دکتر هادی اکبری، آقای علی عابدی، دکتر محسن غفرانی، دکتر محمد سیداحمدی،
دوره ۱۰، شماره ۱ - ( بهار ۱۴۰۲ )
چکیده
هدف هدف این مطالعه، فراتحلیل مطالعات اثربخشی فعالیت منظم بدنی بر فاکتورهای نوروتروفیک مشتق از مغز و اینترلوکین-۱۷ بیماران مولتیپل اسکلروزیس (اِم‌اِس) بود. جست‌وجوی مقالات در پایگاه‌های اطلاعاتی به زبان انگلیسی در ساینس‌دایرکت، اسکوپوس، پابمد، وب‌آوساینس و به زبان فارسی در مگ‌ایران، مرکز طلاعات علمی جهاد دانشگاهی و ایران‌داک انجام شد.
روش ها انتخاب مقاله بدون محدودیت زمانی تا فروردین ماه ۱۴۰۰ با کلید‌واژه‌های مولتیپل اسکلروزیس / اِم‌اِس، تمرین، فعالیت بدنی، فاکتورهای التهابی و ضدالتهابی / سایتوکاین‌ها بود. برای دقت در انتخاب، پالایش و ارزیابی کیفیت مطالعات انجام‌شده از مقیاس پدرو استفاده شد.
یافته ها بر‌اساس معیارهای ورود و خروج، ۹ مقاله از ۴۰۸ مطالعه مورد بررسی جامع قرار گرفت. از بین فاکتورهای التهابی و ضدالتهابی، فاکتور نوروتروفیک مشتق از مغز در ۶ مطالعه و اینترلوکین-۱۷ در ۳ مطالعه مورد بررسی فراتحلیل قرار گرفتند. جهت فراتحلیل از نرم‌افزار متا‌آنالیز جامع استفاده شد. نتایج نشان داد فعالیت منظم بدنی باعث افزایش تفاوت بین میانگین‌های گروه کنترل و آزمایش در میزان سطوح فاکتورهای نوروتروفیک مشتق از مغز و اینترلوکین-۱۷ نشده است و این تمرینات نتوانسته تغییر معنی‌داری را در افراد مبتلا به اِم‌اِس ایجاد کند.
نتیجه گیری هر‌چند تمرین منظم جسمانی به‌تنهایی نتوانست بر روی سطوح سایتوکاینی اثر بگذارد، اما احتمالاً به‌عنوان یک گزینه قابل‌دسترس در کنار دارو‌درمانی برای بیماران اِم‌اِس مفید است، زیرا نه‌تنها به افزایش التهاب یا شدت بیماری منجر نمی‌شود، بلکه با کاهش خطر ابتلا به اختلالات ثانویه به این بیماران کمک شایانی می‌کند.
