طب پیشگیری

مقدمه
امروزه کاهش تمایل به فرزندآوری در بین خانواده‌ها، یکی از چالش‌هایی است که سراسر جهان با آن مواجه شده است و ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست [1]. کاهش مداوم نرخ فرزندآوری در‌نهایت منجر به سالخوردگی جمعیت در آینده می‌‌شود که یکی از علل این پدیده، تغییر در نگرش افراد نسبت به پدیده فرزندآوری است.
قصد یا نگرش به باروری یکی از عوامل اصلی تعیین‌کننده در رفتار باروری افراد است [1]. نگرش مثبت نسبت به فرزندآوری باعث فرزندآوری زودهنگام و تعداد بیشتر فرزندان می‌شود درحالی‌که نگرش منفی در این رابطه، از‌جمله عوامل کاهش اقدام به باروری است [2]. با‌توجه‌به وضعیت اجتماعی زنان، سنین بین 25 تا 35 سالگی مناسب‌ترین زمان برای به دنیا آوردن اولین فرزند است، زیرا اکثر زنان تحصیلات خود را به پایان رسانده‌اند و برخی مهارت‌ها را در بازار کار به دست آورده‌اند [3]، اما در طی سال‌های اخیر تغییرات مختلف نگرشی در‌زمینه باروری و فرزندآوری در ایران صورت گرفته است. داشتن فرزند دیگر جزو نیازها و خواسته‌های والدین نیست،  بنابراین تمایلی برای فرزندآوری بیشتر ندارند. یکی دیگر از علل نگرش منفی افراد نسبت به باروری در ایران، نگرش منفی نسبت به آینده است که نقش مهمی در پدیده باروری نسل جوان کشور دارد. به‌طوری‌که هم‌اینک شاهد کاهش 50 درصدی باروری در کشور هستیم [4].  
مطالعات متعددی در‌رابطه‌با نگرش و عوامل مؤثر بر نگرش  زنان و مردان نسبت به باروری در مراحل مختلف زندگی در ایران انجام شده است و نتایج متفاوتی در کشور به دست آمده است. به‌عنوان مثال در مطالعه‌ای که در سال 1394 در تهران انجام شد حدود 62/3 درصد از شهروندان متأهل تهرانی تمایلی به فرزندآوری نداشتند [5] و یا در مطالعه‌ای که سال 1392 بر روی زوج‌های در شرف ازدواج ارومیه انجام شد تنها 18/2 درصد مردان و 9/6 درصد از زنان به افزایش تعداد مورد دلخواه فرزند به تبع سیاست‌های تشویقی باروری کشوری تمایل داشتند [6]. در مطالعه‌ای که طی پاندمی کرونا در شهر یزد انجام شد نگرش به فرزندآوری مطلوب نبود که اولین عامل، مشکلات اقتصادی و پس از آن پاندمی کووید بود [7]. از سویی دیگر در مطالعه‌ای که در سال 1398 در شهر جهرم انجام شد، نتایج نمایانگر نگرش بالای زنان نسبت به فرزندآوری بود [8]، بنابراین برای پیشگیری از پیامدهای منفی کاهش فرزندآوری، بررسی و مطالعه عواملی که در فرزندآوری مؤثر هستند، از اهمیت زیادی برخوردار است.  استان هرمزگان نیز علی‌رغم اینکه نسبت به آمار سرانه کشوری، وضعیت نسبتاٌ بهتری نسبت به اغلب نقاط کشور دارد، اما از این قاعده مستثنی نبوده و بر‌اساس آخرین سرشماری نفوس و مسکن در سال 1395، این استان نیز با کاهش باروری در نقاط شهری مواجه شده است [9]. در یک مطالعه کیفی انجام‌شده بر روی زنان غرب استان هرمزگان، کمرنگ شدن مفهوم ارزشی فرزند و نامناسب بودن شرایط جامعه از‌نظر امنیت و رفاه، از علل کم‌فرزندی بودند [10]، اما از‌آنجایی‌که این مطالعه کیفی و بر روی تعداد محدودی از زنان صورت گرفته بود و نگرش مردان که یکی از ارکان اساسی در نگرش به فرزندآوری زوجین هستند، بررسی نشده بود و از سوی دیگر مطالعه‌ای در این زمینه در شهر بندرعباس انجام نشده بود، این مطالعه با هدف بررسی نگرش افراد متأهل ساکن شهر بندرعباس در‌رابطه‌با فرزندآوری و بررسی برخی از عوامل مؤثر بر نگرش آنان انجام شد. 

