد که منجر به اعمال عمومی 52 درصد از تأمین بودجه مراقبتهای اولیه سلامت براساس نتایج کیفیت شد [3].
ایالات متحده آمریکا نیز درمورد گزینه‌‌هایی، ازجمله پرداخت براساس اهداف کیفیت خدمات در حوزه پزشک خانواده ساختاری اجرایی را طراحی کرد [4]. نیوزیلند یک چارچوب ساختاری را در اجرا جهت هدایت کیفیت بالینی در مراقبتهای اولیه ایجاد کرد [5].
ایران به‌منظور دستیابی به‌سلامت همگانی بزرگ‌ترین تحول ساختاری خود را از آغاز سال 1364 آغاز کرد و در این تحول ابتدا شبکه بهداشت و درمان شهرستان مبتنی بر الگوی مراقبتهای اولیه سلامت طراحی شد و سپس در کلیه استان‌های کشور استقرار یافت و جمعیت فراوانی از کشور به‌ویژه در مناطق روستایی را تحت پوشش قرار داد [6]. سپس به دلیل وجود مشکلات عدیده بهداشتی و شیوع بیماری‌های عفونی، قلبی‌عروقی، تغذیه ناسالم، بی‌تحرکی، هزینه بالای رفت‌وآمد از روستاها به شهر و در راستای این موضوع که وظیفه نظام سلامت بهبود کارایی، برقراری عدالت در برخورداری مردم از خدمات بهداشتی و درمانی، محافظت مردم در برابر مخاطرات مالی ناشی از بیماری‌ها، تأمین مالی پایدار و اصلاح نظام پرداخت‌ها‌ست، طرح پزشک خانواده در سال 1384 در روستاها و شهرهای زیر 20 هزار نفر جمعیت اجرا شد [7] و سپس با دستورالعمل برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع در سال 1391 در مناطق شهری و نهایتاً کل کشور گسترش یافت [8].
در این طرح سلامت‌نگری محور فعالیتهای پزشک در نظر گرفته شد و هدف کلی این طرح حفظ و ارتقای سلامت جامعه و ارائه خدمات سلامتی در قالب بسته سلامتی خانواده صرف‌نظر از تفاوت‌های سنی، جنسی و ویژگی‌های اقتصادی‌اجتماعی بود [9]. علاوه‌بر‌این در این طرح پزشک خانواده و گروه او مسئولیت سلامتی افراد و خانواده‌های تحت پوشش خود را برعهده دارند [10]. پزشک خانواده بهعنوان مسئول اولین سطح تماس با مردم و بیمار باید دارای مهارت‌های لازم درزمینه غربالگری تشخیص و درمان بیماران، مهارت‌های ارتباطی و توان تجزیهوتحلیل ابعاد روانی، اجتماعی و اقتصادی مؤثر بر سلامت باشد [11]. با اینکه طرح پزشک خانواده قریب به 15 سال است که به‌منظور رسیدن به سلامت بهتر در کشور ایران اجرا می‌شود، تاکنون درزمینه این طرح توفیق چندانی به دست نیامده و آنچه در عمل به وقوع پیوسته محدود شدن آن به روستاها و 2 استان فارس و مازندران به‌صورت پایلوت و دور از اهداف تنظیم‌شده پزشک خانواده در ابتدای طرح است [12].
در سالهای اخیر سازمان بیمه با رفع برخی از موانع کلیدی اجرای طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع، ازجمله ایجاد پرونده الکترونیک سلامت برای رسیدن به سلامت بهتر در آینده کشور از‌طریق پیشگیری و ارتقای سلامت مجدد در سال 1397، مسیر سلامت کشور را هموارتر کرد. با اینکه سازمانهای خدماتی به‌خصوص بیمه سلامت به اهمیت پزشک خانواده و نظام ارجاع واقف هستند، برخی از بیمه‌شدگان همچنان تمایلی به استفاده از خدمات آن ندارند و نسبت به آن بی‌اعتماد هستند [12].
در این راستا مطالعات زیادی به‌منظور تعیین نقاط قوت، چالش‌ها و دلایل عدم موفقیت طرح پزشک خانواده در ایران انجام شده است. در مطالعه‌ای که فردید و همکاران انجام دادند رفع کمبود کارکنان، کاهش مقاومت عمومی و از بین بردن مراجعه‌های غیرضروری را مهمترین نقاط قوت طرح پزشک خانواده در شیراز معرفی کردند [13]. در مطالعه هوشمند و همکاران که در مشهد انجام شد بزرگ‌ترین چالش‌های طرح پزشک خانواده در این شهر جبران خدمات، سیستم بیمه خدمات درمانی، استخدام و نگهداری منابع انسانی و مالی معرفی شد [14].
علاوه‌بر‌این مطالعه دیگری توسط کاووسی و همکاران در شیراز انجام شد و مهمترین چالش طرح پزشک خانواده در این استان فرم‌های ناقص ارجاع و مراجعات غیرضروری بیماران معرفی شد [15]. در ادامه نیز در سال 1402 دستورالعمل برنامه پزشک خانواده طبق دستورالعمل جدید به «سلامت خانواده» تغییر کرد. در راستای سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در ارتباط با سلامت و به‌منظور اجرای بندهای «ج» و «د»، ماده 92 و « الف» ماده 99 قانون برنامه پنجم توسعه طی تصویب‌نامه هیئت‌وزیران به تصویب هیئت محترم دولت رسید و لازم‌الاجرا شد [4]. با بررسی‌های صورت‌گرفته، مطالعات محدودی درزمینه چالش‌های طرح سلامت خانواده در میناب استان هرمزگان انجام‌گرفته، درحالیکه طراحی مجدد و ارائه راهکارهای اجرایی مناسب و بومی برنامه سلامت خانواده به‌منظور نهادینه‌سازی هرچه بیشتر آن در این شهر ضروری است. بنابراین مطالعه حاضر با هدف تبیین چالش‌های اجرایی برنامه سلامت خانواده در شهر میناب اجرا شد.
مواد و روش‌ها
مطالعه حاضر یک مطالعه کیفی از نوع تحلیل موضوعی محتوای کیفی با روش کد‌گذاری است. محیط پژوهش در این مطالعه شهرستان میناب (استان هرمزگان) بود.
جامعه آماری این مطالعه، مسئول ستاد گسترش شبکه بهداشت، کارشناسان برنامه سلامت خانواده، رئیس شبکه بهداشت و درمان، پزشکان و مراقبین سلامت بودند و نمونه پژوهش مسئول ستاد گسترش شبکه بهداشت، کارشناسان برنامه سلامت خانواده، رئیس شبکه بهداشت و درمان ، پزشکان و مراقبین سلامت در شهر میناب بودند و تجربه غنی از طرح سلامت خانواده و شرایط ورود به مطالعه را داشتند. معیار ورود به مطالعه شامل تمایل به شرکت در مطالعه و داشتن حداقل 5 سال تجربه درزمینه پدیده موردنظر و معیار عدم ورود به مطالعه شامل عدم علاقه برای شرکت در مطالعه و عدم رضایت به انجام مصاحبه بود.
