مقدمه: فعالیت جسمانی ناکافی، اولین عامل از ده عامل خطر عمده مرگ در سراسر جهان است.داشتن فعالیت جسمانی کافی و منظم، خطر فشار خون بالا، بیماری قلبی عروقی، سکته مغزی، سرطان سینه، کولون و افسردگی، افتادن و شکستگی را در افراد بزرگسال کاهش می دهد. هدف از نگارش این مقاله، بررسی مداخلات مبتنی بر تئوری رفتار برنامه ریزی درارتقاء فعالیت جسمانی گرو ههای مختلف به شیوه نظامند بود .
روش‌کار: هفت پایگاه اطلاعاتی شامل Iran medex، SID، PubMed،Web of science، Scopus,Science direct ، Google scholar به روش مرورنظامند با کلمات کلیدی :physical activity OR physical OR exercise، Theory of planned behavior OR TPB، experimental randomized controlled trial OR intervention,motor activity،physical activit* exercise*، فعالیت جسمانی، تئوری رفتار برنامه ریزی، مداخله آموزشی، تئوری مورد بررسی قرار گرفت. مطالعاتی انتخاب شدند که کمی، مداخله ای، به زبان فارسی یا انگلیسی بود. همچنین تئوری رفتار برنامه ریزی و فعالیت جسمانی یکی از اجزای اصلی آنها بوده است.
نتایج: در جستجوی اولیه ۳۱۹ مقاله در پایگاه های مختلف بازیابی گردیدکه با توجه به معیار های ورود به مطالعه و حذف مقالات تکرای ۱۴ مقاله بین سال های ۲۰۰۳ تا پایان ۲۰۱۶ وارد مطالعه شدند.اکثریت مطالعات از نوع نیمه تجربی کنترل دار و طول مدت مداخله بین دو هفته تا سه ماه بود. گروه هدف مطالعات دانش آموزان، سالمندان، زنان خانه دار و پرسنل مراکز بهداشتی درمانی بودند. مداخله آموزشی در اکثر مطالعات به روش سخنرانی، بحث گروهی، کتابچه، گروه کانونی، پمفلت آموزشی، پرسش و پاسخ، پانل، بارش افکار، بوکلت بود. در اکثر مطالعات، سازه نگرش، کنترل رفتاری درک شده و قصد رفتاری پیشگویی کننده قوی فعالیت جسمانی بود. هنجار های انتزاعی در کمتر از نیمی از مطالعات پیشگویی کننده ضعیفی بود.در این مطالعات مداخلات آموزشی مبتنی بر تئوری رفتار برنامه ریزی در ارتقا ء فعالیت جسمانی تاثیر مثبتی داشته است .
نتیجه‌گیری: اکثریت مطالعات مبتنی بر تئوری رفتار برنامه ریزی در ارتقاء فعالیت جسمانی، تاثیر مثبتی داشته است. اما ناهمگن بودن گروه های هدف باعث دشواری مقایسه تاثیر مداخلات بر فعالیت جسمانی گردید. جهت سنجش تاثیر مداخله به نحو صحیح در مطالعات تئوری محور، پیشنهاد می گردد طول مدت مداخله و همچنین پیگیری بعد از مداخله طولانی تر گردد تا بتوان تاثیر مداخله را به نحو صحیح سنجید.
