طب پیشگیری

در دهه های اخیر نظام های سلامت در دنیا به دلایل متعدد و بعضا مشابه، بطور فزاینده ای با افزایش هزینه های هنگفت درمان روبرو بوده اند. مواردی همچون تورم و افزایش هزینه های عمومی، افزایش شیوع بیماری های مزمن ناشی از سبک زندگی، پیشرفت در فناوری و دانش پزشکی و افزایش میانگین سنی و مسن شدن جمعیت برخی از مهمترین علل مشترک در این زمینه در نظام های سلامت کشورها به شمار می رود. به طور نمونه سرانه هزینه های سلامت در ایران در بازه زمانی سال های 2000 تا 2019 میلادی به طور میانگین سالانه 3.7 درصد افزایش یافت و از 499 دلار به 868 دلار رسید. به علاوه کل هزینه های سلامت در ایران از 32 میلیارد دلار در سال 2000 به حدود 72 میلیارد دلار در سال 2019 رسید که این رقم معادل 6.7 درصد تولید ناخالص داخلی در این سال بود(1). در این بازه زمانی روند رشد هزینه های سلامت در سایر کشورهای دنیا نیز قابل رویت است، به گونه ای که میانگین هزینه های سلامت مردم دنیا از 598 دلار در سال 2000 به 1466 دلار در سال 2019 رسیده است(1).
بررسی این هزینه ها خصوصا در کشورهای در حال توسعه نشان دهنده آن است که بیشترین سهم از این هزینه ها مربوط به حوزه درمان است. به بیان دیگر آنچه در این کشورها قابل مشاهده است تقدم «درمان محوری» بر «سلامت محوری»است. نظام سلامت ایران نیز از سالیان دور تاکنون با چنین چالشی روبرو بوده و همواره هزینه های بخش درمان از حوزه بهداشت به طرز معناداری بیشتر بوده است. به طور نمونه در حدفاصل سال های 1381 تا 1399، سهم خدمات بهداشت عمومی و پیشگیری تنها 4.7 % از کل هزینه های سلامت کشور را تشکیل داده است(2).