حجم نمونه و روش نمونه‌گیری
مشارکت‌کنندگان به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. در این روش، پژوهشگر از شرکت‌کنندگانی در پژوهش استفاده کرد که دارای تجربه غنی درباره موضوع موردپژوهش بودند و تمایل به مشارکت در پژوهش داشتند. تعداد مشارکت‌کنندگان براساس اشباع داده‌ها تعیین شد. به‌طوری‌که پس از 10 مصاحبه، طبقه جدیدی شکل نگرفت و تعداد نهایی مشارکت‌کنندگان 10 نفر شد.
ابزار جمع‌آوری اطلاعات و روش جمع‌آوری اطلاعات
ابزار گردآوری در این مطالعه، برگه راهنمای مصاحبه نیمه‌ساختاریافته و یادداشت‌برداری در عرصه بود. روش گردآوری اطلاعات انجام مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با پزشکان، کارمندان و شاغلین در مرکز بهداشت در شهر میناب، یادداشت‌برداری در عرصه و ثبت یادآورها با توجه به اصل اشباع‌شدگی بود (تا ز‌مانی که داده‌ها تکرار شوند و مورد جدید و یا به‌اصطلاح اطلاع جدیدی معرفی نشود).
روش اجرای مصاحبه و جمع‌آوری اطلاعات
پژوهشگر از‌طریق پیامک بعد از معرفی خود به مشارکت‌کنندگان، اجازه تماس تلفنی را کسب می‌کرد و طی تماس تلفنی، اهداف پژوهش، شرایط مصاحبه (مدت‌زمان مصاحبه، هدف از انجام مصاحبه، اطمینان بخشی در خصوص حفظ رازداری در نگهداری اطلاعات) را به‌طور کامل شرح می‌داد.
در صورت تمایل و رضایت مشارکت‌کنندگان، فرم رضایت آگاهانه شرکت‌کنندگان تکمیل می‌شد. سپس زمان مصاحبه‌ها با توافق شرکت‌کنندگان به‌صورت تلفنی تعیین می‌شد. 2 ساعت قبل از زمان تعیین‌شده برای مصاحبه، 1 پیام یادآور ارسال می‌شد و از مشارکت‌کننده درخواست می‌شد در ساعت مشخص‌شده تلفن خود را پاسخ دهد.
درعین‌حال فرد مصاحبه‌شونده مختار بود در هر مرحله از مصاحبه که خود صلاح می‌دانست و به هر دلیلی تلفن را قطع کند و در صورت تمایل زمان دیگری برای ادامه مصاحبه تعیین کند.
مصاحبه‌ها با طرح چند سؤال کلی (نمونه سؤال مصاحبه: درمورد طرح سلامت خانواده توضیح دهید، درمورد تبیین نیروی انسانی توضیح دهید، درمورد تبیین اعتبارات توضیح دهید، درمورد تبیین قوانین و تبیین امنیت توضیح دهید، درمورد تبیین الگوی استاندارد توضیح دهید) آغاز شد و براساس پاسخ‌های مشارکت‌کنندگان، سؤالات پیگیرانه بیشتر در این زمینه (کمی بیشتر توضیح دهید، لطفاً در این مورد مثالی بزنید) پرسیده شد. مدت‌زمان مصاحبه‌ها 45 تا 60 دقیقه بود. زمان و محل انجام مصاحبه توسط شرکت‌کنندگان تعیین شد.
روش تجزیهوتحلیل اطلاعات جمع‌آوری‌شده
مصاحبه‌های ضبط‌شده، تایپ شد و با استفاده از نرم‌افزار MAXQDA مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت. ابتدا ﻣﺘﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ چندبار خوانده شد. واﺣﺪهای ﻣﻌﻨﺎ و ﻛﺪهای اﺑﺘﺪاﻳﻰ ﻣﺸﺨﺺ شد. ﻛﺪهای ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪی و در ﻃﺒﻘﺎت ﻛﻠﻰﺗﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﺤﺘﻮای ﻧﻬﻔﺘﻪ در داده‌ها تبیین ﺷﺪ [16].
برای اطمینان از صحت و دقت علمی مطالب ارائه‌شده از معیار‌های چهارگانه لینکن و گوبا که شامل قابلیت اعتماد، معتبر بودن، قابلیت انتقال و قابلیت تأیید است، استفاده شد [17]. برای بررسی یافته‌ها از یک تیم آموزشی تخصصی (شامل کارشناس، یک پزشک، یکی از اساتید رشته مدیریت خدمات بهداشتی‌درمانی و استاد راهنما) استفاده شد. علاوه بر مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته، یادداشت‌برداری در طول مصاحبه نیز برای اعتبارسنجی داده‌ها استفاده شد. یافته‌های اولیه این مطالعه به همراه کدها و دسته‌بندی‌های اولیه، برای استخراج نظرات و بازخورد آن‌ها (بررسی اعضا) به نمونه‌ای فرعی از شرکت‌کنندگان ارائه شد. برخی از بخش‌های داده‌ها توسط همکارانی که در این مطالعه شرکت نداشتند، بررسی شدند. برای تعیین پایایی یافته‌ها، از نظرات یک ناظر خارجی استفاده شد. این ناظر محققی بود که با روش‌های تحقیق کیفی آشنا بود، اما عضوی از تیم تحقیق نبود. برای تعیین قابلیت تأیید یافته‌ها، تمامی فعالیت‌ها ثبت و گزارشی از روند تحقیق تهیه شد و به‌منظور تعیین قابلیت انتقال، نتایج با 2 نفر از اعضای هیئت‌علمی غیر‌پژوهشی که موقعیت‌ها و تجربیات آن‌ها قابل‌مقایسه با شرکت‌کنندگان بود، مورد بحث قرار گرفت و نتایج مجدداً تأیید شد.
هنگامی که شرکت‌کنندگان درمورد اهداف تحقیق مطلع شدند و از آن‌ها خواسته شد رضایت خود را برای مصاحبه‌ها اعلام کنند، به آن‌ها اطمینان داده شد اطلاعات جمع‌آوری‌شده محرمانه باقی خواهد ماند. همچنین به آن‌ها اطلاع داده شد می‌توانند در هر زمان مطالعه را ترک کنند. از کلیه شرکت‌کنندگان فرم‌های رضایت آگاهانه اخذ شد و به آن‌ها اطمینان داده شد ترک مطالعه هیچ پیامد منفی‌ای برای آن‌ها نخواهد داشت.
یافته‌ها
در طی فرایند تحلیل داده‌ها، 5 درون‌مایه اصلی (نیروی انسانی، اعتبارات، قوانین، امنیت سیستم، الگوی استاندارد) و 10 طبقه و 20 زیر‌طبقه حاصل شد. درون‌مایه اصلی، طبقات و زیر‌طبقات استخراج‌شده در جدول شماره 1 نشان داده شده است.
در ادامه به شرح زیر‌طبقات پرداخته می شود.