مواد و روش‌ها
این مطالعه، یک مطالعه جمعیت‌شناختی از نوع مقطعی است که در یک بازه زمانی 4 ماهه تیر تا مهر 1401با روش نمونه‌گیری در‌دسترسبه بررسی نگرش زنان و مردان شهر بندرعباس به فرزندآوری پرداخته است. نمونه‌های پژوهش افراد متأهل دارای 1 فرزند حداقل 24 ماهه بودند‌. برای انتخاب نمونه‌ها روش نمونه‌گیری خوشه‌ای یک مرحله‌ای به کارگرفته شد. به این صورت که از بین 22 مرکز جامع سلامت شهر بندر‌عباس به‌صورت تصادفی تعداد 10 مرکز به عنوان خوشه انتخاب شدند که با‌توجه‌به وضعیت اقتصادی‌اجتماعی و مذهبی (اهل سنت و شیعه) مناطق مختلف شهر بندرعباس، نمونه گیری از مراجعین به مراکز جامع سلامت شهری اناجام شد. در‌رابطه‌با مردان به دلیل تعداد بسیار محدود مردان مراجعه‌کننده واجد شرایط مطالعه به مراکز جامع سلامت، از سایر نمونه‌ها درخواست شد تا لینک پرسش‌نامه‌ها را در اختیار همسران و آشنایانی که واجد شرایط و علاقه‌مند به شرکت در پژوهش بودند، قرار دهند. 
مطالعه پس از اخذ مجوز از دانشگاه علوم‌پزشکی هرمزگان و با دریافت کد اخلاق آغاز شد. شرایط ورود به مطالعه تمایل به شرکت در مطالعه، سن بین 18 تا 50 سال، توانایی خواندن و نوشتن به زبان فارسی و تکمیل پرسش‌نامه، ملیت ایرانی و داشتن یک فرزند حداقل 24 ماهه بود. شرایط خروج از مطالعه، داشتن فرزند از ازدواج قبل و یا تکمیل ناقص پرسش‌نامه بود. تمام پرسش‌نامه‌ها بدون نام مشارکت‌کنندگان بود و فقط از داوطلبین جهت شرکت در پژوهش استفاده شد.
جهت گردآوری داده‌ها  از پرسش‌نامه محقق‌ساخته بر‌اساس متون و پرسش‌نامه استاندارد و روان‌سنجی‌شده نگرش به باروری و فرزندآوری [1] استفاده شد. برای تعیین روایی صوری و محتوای پرسش‌نامه پژوهشگر‌ساخته، پرسش‌نامه در اختیار 12 نفر از اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی هرمزگان و محققینی که آشنا به مقوله سنجش نگرش بودند قرار گرفت و به‌منظور تحلیل محتوای کیفی نظرات آن‌ها در‌رابطه‌با دستور زبان و نحوه نمره‌دهی اعمال شد و برای ارزیابی روایی محتوا، سادگی، وضوح، ارتباط و ضرورت گویه‌ها محاسبه شاخص روایی محتوا و ضریب نسبی روایی محتوا استفاده شد. برای شاخص روایی محتوا مقادیر کمتر از 0/7 آیتم حذف و برای ضریب نسبی روایی محتوا با‌توجه‌به تعداد کل متخصصین و ارزیابان، آیتم‌ها با مقادیر کمتر از 0/6 حذف شدند که در‌نهایت هر‌کدام از پرسش‌نامه‌ها با 22 سؤال تأیید شدند. 
پایایی پرسش‌نامه با تکمیل پرسش‌نامه توسط 20 نفر از شرکت‌کنندگان و تکمیل مجدد آن 2 هفته بعد و انجام آزمون  بازآزمون مجدد با استفاده از ضریب همبستگی درون‌طبقه‌ای و ضریب همبستگی پیرسون انجام شد (941/ICC=0 و 0/81=r و 0/05>p).
