طب پیشگیری

مقدمه: استعمال سیگار یکی از چالش‌های سلامت جهانی و یکی از عوامل خطر مرگ هم در کشورهای پیشرفته و هم در کشورهای در حال توسعه به شمار می‌رود. هدف از انجام این تحقیق، تعیین شیوع مصرف سیگار و عوامل تأثیرگذار بر نگرش و عملکرد دانش‌آموزان دبیرستانی شهر بندرعباس نسبت به سیگاری می‌باشد.

روش‌کار: پژوهش حاضر، توصیفی-تحلیلی از نوع مقطعی بوده که بر روی جامعه دانش‌آموزان دبیرستانی شهر بندر‌عباس در سال تحصیلی 1388-1389انجام شده است. به کمک فرمول تعیین حجم نمونه کوکران حجم نمونه 2014 نفر تعیین گردید. نمونه‌های این تحقیق به روش تصادفی خوشه‌ای از میان دبیرستانهای شهر بندرعباس انتخاب گردیدند. ابزار جمع‌آوری داده‌ها پرسشنامه‌ای بود که پس از بررسی روایی و پایایی آن در اختیار دانش‌آموزان قرار گرفت تا به روش خودایفایی تکمیل نمایند. داده‌های جمع‌آوری شده وارد نرم‌افزار SPSS 16 شد و برای توصیف داده‌ها از آماره‌های توصیفی و برای تحلیل داده‌ها از آمار استنباطی مانند آزمون کای، t-test و نسبت شانس استفاده گردید.

نتایج: در این مطالعه، 2029 نفر دانش‌آموزان دبیرستانی مورد بررسی قرار گرفت. از دیدگاه هر دو جنس، مهمترین عامل درونی گرایش به سیگار، داشتن دوستان بیشتر و جذابیت اعلام گردید. مهمترین عوامل بیرونی تأثیرگذار بر مصرف سیگار، دانش‌آموزان دختر و پسر عبارت بودند از: مصرف سیگار توسط مادر در پسرها (3/20OR=) و در دخترها (8/28OR=)، مصرف سیگار پدر در پسرها (52/2OR=) و در دخترها (43/2OR=)، وجود دوست صمیمی سیگاری در پسرها (3/4OR=) و در دخترها (7OR=) و وجود فرد سیگاری در منزل در پسرها (5/3OR=) و در دخترها (2/2OR=).

نتیجه‌گیری: با آنکه مصرف سیگار در دانش‌آموزان دبیرستانی شهر بندرعباس در مقایسه با سایر پژوهش‌های انجام گرفته در داخل و خارج از کشور از شیوع  نسبتاً متوسطی برخوردار است. با این وجود، عوامل درونی مانند احساس جذابیت و داشتن دوست بیشتر و عوامل بیرونی مانند وجود مادر و پدر سیگاری، دوست صمیمی سیگاری و وجود فرد سیگاری در منزل از فاکتورهای تأثیرگذار در گرایش و عملکرد آنان به سیگار بوده است. لذا برنامه‌های مؤثر پیشگیری از مصرف دخانیات بایستی بر روی تقویت مهارت‌های زندگی و ایجاد انگیزه‌های مثبت درونی نوجوانان و تقویت عوامل بیرونی ارتباط و حمابت بیشتر اعضا خانواده و مربیان و شماوره مدارس با دانش‌آموزان باشد.