بحث و نتیجه‌گیری
نتایج مطالعه حاضر نشان داد برخی از چالش‌های مرتبط با طرح سلامت خانواده عبارت بود از افزایش حجم کار ماماها و کارکنان مراقب سلامت، حمایت نامناسب ازنظر تخصیص امکانات رفاه، بالا بودن جمعیت تحت پوشش پزشک خانواده، کمبود نیروی کار، ایجاد تداخل با برنامه سلامت و ساعات کاری زیاد پزشکان و متخصصان، ضابطه‌مند بودن انتخاب پزشکان خانواده، نگرش و اعتقاد مدیران به برنامه و آگاهی و تجربه کم مدیران. این یافته با نتایج مطالعه تبریزچی و همکاران [18] همخوان بود. در تبیین این یافته باید عنوان کرد عدم بازپرداخت به‌موقع و عدم حقوق کافی می‌تواند از مهمترین چالش‌های هر طرحی به‌ویژه طرح سلامت خانواده باشد و طبیعی است. در طرح سلامت خانواده هر پزشک موظف است تا جمعیت تحت پوشش خود را تا حدود زیادی افزایش دهد و هرچه جمعیت تحت پوشش بیشتر باشد اعتبار بودجه تخصیص داده‌شده به آن پزشک بیشتر است. از طرفی وقتی بازپرداخت‌ها و تخصیص بودجه برای پزشک کم باشد آن پزشک با عدم رضایت روبه‌رو شده و نسبت به افزایش جمعیت تحت پوشش خود بی‌میل می‌شود و این امر می‌تواند از چالش‌های شناسایی‌شده طرح باشد.
در مطالعه دیگری که شفیعی و همکاران با عنوان «بررسی میزان رضایت‌مندی مردم مناطق شهری و روستایی از اجرای طرح پزشک خانواده در شهرستان لارستان» انجام دادند، تخصیص منابع، برنامه‌ریزی‌های آموزشی برای افزایش مهارت پزشکان، برگزاری دوره‌‌های آموزشی در روستاها جهت آشنایی با اهداف برنامه پزشک خانواده و نظارت دقیق بر کیفیت خدمات، مهمترین عوامل مؤثر بر موفقیت طرح سلامت خانواده معرفی شدند [19].
از طرف دیگر افزایش جمعیت تحت پوشش هم‌راستا با افزایش حجم کار مراقبین سلامت و ماماها است، بنابراین طبیعی است که هرچه جمعیت تحت پوشش زیاد باشد، امکان رسیدگی کمتر می‌شود و از طرفی چنانچه بار پرداخت کم باشد منجر به عدم تمایل به همکاری و عدم انجام وظایف به نحو احسن می‌شود و همین امر نیز می‌تواند منجر به ایجاد چالش در طرح سلامت خانواده شود. این یافته با نتایج مطالعه کاس کلدره و همکاران با عنوان «شناسایی عوامل مؤثر بر استقرار پرونده الکترونیک سلامت در برنامه پزشک خانواده دانشگاه علوم‌پزشکی گیلان» همخوان بود. این محققین در مطالعه خود بیان کردند که عواملی مانند عامل‌های نگرشی و رفتاری، مدیریتی و نظارتی، فاکتورهای فردی کاربران، تعاملات و کار تیمی، سازمانی، فنی، سیستمی و ثبات جایگاه شغلی مهمترین عوامل استقرار پرونده سلامت در پزشک خانواده هستند [20].
نتایج مطالعه حاضر نشان داد باتوجهبه رویکرد نامشخص وزارتخانه، هنوز برنامه‌ریزی استراتژیک برای فناوری اطلاعات سلامت نشده است. تخصیص بودجه ناکافی و بازدهی کند سیستم پرونده الکترونیک سلامت نیز از چالش‌های معرفی‌شده درمورد عدم موفقیت طرح سلامت خانواده بود که این یافته با نتایج مطالعات باقری‌ریزی و همکاران [21]، بهادر و همکاران [22] و فرشاد توکلی و همکاران [23] همخوان بود. در تبیین این یافته باید بیان کرد طرح سلامت خانواده بااینکه طرحی نوین نیست و نزدیک به 15 سال است که در حال اجراست، هنوز موفقیت چندانی کسب نکرده است که از مهمترین دلایل عدم موفقیت آن فقدان رویکرد مشخص از وزارتخانه است. بنابراین لازم است تا متولیان این طرح جلساتی برگزار کنند و بایدها و نبایدهای این طرح را بیان کنند، چالش‌های عدم موفقیت این طرح را شناسایی و سپس چالش‌ها را رتبه‌بندی کرده و براساس اولویت و میزان اهمیت نسبت به رفع این چالش‌ها اقدام کنند.
در مطالعه دیگری که توسط حیدریان نائینی و همکاران با عنوان «ساختار اجرایی طرح پزشک خانواده با هدف دستیابی به ابعاد کیفیت خدمات در حوزه مراقبتهای اولیه سلامت» انجام شد نتایج نشان داد فقدان برنامه مشخص می‌تواند از دلایل چالش طرح سلامت خانواده باشد [24]. در مطالعه دیگری که توسط کاترین رولو و همکاران با عنوان «تقویت مراقبتهای اولیه از‌طریق پزشک خانواده در سراسر جهان با هدف گردآوری و تحلیل مقایسه‌ای از توسعه برنامه‌های آموزشی پزشکی خانواده در 7 کشور برزیل، کانادا، اتیوپی، هائیتی، اندونزی، کنیا و مالی» انجام شد، نتایج نشان داد کمبود منابع و قابلیت‌ها، از مهمترین عوامل مؤثر در عدم موفقیت طرح سلامت خانواده است که هم‌راستا با نتایج پژوهش حاضر بود [14].
محدودیت‌های پژوهش
درحالیکه نمونه‌ها برای اشباع داده‌ها کافی بود، رویکرد کیفی این مطالعه ممکن است توانایی به دست آوردن اطلاعات از افراد متفاوت را محدود کند؛ در‌نتیجه قابلیت انتقال یافته‌ها را محدود می‌کند.
مطالعه حاضر بر روی یک دیتای بومی انجام شده است و در کنار سایر مطالعات، می‌تواند منجر به اتخاذ سیاست‌هایی توسط دانشگاه علوم‌پزشکی هرمزگان و وزارت بهداشت شود که طرح سلامت خانواده را بهعنوان طرحی به‌منظور ایجاد عدالت در سلامت پایه‌گذاری کرده است. همین‌طور این مطالعه باتوجهبه اینکه بسیاری از عوامل مرتبط با عدم موفقیت طرح سلامت خانواده را سنجیده است، می‌تواند در ارائه بسیاری از مداخلات آموزشی برای متولیان این طرح مؤثر باشد. پیشنهاد می‌شود به‌منظور رفع چالش‌های مرتبط با طرح سلامت خانواده تبیین نیروی انسانی در اجرای برنامه سلامت خانواده، استخدام نیروهای بیشتر، کاهش جمعیت تحت پوشش به‌ازای هر پزشک و یا افزایش مراقبین سلامت، تبیین اعتبارات در اجرای برنامه سلامت خانواده، تخصیص اعتبارات بیشتر و تخصیص بودجه کافی، تبیین قوانین در اجرای برنامه سلامت خانواده، اجرای قوانین، اختصاصی‌سازی قوانین برای نمونه قوانین و ضابطه‌های مرتبط با پزشک طرح، ضابطه‌های مرتبط با مراقبین سلامت، ضابطه‌های مرتبط با جمعیت تحت پوشش، تبیین امنیت سیستم اجرای برنامه سلامت خانواده، یکپارچه‌سازی سیستم امنیت، توجیه متولیان به‌منظور استفاده از سیستم امنیت، تبیین الگوی استاندارد برای اجرای برنامه سلامت خانواده و الگو‌برداری از طرح پزشک خانواده روستایی به‌منظور رفع چالش‌ها صورت بگیرد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
تأیید اخلاقی مجوز انجام پژوهش حاضر از کمیته اخلاق دانشگاه آزاد واحد مرودشت با کد (IR.IAU.M.REC.1403.116) اخذ شد.