برای سنجش گویه‌ها از طیف لیکرت پنجگانه (کاملاً موافق، موافق، بی نظر، مخالف، کاملاً مخالف) که از 1 تا 5 نمره‌گذاری شدند، استفاده شد. با‌توجه‌به 22 سؤال پرسش‌نامه، حداقل نمره 22 و حداکثر آن 110 بود. نمرات زیر 50 درصد نمره کل به‌عنوان نگرش منفی و بالای 50 درصد نمره کل به‌عنوان نگرش مثبت در نظر گرفته شد.
داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 26 مورد تحلیل قرار گرفتند. برای توصیف خصوصیات زوج‌ها از روش‌های آماری توصیفی و آزمون‌های کای دو و تی مستقل استفاده شد. مقدار P کمتر از 0/05 معنی‌دار تلقی شد.

یافته‌ها
در‌نهایت 348 نفر وارد این مطالعه شدند که 198 نفر زن و 150 نفر مرد بودند. میانگین زنان 6±29 سال و مردان 5± 32 سال بود. سایر مشخصات جمعیت‌شناختی نمونه‌ها در جدول شماره 1 آورده شده است.


نتایج آزمون کای دو نشان داد به‌طور‌کلی نگرش مثبت نسبت به فرزند‌آوری در بین زنان (64/7 درصد) به‌طور معنی‌داری بیشتر از مردان (53/1 درصد) است (0/001>P) جدول شماره 2).


همچنین نتایج این مطالعه نشان داد بین نگرش افراد (هم زنان و هم مردان) با متغیرهای سطح تحصیلات، شغل، مذهب، وضعیت اقتصادی ارتباط معنی‌دار وجود نداشت.
در‌رابطه‌با بررسی بیشترین دلایل نگرش مثبت و منفی به فرزندآوری، مجموع 2 گزینه کاملاً موافق و موافق بررسی شد که مهم‌ترین دلایل نگرش منفی و عدم تمایل به فرزندآوری مجدد؛ نگرانی از تأمین آینده فرزندان (‌72/3 درصد)، افزایش مشکلات اقتصادی به دنبال تولد فرزند بعدی (64/5 درصد) و عدم وجود مسکن مناسب برای داشتن فرزند بیشتر (58/3 درصد) عنوان شد. البته 78/8 درصد افراد متأهل بیان کرده بودند که به والد شدن علاقه‌مندند.

بحث و نتیجه‌گیری 
این مطالعه با هدف بررسی نگرش زنان و مردان شهر بندرعباس نسبت به فرزندآوری و برخی عوامل مرتبط با آن انجام شد. براساس نتایج این مطالعه‌، مشخص شد تمام افراد موردمطالعه به داشتن فرزند و والد شدن علاقه‌مند بودند و داشتن فرزند یک ارزش محسوب می‌شد و لذت از بچه‌دار شدن قوی‌ترین توضیح آن‌ها برای میل فرزندآوری بود. در مطالعه لطفی و همکاران هم بیشتر مشارکت‌کنندگان (بالای 70 درصد) تمایل به والد شدن داشتند [11]. اما به‌طور‌کلی در این مطالعه نگرش به فرزندآوری و داشتن فرزندان بعدی منفی بود که این نگرش در مردان ضعیف‌تر از زنان بود که مهم‌ترین علت برای این نکته، مسائل اقتصادی و نگرانی از آینده به دنبال تولد فرزند بعدی بود. همان‌طور که مشخص شد علی‌رغم علاقه‌مندی به والد بودن، مسائل اقتصادی باعث نگرش منفی افراد و به‌عنوان یک مانع قدرتمند در برابر فرزندآوری بود. این نتیجه همسو با برخی مطالعاتی بود که در این زمینه صورت گرفته بود که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهد شد. طاووسی و همکاران نشان دادند تنها 36/8 درصد متأهلین شهر تهران تمایل به فرزندآوری داشتند و عوامل اقتصادی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر فرزندآوری بودند [12]. این یافته همسو با نتایج مطالعه آفرینی است [13]. نتایج مطالعه عبدللهی و فرجادی نیز نشان داد احساس ناامنی اقتصادی و اجتماعی و همچنین افزایش هزینه‌های کودکان زمینه‌ای را ایجاد می‌کند تا خانواده‌های تهرانی در‌ رابطه‌با فرزندآوری به‌جای کمیت بر کیفیت تأکید کنند و بنابراین باروری پایین را به‌عنوان یک رفتار منطقی انتخاب کنند [14]. در مطالعه صیفوری و محمدی بر روی زنان متأهل شهر کرمان نیز کمتر از نیمی (46 درصد) از افراد تمایل به داشتن فرزند دوم داشتند که مهم‌ترین دلیل نگرش منفی به آینده و سطح درآمد بود [4].