حامی مالی
این مقاله برگرفته از پایان‌نامه کارشناسی ارشد سمیره فخری در رشته مدیریت خدمات بهداشتی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت است و از‌طرف هیچ‌گونه نهاد یا مؤسسه‌ای حمایت مالی نشده و تمام منابع مالی آن از‌طرف نویسنده اول تأمین شده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آماده‌سازی این مقاله مشارکت داشتند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
نویسندگان از معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد واحد مرودشت تشکر می‌کنند.
سلامت بهعنوان یکی از مهمترین مقوله‌‌های سیاست‌‌گذاری اجتماعی و متفاوت با سایر کالاهای عمومی، جایگاه ویژه‌ای در رفاه و توسعه هر کشوری دارد [1]. به‌منظور دستیابی به هدف سلامتی برای همه، سازمانهای بین‌‌المللی مانند سازمان بهداشت جهانی و سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی، استراتژی‌هایی را برای افزایش کیفیت خدمات در حوزه مراقبتهای اولیه ارائه کردند [2]. در سالهای اخیر در سطح کشورها فعالیتهای گسترده‌ای در راستای ارتقای کیفیت مراقبتهای اولیه بهداشتی انجام شده است [3]. بریتانیا پرداخت مبتنی بر عملکرد را در سال 2002 ارائه کرد که منجر به اعمال عمومی 52 درصد از تأمین بودجه مراقبتهای اولیه سلامت براساس نتایج کیفیت شد [3].
ایالات متحده آمریکا نیز درمورد گزینه‌‌هایی، ازجمله پرداخت براساس اهداف کیفیت خدمات در حوزه پزشک خانواده ساختاری اجرایی را طراحی کرد [4]. نیوزیلند یک چارچوب ساختاری را در اجرا جهت هدایت کیفیت بالینی در مراقبتهای اولیه ایجاد کرد [5].
ایران به‌منظور دستیابی به‌سلامت همگانی بزرگ‌ترین تحول ساختاری خود را از آغاز سال 1364 آغاز کرد و در این تحول ابتدا شبکه بهداشت و درمان شهرستان مبتنی بر الگوی مراقبتهای اولیه سلامت طراحی شد و سپس در کلیه استان‌های کشور استقرار یافت و جمعیت فراوانی از کشور به‌ویژه در مناطق روستایی را تحت پوشش قرار داد [6]. سپس به دلیل وجود مشکلات عدیده بهداشتی و شیوع بیماری‌های عفونی، قلبی‌عروقی، تغذیه ناسالم، بی‌تحرکی، هزینه بالای رفت‌وآمد از روستاها به شهر و در راستای این موضوع که وظیفه نظام سلامت بهبود کارایی، برقراری عدالت در برخورداری مردم از خدمات بهداشتی و درمانی، محافظت مردم در برابر مخاطرات مالی ناشی از بیماری‌ها، تأمین مالی پایدار و اصلاح نظام پرداخت‌ها‌ست، طرح پزشک خانواده در سال 1384 در روستاها و شهرهای زیر 20 هزار نفر جمعیت اجرا شد [7] و سپس با دستورالعمل برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع در سال 1391 در مناطق شهری و نهایتاً کل کشور گسترش یافت [8].
در این طرح سلامت‌نگری محور فعالیتهای پزشک در نظر گرفته شد و هدف کلی این طرح حفظ و ارتقای سلامت جامعه و ارائه خدمات سلامتی در قالب بسته سلامتی خانواده صرف‌نظر از تفاوت‌های سنی، جنسی و ویژگی‌های اقتصادی‌اجتماعی بود [9]. علاوه‌بر‌این در این طرح پزشک خانواده و گروه او مسئولیت سلامتی افراد و خانواده‌های تحت پوشش خود را برعهده دارند [10]. پزشک خانواده بهعنوان مسئول اولین سطح تماس با مردم و بیمار باید دارای مهارت‌های لازم درزمینه غربالگری تشخیص و درمان بیماران، مهارت‌های ارتباطی و توان تجزیهوتحلیل ابعاد روانی، اجتماعی و اقتصادی مؤثر بر سلامت باشد [11]. با اینکه طرح پزشک خانواده قریب به 15 سال است که به‌منظور رسیدن به سلامت بهتر در کشور ایران اجرا می‌شود، تاکنون درزمینه این طرح توفیق چندانی به دست نیامده و آنچه در عمل به وقوع پیوسته محدود شدن آن به روستاها و 2 استان فارس و مازندران به‌صورت پایلوت و دور از اهداف تنظیم‌شده پزشک خانواده در ابتدای طرح است [12].
در سالهای اخیر سازمان بیمه با رفع برخی از موانع کلیدی اجرای طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع، ازجمله ایجاد پرونده الکترونیک سلامت برای رسیدن به سلامت بهتر در آینده کشور از‌طریق پیشگیری و ارتقای سلامت مجدد در سال 1397، مسیر سلامت کشور را هموارتر کرد. با اینکه سازمانهای خدماتی به‌خصوص بیمه سلامت به اهمیت پزشک خانواده و نظام ارجاع واقف هستند، برخی از بیمه‌شدگان همچنان تمایلی به استفاده از خدمات آن ندارند و نسبت به آن بی‌اعتماد هستند [12].
در این راستا مطالعات زیادی به‌منظور تعیین نقاط قوت، چالش‌ها و دلایل عدم موفقیت طرح پزشک خانواده در ایران انجام شده است. در مطالعه‌ای که فردید و همکاران انجام دادند رفع کمبود کارکنان، کاهش مقاومت عمومی و از بین بردن مراجعه‌های غیرضروری را مهمترین نقاط قوت طرح پزشک خانواده در شیراز معرفی کردند [13]. در مطالعه هوشمند و همکاران که در مشهد انجام شد بزرگ‌ترین چالش‌های طرح پزشک خانواده در این شهر جبران خدمات، سیستم بیمه خدمات درمانی، استخدام و نگهداری منابع انسانی و مالی معرفی شد [14].
علاوه‌بر‌این مطالعه دیگری توسط کاووسی و همکاران در شیراز انجام شد و مهمترین چالش طرح پزشک خانواده در این استان فرم‌های ناقص ارجاع و مراجعات غیرضروری بیماران معرفی شد [15]. در ادامه نیز در سال 1402 دستورالعمل برنامه پزشک خانواده طبق دستورالعمل جدید به «سلامت خانواده» تغییر کرد. در راستای سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در ارتباط با سلامت و به‌منظور اجرای بندهای «ج» و «د»، ماده 92 و « الف» ماده 99 قانون برنامه پنجم توسعه طی تصویب‌نامه هیئت‌وزیران به تصویب هیئت محترم دولت رسید و لازم‌الاجرا شد [4]. با بررسی‌های صورت‌گرفته، مطالعات محدودی درزمینه چالش‌های طرح سلامت خانواده در میناب استان هرمزگان انجام‌گرفته، درحالیکه طراحی مجدد و ارائه راهکارهای اجرایی مناسب و بومی برنامه سلامت خانواده به‌منظور نهادینه‌سازی هرچه بیشتر آن در این شهر ضروری است. بنابراین مطالعه حاضر با هدف تبیین چالش‌های اجرایی برنامه سلامت خانواده در شهر میناب اجرا شد.
مواد و روش‌ها
مطالعه حاضر یک مطالعه کیفی از نوع تحلیل موضوعی محتوای کیفی با روش کد‌گذاری است. محیط پژوهش در این مطالعه شهرستان میناب (استان هرمزگان) بود.
جامعه آماری این مطالعه، مسئول ستاد گسترش شبکه بهداشت، کارشناسان برنامه سلامت خانواده، رئیس شبکه بهداشت و درمان، پزشکان و مراقبین سلامت بودند و نمونه پژوهش مسئول ستاد گسترش شبکه بهداشت، کارشناسان برنامه سلامت خانواده، رئیس شبکه بهداشت و درمان ، پزشکان و مراقبین سلامت در شهر میناب بودند و تجربه غنی از طرح سلامت خانواده و شرایط ورود به مطالعه را داشتند. معیار ورود به مطالعه شامل تمایل به شرکت در مطالعه و داشتن حداقل 5 سال تجربه درزمینه پدیده موردنظر و معیار عدم ورود به مطالعه شامل عدم علاقه برای شرکت در مطالعه و عدم رضایت به انجام مصاحبه بود.
حجم نمونه و روش نمونه‌گیری
مشارکت‌کنندگان به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. در این روش، پژوهشگر از شرکت‌کنندگانی در پژوهش استفاده کرد که دارای تجربه غنی درباره موضوع موردپژوهش بودند و تمایل به مشارکت در پژوهش داشتند. تعداد مشارکت‌کنندگان براساس اشباع داده‌ها تعیین شد. به‌طوری‌که پس از 10 مصاحبه، طبقه جدیدی شکل نگرفت و تعداد نهایی مشارکت‌کنندگان 10 نفر شد.
ابزار جمع‌آوری اطلاعات و روش جمع‌آوری اطلاعات
ابزار گردآوری در این مطالعه، برگه راهنمای مصاحبه نیمه‌ساختاریافته و یادداشت‌برداری در عرصه بود. روش گردآوری اطلاعات انجام مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با پزشکان، کارمندان و شاغلین در مرکز بهداشت در شهر میناب، یادداشت‌برداری در عرصه و ثبت یادآورها با توجه به اصل اشباع‌شدگی بود (تا ز‌مانی که داده‌ها تکرار شوند و مورد جدید و یا به‌اصطلاح اطلاع جدیدی معرفی نشود).
روش اجرای مصاحبه و جمع‌آوری اطلاعات
پژوهشگر از‌طریق پیامک بعد از معرفی خود به مشارکت‌کنندگان، اجازه تماس تلفنی را کسب می‌کرد و طی تماس تلفنی، اهداف پژوهش، شرایط مصاحبه (مدت‌زمان مصاحبه، هدف از انجام مصاحبه، اطمینان بخشی در خصوص حفظ رازداری در نگهداری اطلاعات) را به‌طور کامل شرح می‌داد.
در صورت تمایل و رضایت مشارکت‌کنندگان، فرم رضایت آگاهانه شرکت‌کنندگان تکمیل می‌شد. سپس زمان مصاحبه‌ها با توافق شرکت‌کنندگان به‌صورت تلفنی تعیین می‌شد. 2 ساعت قبل از زمان تعیین‌شده برای مصاحبه، 1 پیام یادآور ارسال می‌شد و از مشارکت‌کننده درخواست می‌شد در ساعت مشخص‌شده تلفن خود را پاسخ دهد.
درعین‌حال فرد مصاحبه‌شونده مختار بود در هر مرحله از مصاحبه که خود صلاح می‌دانست و به هر دلیلی تلفن را قطع کند و در صورت تمایل زمان دیگری برای ادامه مصاحبه تعیین کند.
مصاحبه‌ها با طرح چند سؤال کلی (نمونه سؤال مصاحبه: درمورد طرح سلامت خانواده توضیح دهید، درمورد تبیین نیروی انسانی توضیح دهید، درمورد تبیین اعتبارات توضیح دهید، درمورد تبیین قوانین و تبیین امنیت توضیح دهید، درمورد تبیین الگوی استاندارد توضیح دهید) آغاز شد و براساس پاسخ‌های مشارکت‌کنندگان، سؤالات پیگیرانه بیشتر در این زمینه (کمی بیشتر توضیح دهید، لطفاً در این مورد مثالی بزنید) پرسیده شد. مدت‌زمان مصاحبه‌ها 45 تا 60 دقیقه بود. زمان و محل انجام مصاحبه توسط شرکت‌کنندگان تعیین شد.
روش تجزیهوتحلیل اطلاعات جمع‌آوری‌شده
مصاحبه‌های ضبط‌شده، تایپ شد و با استفاده از نرم‌افزار MAXQDA مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت. ابتدا ﻣﺘﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ چندبار خوانده شد. واﺣﺪهای ﻣﻌﻨﺎ و ﻛﺪهای اﺑﺘﺪاﻳﻰ ﻣﺸﺨﺺ شد. ﻛﺪهای ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪی و در ﻃﺒﻘﺎت ﻛﻠﻰﺗﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﺤﺘﻮای ﻧﻬﻔﺘﻪ در داده‌ها تبیین ﺷﺪ [16].
برای اطمینان از صحت و دقت علمی مطالب ارائه‌شده از معیار‌های چهارگانه لینکن و گوبا که شامل قابلیت اعتماد، معتبر بودن، قابلیت انتقال و قابلیت تأیید است، استفاده شد [17]. برای بررسی یافته‌ها از یک تیم آموزشی تخصصی (شامل کارشناس، یک پزشک، یکی از اساتید رشته مدیریت خدمات بهداشتی‌درمانی و استاد راهنما) استفاده شد. علاوه بر مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته، یادداشت‌برداری در طول مصاحبه نیز برای اعتبارسنجی داده‌ها استفاده شد. یافته‌های اولیه این مطالعه به همراه کدها و دسته‌بندی‌های اولیه، برای استخراج نظرات و بازخورد آن‌ها (بررسی اعضا) به نمونه‌ای فرعی از شرکت‌کنندگان ارائه شد. برخی از بخش‌های داده‌ها توسط همکارانی که در این مطالعه شرکت نداشتند، بررسی شدند. برای تعیین پایایی یافته‌ها، از نظرات یک ناظر خارجی استفاده شد. این ناظر محققی بود که با روش‌های تحقیق کیفی آشنا بود، اما عضوی از تیم تحقیق نبود. برای تعیین قابلیت تأیید یافته‌ها، تمامی فعالیت‌ها ثبت و گزارشی از روند تحقیق تهیه شد و به‌منظور تعیین قابلیت انتقال، نتایج با 2 نفر از اعضای هیئت‌علمی غیر‌پژوهشی که موقعیت‌ها و تجربیات آن‌ها قابل‌مقایسه با شرکت‌کنندگان بود، مورد بحث قرار گرفت و نتایج مجدداً تأیید شد.