در برخی مطالعات دیگر که به بررسی نگرش و یا ترجیحات فرزندآوری در زوج‌ها پرداخته بودند، نتایج مشابهی با مطالعه حاضر و مطالعات ذکر‌شده به دست آمد، اما از‌نظر سبب‌شناسی دلایل عدم تمایل به فرزند‌آوری متفاوت بود. در مطالعه حسینی و بیگی که در سال 1391 بر روی زنان متأهل شهر مهاباد انجام شد کمی بیش از 61 درصد زنان تمایلی به داشتن فرزند دوم را نداشتند که علت تمایلات باروری را بیشتر تحت تأثیر شاخص‌های غیرمستقیم استقلال، مثل تحصیلات و اشتغال دانستند [8] در‌صورتی‌که در مطالعه حاضر بیشتر زنان (60/6 درصد) خانه‌دار بودند و حتی در بررسی انجام‌شده وضعیت اشتغال زنان و تحصیلات آن‌ها ارتباط معنی‌داری با نگرش آن‌ها به فرزندآوری نداشت. نتایج مطالعه عنایت و پرنیان نیز نشان داد تنها 29 درصد زنان و دختران جوان شهر شیراز گرایش به فرزندآوری داشتند که البته دلیل آن را عصر جهانی شدن فرهنگی و رشد فردگرایی عنوان کردند [15]. در مطالعه داوودی و همکاران بر روی زنان شاغل شهر تهران تنها 35/7 درصد زنان تمایل به داشتن فرزند بعدی داشتند که مهم‌ترین مانع برای آوردن فرزند بعدی، چالش‌های تربیت فرزند عنوان شد [16]. این مطالعه تنها بر روی زنان شاغل صورت پذیرفته است که می‌تواند توجیه‌کننده اختلاف علت نگرش منفی به فرزندآوری نسبت به پژوهش حاضر ‌باشد.
همچنین نکته مهمی که در پژوهش حاضر بایستی به آن توجه شود این است که این پژوهش بلافاصله پس از دوران پاندمی کووید انجام شده است که افزایش مشکلات اقتصادی به دلیل بحران کووید و یا حتی ترس از ابتلا به کووید می‌تواند بر نگرش افراد تأثیر منفی گذاشته باشد، هر‌چند که این مطالعه به‌طور مستقیم به نقش این پاندمی بر نگرش به فرزندآوری نپرداخته است. در مطالعه انجذاب و همکاران که در طی پاندمی کووید انجام شد، مشکلات اقتصادی قبل از ترس از پاندمی به‌عنوان علت نگرش منفی به فرزندآوری عنوان شد [7]. رضایی و همکاران نیز ترس از پاندمی کووید و مشکلات اقتصادی به دنبال این پاندمی را بر نگرش منفی به فرزندآوری مؤثر دانستند [17].
تنها مطالعه‌ای که نتیجه آن متفاوت از مطالعات یاد‌شده بود، مطالعه تقوایی‌فرد و همکاران در شهر جهرم بود که نشان داد تمایل به فرزندآوری در شهر جهرم در سطح بالایی بود [18] که علت آن را تأثیر رسانه و سنتی بودن جامعه زنان این شهر، عنوان کرده‌اند که در پژوهش حاضر نقش و تأثیر رسانه‌ها بر رفتار باروری افراد بررسی نشده است، هر‌چند نتایج متنقاضی در این رابطه وجود دارد [19].