هنگامی که شرکت‌کنندگان درمورد اهداف تحقیق مطلع شدند و از آن‌ها خواسته شد رضایت خود را برای مصاحبه‌ها اعلام کنند، به آن‌ها اطمینان داده شد اطلاعات جمع‌آوری‌شده محرمانه باقی خواهد ماند. همچنین به آن‌ها اطلاع داده شد می‌توانند در هر زمان مطالعه را ترک کنند. از کلیه شرکت‌کنندگان فرم‌های رضایت آگاهانه اخذ شد و به آن‌ها اطمینان داده شد ترک مطالعه هیچ پیامد منفی‌ای برای آن‌ها نخواهد داشت.
یافته‌ها
در طی فرایند تحلیل داده‌ها، 5 درون‌مایه اصلی (نیروی انسانی، اعتبارات، قوانین، امنیت سیستم، الگوی استاندارد) و 10 طبقه و 20 زیر‌طبقه حاصل شد. درون‌مایه اصلی، طبقات و زیر‌طبقات استخراج‌شده در جدول شماره 1 نشان داده شده است.
در ادامه به شرح زیر‌طبقات پرداخته می شود.
بحث و نتیجه‌گیری
نتایج مطالعه حاضر نشان داد برخی از چالش‌های مرتبط با طرح سلامت خانواده عبارت بود از افزایش حجم کار ماماها و کارکنان مراقب سلامت، حمایت نامناسب ازنظر تخصیص امکانات رفاه، بالا بودن جمعیت تحت پوشش پزشک خانواده، کمبود نیروی کار، ایجاد تداخل با برنامه سلامت و ساعات کاری زیاد پزشکان و متخصصان، ضابطه‌مند بودن انتخاب پزشکان خانواده، نگرش و اعتقاد مدیران به برنامه و آگاهی و تجربه کم مدیران. این یافته با نتایج مطالعه تبریزچی و همکاران [18] همخوان بود. در تبیین این یافته باید عنوان کرد عدم بازپرداخت به‌موقع و عدم حقوق کافی می‌تواند از مهمترین چالش‌های هر طرحی به‌ویژه طرح سلامت خانواده باشد و طبیعی است. در طرح سلامت خانواده هر پزشک موظف است تا جمعیت تحت پوشش خود را تا حدود زیادی افزایش دهد و هرچه جمعیت تحت پوشش بیشتر باشد اعتبار بودجه تخصیص داده‌شده به آن پزشک بیشتر است. از طرفی وقتی بازپرداخت‌ها و تخصیص بودجه برای پزشک کم باشد آن پزشک با عدم رضایت روبه‌رو شده و نسبت به افزایش جمعیت تحت پوشش خود بی‌میل می‌شود و این امر می‌تواند از چالش‌های شناسایی‌شده طرح باشد.
در مطالعه دیگری که شفیعی و همکاران با عنوان «بررسی میزان رضایت‌مندی مردم مناطق شهری و روستایی از اجرای طرح پزشک خانواده در شهرستان لارستان» انجام دادند، تخصیص منابع، برنامه‌ریزی‌های آموزشی برای افزایش مهارت پزشکان، برگزاری دوره‌‌های آموزشی در روستاها جهت آشنایی با اهداف برنامه پزشک خانواده و نظارت دقیق بر کیفیت خدمات، مهمترین عوامل مؤثر بر موفقیت طرح سلامت خانواده معرفی شدند [19].
از طرف دیگر افزایش جمعیت تحت پوشش هم‌راستا با افزایش حجم کار مراقبین سلامت و ماماها است، بنابراین طبیعی است که هرچه جمعیت تحت پوشش زیاد باشد، امکان رسیدگی کمتر می‌شود و از طرفی چنانچه بار پرداخت کم باشد منجر به عدم تمایل به همکاری و عدم انجام وظایف به نحو احسن می‌شود و همین امر نیز می‌تواند منجر به ایجاد چالش در طرح سلامت خانواده شود. این یافته با نتایج مطالعه کاس کلدره و همکاران با عنوان «شناسایی عوامل مؤثر بر استقرار پرونده الکترونیک سلامت در برنامه پزشک خانواده دانشگاه علوم‌پزشکی گیلان» همخوان بود. این محققین در مطالعه خود بیان کردند که عواملی مانند عامل‌های نگرشی و رفتاری، مدیریتی و نظارتی، فاکتورهای فردی کاربران، تعاملات و کار تیمی، سازمانی، فنی، سیستمی و ثبات جایگاه شغلی مهمترین عوامل استقرار پرونده سلامت در پزشک خانواده هستند [20].
نتایج مطالعه حاضر نشان داد باتوجهبه رویکرد نامشخص وزارتخانه، هنوز برنامه‌ریزی استراتژیک برای فناوری اطلاعات سلامت نشده است. تخصیص بودجه ناکافی و بازدهی کند سیستم پرونده الکترونیک سلامت نیز از چالش‌های معرفی‌شده درمورد عدم موفقیت طرح سلامت خانواده بود که این یافته با نتایج مطالعات باقری‌ریزی و همکاران [21]، بهادر و همکاران [22] و فرشاد توکلی و همکاران [23] همخوان بود. در تبیین این یافته باید بیان کرد طرح سلامت خانواده بااینکه طرحی نوین نیست و نزدیک به 15 سال است که در حال اجراست، هنوز موفقیت چندانی کسب نکرده است که از مهمترین دلایل عدم موفقیت آن فقدان رویکرد مشخص از وزارتخانه است. بنابراین لازم است تا متولیان این طرح جلساتی برگزار کنند و بایدها و نبایدهای این طرح را بیان کنند، چالش‌های عدم موفقیت این طرح را شناسایی و سپس چالش‌ها را رتبه‌بندی کرده و براساس اولویت و میزان اهمیت نسبت به رفع این چالش‌ها اقدام کنند.
در مطالعه دیگری که توسط حیدریان نائینی و همکاران با عنوان «ساختار اجرایی طرح پزشک خانواده با هدف دستیابی به ابعاد کیفیت خدمات در حوزه مراقبتهای اولیه سلامت» انجام شد نتایج نشان داد فقدان برنامه مشخص می‌تواند از دلایل چالش طرح سلامت خانواده باشد [24]. در مطالعه دیگری که توسط کاترین رولو و همکاران با عنوان «تقویت مراقبتهای اولیه از‌طریق پزشک خانواده در سراسر جهان با هدف گردآوری و تحلیل مقایسه‌ای از توسعه برنامه‌های آموزشی پزشکی خانواده در 7 کشور برزیل، کانادا، اتیوپی، هائیتی، اندونزی، کنیا و مالی» انجام شد، نتایج نشان داد کمبود منابع و قابلیت‌ها، از مهمترین عوامل مؤثر در عدم موفقیت طرح سلامت خانواده است که هم‌راستا با نتایج پژوهش حاضر بود [14].
محدودیت‌های پژوهش
درحالیکه نمونه‌ها برای اشباع داده‌ها کافی بود، رویکرد کیفی این مطالعه ممکن است توانایی به دست آوردن اطلاعات از افراد متفاوت را محدود کند؛ در‌نتیجه قابلیت انتقال یافته‌ها را محدود می‌کند.
مطالعه حاضر بر روی یک دیتای بومی انجام شده است و در کنار سایر مطالعات، می‌تواند منجر به اتخاذ سیاست‌هایی توسط دانشگاه علوم‌پزشکی هرمزگان و وزارت بهداشت شود که طرح سلامت خانواده را بهعنوان طرحی به‌منظور ایجاد عدالت در سلامت پایه‌گذاری کرده است. همین‌طور این مطالعه باتوجهبه اینکه بسیاری از عوامل مرتبط با عدم موفقیت طرح سلامت خانواده را سنجیده است، می‌تواند در ارائه بسیاری از مداخلات آموزشی برای متولیان این طرح مؤثر باشد. پیشنهاد می‌شود به‌منظور رفع چالش‌های مرتبط با طرح سلامت خانواده تبیین نیروی انسانی در اجرای برنامه سلامت خانواده، استخدام نیروهای بیشتر، کاهش جمعیت تحت پوشش به‌ازای هر پزشک و یا افزایش مراقبین سلامت، تبیین اعتبارات در اجرای برنامه سلامت خانواده، تخصیص اعتبارات بیشتر و تخصیص بودجه کافی، تبیین قوانین در اجرای برنامه سلامت خانواده، اجرای قوانین، اختصاصی‌سازی قوانین برای نمونه قوانین و ضابطه‌های مرتبط با پزشک طرح، ضابطه‌های مرتبط با مراقبین سلامت، ضابطه‌های مرتبط با جمعیت تحت پوشش، تبیین امنیت سیستم اجرای برنامه سلامت خانواده، یکپارچه‌سازی سیستم امنیت، توجیه متولیان به‌منظور استفاده از سیستم امنیت، تبیین الگوی استاندارد برای اجرای برنامه سلامت خانواده و الگو‌برداری از طرح پزشک خانواده روستایی به‌منظور رفع چالش‌ها صورت بگیرد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
تأیید اخلاقی مجوز انجام پژوهش حاضر از کمیته اخلاق دانشگاه آزاد واحد مرودشت با کد (IR.IAU.M.REC.1403.116) اخذ شد.
حامی مالی
این مقاله برگرفته از پایان‌نامه کارشناسی ارشد سمیره فخری در رشته مدیریت خدمات بهداشتی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت است و از‌طرف هیچ‌گونه نهاد یا مؤسسه‌ای حمایت مالی نشده و تمام منابع مالی آن از‌طرف نویسنده اول تأمین شده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آماده‌سازی این مقاله مشارکت داشتند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
نویسندگان از معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد واحد مرودشت تشکر می‌کنند.
References
1.Phillips CB, Pearce CM, Hall S, Travaglia J, De Lusignan S, Love T, et al. Can clinical governance deliver quality improvement in Australian general practice and primary care? A systematic review of the evidence. Med J Aust. 2010; 193(10):602-7. [DOI:10.5694/j.1326-5377.2010.tb04071.x] [PMID]
2.Baltussen R, Ye Y, Haddad S, Sauerborn RS. Perceived quality of care of primary health care services in Burkina Faso. Health Policy Plann. 2002; 17(1): 42-8. [DOI:10.1093/heapol/17.1.42]
3.Roland M. Linking physicians’ pay to the quality of care-a major experiment in the United Kingdom. New Engl J Med. 2004; 351(14):1448-54. [DOI:10.1056/NEJMhpr041294]
4.Berenson RA, Rich EC. US approaches to physician payment: The deconstruction of primary care. J Gen Intern Med. 2010; 25(6):613-8. [DOI:10.1007/s11606-010-1295-z]
5.Perera GR, Dowell AC, Morris CJ. Constructing a framework for quality activity in primary care. Aust Health Rev. 2013; 37(1):98-103. [DOI:10.1071/AH11097]
6.Abedi G, Charati JY, Marvi A. [Satisfaction of service recipients and providers in health centers with urban family physician services and other health centers in Sari and Gorgan, North of Iran (Persian)]. J Mazandaran Univ Med Sci. 2019; 29(172):80-9. [Link]
7.Kabir MJ, Jafari N, Nahimi Tabihi M, Mikaniki E, Ashrafian Amir H, Nasrollahpour Shirvani SD, et al. [Health record and provided services recording among centers implementing rural family physician and insurance program in Northern provinces of Iran (Persian)]. J Hosp. 2015; 14(2):61-9. [Link]
8.Omid A, Yammani N, Heidari K, Mousavi T, Mousavi A. [Educational Needs of General Practitioners Who Enrolled as Family Physicians in National Family Medicine Program and Referral System (Persian)]. Iran J Med Educ. 2013; 13(6):470-9. [Link]
9.Shiani M, Rashidian A, Mohammadi A. [Status and barriers to implementation of family physician program in Iran health system (Persian)]. Soc Welfare Q. 2016; 16(62):59-102. [Link]
10.Dehnavieh R, Movahed E, Rahimi H, Zareipour MA, Jadgal KM, Alizadeh S, et al. Evaluation of the referral system in Iran’s rural family physician program; A study of Jiroft University of Medical Sciences. Electronic Physician. 2017; 9(4):4225. [DOI:10.19082/4225]
11.Kolesnyk P, Frese T, Vinker S, Shushman I, Zharkova A, Messaadi N, et al. Steps towards implementing evidence-based screening in family medicine in Ukraine: SWOT-analysis of an approach of multidimensional empowerment. BMC Fam Pract. 2021; 22(20):1-11. [DOI:10.1186/s12875-021-01367-2]
12.Sepehri B, Ghaffari R, Jeddian A, Salek F, Emrouzi R, Ghaffarifar S, Rezvan FB. A descriptive-comparative study of implementation and performance of family physician program in iran and selected countries. Iran J Public Health. 2020; 49(3):539-48. [DOI:10.18502/ijph.v49i3.3151]
13.Fardid M, Jafari M, Moghaddam AV, Ravaghi H. Challenges and strengths of implementing urban family physician program in Fars Province, Iran. J Educ Health Promot. 2019; 8(1):36. [DOI:10.4103/jehp.jehp_211_18]
14.Hooshmand E, Nejatzadegan Z, Ebrahimipour H, Bakhshi M, Esmaili H, Vafaeenajar A. Rural family physician system in Iran: Key challenges from the perspective of managers and physicians, 2016. Int J Healthc Manag. 2019; 12(2):123-30. [DOI:10.1080/20479700.2017.1402422]
15.Kavosi Z, Siavashi E. A study of the performance of referral system in urban family physician program in Fars Province, Iran. J Health Manag Info. 2018; 5(3):88-95. [Link]
16.Leonardi F. The definition of health: Towards new perspectives. Int J Health Serv. 2018; 48(4):735-48. [PMID]
17.World Health Organization. Scaling up family practice: Progressing towards universal health coverage. Geneva: World Health Organization; 2016. [Link]
18.Shadmi E, Wong WC, Kinder K, Heath I, Kidd M. Primary care priorities in addressing health equity: Summary of the WONCA 2013 health equity workshop. Int J Equity Health. 2014; 13:104. [DOI:10.1186/s12939-014-0104-4] [PMID]
19.European :union: of General Practitioners / Family Physicians. An opportunity to achieve sustainable Healthcare through primary care. Brussels: European :union: of General Practitioners / Family Physicians; 2022. [Link]
20.Damari B, Vosough Moghaddam A, Rostami Gooran N, Kabir MJ. Evaluation of the urban family physician and referral system program in Fars and Mazandran provinces: History, achievements, challenges and solutions. J Sch Public Health Inst Public Health Res. 2016; 14(2):17-38. [Link]
21.Naderimagham S, Jamshidi H, Khajavi A, Pishgar F, Ardam A, Larijani B, et al. Impact of rural family physician program on child mortality rates in Iran: A time-series study. Popul Health Metrics. 2017; 15(21):1-8. [Link]
22.Mehrolhassani MH, Jahromi VK, Dehnavieh R, Iranmanesh M. Underlying factors and challenges of implementing the urban family physician program in Iran. BMC Health Serv Res. 2021; 21(1336). [Link]
23.Mohammadibakhsh R, Aryankhesal A, Jafari M, Damari B. Family physician model in the health system of selected countries: A comparative study summary. J Educ Health Promot. 2020; 9(1):160. [Link]
2.Baltussen R, Ye Y, Haddad S, Sauerborn RS. Perceived quality of care of primary health care services in Burkina Faso. Health Policy Plann. 2002; 17(1): 42-8. [DOI:10.1093/heapol/17.1.42]
3.Roland M. Linking physicians’ pay to the quality of care-a major experiment in the United Kingdom. New Engl J Med. 2004; 351(14):1448-54. [DOI:10.1056/NEJMhpr041294]
4.Berenson RA, Rich EC. US approaches to physician payment: The deconstruction of primary care. J Gen Intern Med. 2010; 25(6):613-8. [DOI:10.1007/s11606-010-1295-z]
5.Perera GR, Dowell AC, Morris CJ. Constructing a framework for quality activity in primary care. Aust Health Rev. 2013; 37(1):98-103. [DOI:10.1071/AH11097]
6.Abedi G, Charati JY, Marvi A. [Satisfaction of service recipients and providers in health centers with urban family physician services and other health centers in Sari and Gorgan, North of Iran (Persian)]. J Mazandaran Univ Med Sci. 2019; 29(172):80-9. [Link]
7.Kabir MJ, Jafari N, Nahimi Tabihi M, Mikaniki E, Ashrafian Amir H, Nasrollahpour Shirvani SD, et al. [Health record and provided services recording among centers implementing rural family physician and insurance program in Northern provinces of Iran (Persian)]. J Hosp. 2015; 14(2):61-9. [Link]
8.Omid A, Yammani N, Heidari K, Mousavi T, Mousavi A. [Educational Needs of General Practitioners Who Enrolled as Family Physicians in National Family Medicine Program and Referral System (Persian)]. Iran J Med Educ. 2013; 13(6):470-9. [Link]
9.Shiani M, Rashidian A, Mohammadi A. [Status and barriers to implementation of family physician program in Iran health system (Persian)]. Soc Welfare Q. 2016; 16(62):59-102. [Link]
10.Dehnavieh R, Movahed E, Rahimi H, Zareipour MA, Jadgal KM, Alizadeh S, et al. Evaluation of the referral system in Iran’s rural family physician program; A study of Jiroft University of Medical Sciences. Electronic Physician. 2017; 9(4):4225. [DOI:10.19082/4225]
11.Kolesnyk P, Frese T, Vinker S, Shushman I, Zharkova A, Messaadi N, et al. Steps towards implementing evidence-based screening in family medicine in Ukraine: SWOT-analysis of an approach of multidimensional empowerment. BMC Fam Pract. 2021; 22(20):1-11. [DOI:10.1186/s12875-021-01367-2]
12.Sepehri B, Ghaffari R, Jeddian A, Salek F, Emrouzi R, Ghaffarifar S, Rezvan FB. A descriptive-comparative study of implementation and performance of family physician program in iran and selected countries. Iran J Public Health. 2020; 49(3):539-48. [DOI:10.18502/ijph.v49i3.3151]
13.Fardid M, Jafari M, Moghaddam AV, Ravaghi H. Challenges and strengths of implementing urban family physician program in Fars Province, Iran. J Educ Health Promot. 2019; 8(1):36. [DOI:10.4103/jehp.jehp_211_18]
14.Hooshmand E, Nejatzadegan Z, Ebrahimipour H, Bakhshi M, Esmaili H, Vafaeenajar A. Rural family physician system in Iran: Key challenges from the perspective of managers and physicians, 2016. Int J Healthc Manag. 2019; 12(2):123-30. [DOI:10.1080/20479700.2017.1402422]
15.Kavosi Z, Siavashi E. A study of the performance of referral system in urban family physician program in Fars Province, Iran. J Health Manag Info. 2018; 5(3):88-95. [Link]
16.Leonardi F. The definition of health: Towards new perspectives. Int J Health Serv. 2018; 48(4):735-48. [PMID]
17.World Health Organization. Scaling up family practice: Progressing towards universal health coverage. Geneva: World Health Organization; 2016. [Link]
18.Shadmi E, Wong WC, Kinder K, Heath I, Kidd M. Primary care priorities in addressing health equity: Summary of the WONCA 2013 health equity workshop. Int J Equity Health. 2014; 13:104. [DOI:10.1186/s12939-014-0104-4] [PMID]
19.European :union: of General Practitioners / Family Physicians. An opportunity to achieve sustainable Healthcare through primary care. Brussels: European :union: of General Practitioners / Family Physicians; 2022. [Link]
20.Damari B, Vosough Moghaddam A, Rostami Gooran N, Kabir MJ. Evaluation of the urban family physician and referral system program in Fars and Mazandran provinces: History, achievements, challenges and solutions. J Sch Public Health Inst Public Health Res. 2016; 14(2):17-38. [Link]
21.Naderimagham S, Jamshidi H, Khajavi A, Pishgar F, Ardam A, Larijani B, et al. Impact of rural family physician program on child mortality rates in Iran: A time-series study. Popul Health Metrics. 2017; 15(21):1-8. [Link]
22.Mehrolhassani MH, Jahromi VK, Dehnavieh R, Iranmanesh M. Underlying factors and challenges of implementing the urban family physician program in Iran. BMC Health Serv Res. 2021; 21(1336). [Link]
23.Mohammadibakhsh R, Aryankhesal A, Jafari M, Damari B. Family physician model in the health system of selected countries: A comparative study summary. J Educ Health Promot. 2020; 9(1):160. [Link]
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
سلامت دربلایا و اقتصاد سلامت
دریافت: 1403/5/10 | پذیرش: 1403/6/10 | انتشار: 1403/4/11
دریافت: 1403/5/10 | پذیرش: 1403/6/10 | انتشار: 1403/4/11
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