همچنین در مطالعه حاضر بین سن، سطح تحصیلات، درآمد خانوار و وضعیت شغلی با نگرش به فرزندآوری ارتباطی دیده نشد‌. این نتیجه همسو با نتایج مطالعات اسلاملو و همکاران [6]  تقوایی‌فرد و همکاران [18] و مطالعه طاووسی و همکاران [12] است که بین سن، تحصیلات و وضعیت درآمد ماهیانه با نگرش به فرزندآوری ارتباطی دیده نشد. از طرفی، در برخی از مطالعات تحصیلات دانشگاهی، میزان تحصیلات و سطح درآمد از مهم‌ترین عوامل اثربخش بر باروری زنان بود [5، 20]. در مطالعه ترابی و همکاران نیز موقعیت اقتصادی‌اجتماعی و وضعیت اشتغال زنان از عوامل تأثیرگذار بر نگرش زنان بر فاصله ازدواج تا فرزندآوری بود [21]. مطالعات نشان داده‌اند که افراد با تحصیلات پایین‌تر نسبت به افراد دارای تحصیلات بالا نگرش مثبت‌تری به فرزندآوری داشتند و افراد طبقات بالاتر اقتصادی نگرش منفی‌تری به فرزندآوری نسبت به طبقات متوسط و پایین داشتند [22, 23]. در یک مرور سیستماتیک که توسط رهنما و همکاران انجام شد شرایط اجتماعی‌اقتصادی و سطح تحصیلات یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر میزان فرزندآوری در ایران برشمرده شدند [20]، اما در مطالعه ما با اینکه اکثریت نمونه‌ها تحصیلات دبیرستانی تا دانشگاهی داشتند (86/4 درصد زنان و 97/4 درصد مردان)، اما ارتباط معنی‌داری در‌رابطه‌با تأثیر آنان بر نگرش به فرزندآوری دیده نشد.
در مطالعه حاضر ارتباطی بین مذهب و نگرش به فرزندآوری دیده نشد که این نتیجه همسو با نتیجه مطالعه طاووسی و همکاران است [12]. در مطالعه حسینی و همکاران که به بررسی تمایلات فرزندآوری زنان کرد شیعه و سنی پرداخته بودند [24]، تمایل به فرزندآوری بیشتر در هر دو گروه پایین بود، اما در زنان اهل سنت تمایلات فرزندآوری کمی بیشتر از زنان شیعه بود.
همچنین بر‌اساس نتایج مشخص شد در مطالعه حاضر تمام افراد مورد‌مطالعه به داشتن فرزند و والد شدن علاقه‌مند بودند و داشتن فرزند یک ارزش محسوب می‌شود. در مطالعه لطفی و همکاران هم بیشتر مشارکت‌کنندگان (بالای 70 درصد) تمایل به والد شدن داشتند [17]. اما نگرش کلی افراد متأهل به فرزندآوری منفی بود که مهم‌ترین موانع افراد متأهل برای داشتن فرزند دوم مربوط به مسائل اقتصادی بود. این یافته همسو با نتایج مطالعات اکبری و آفرینی است [18, 19]. به‌عنوان مثال در مطالعه طاووسی و همکاران عوامل اقتصادی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر فرزندآوری بودند [10]. نتایج مطالعه عبدللهی و فرجادی نشان داد احساس ناامنی اقتصادی و اجتماعی و همچنین افزایش هزینه‌های کودکان زمینه‌ای را ایجاد می‌کند تا خانواده‌های تهرانی در‌رابطه‌با فرزندآوری، به‌جای کمیت بر کیفیت تأکید کنند و بنابراین باروری پایین را به‌عنوان یک رفتار منطقی انتخاب کنند [20].
از محدودیت‌های این پژوهش می‌توان به خودایفا بودن و تکمیل پرسش‌نامه‌ها توسط خود افراد اشاره کرد که این از مشکلات پرسش‌نامه خودایفاست که ممکن است در بعضی پاسخ‌ها اصل صداقت رعایت نشده باشد. همچنین در این مطالعه نقش عوامل فرهنگی و ارائه اطلاعات در بستر فضای مجازی و تأثیر آن بر نگرش مورد بررسی قرار نگرفت که می‌توان از آن به‌عنوان یکی از محدودیت‌های این مطالعه نام برد.
از یافته‌های این پژوهش می‌توان چنین نتیجه‌گیری کرد  که علی‌رغم علاقه‌مندی به والد شدن، مهم‌ترین عاملی که در این مطالعه باعث نگرش منفی و به‌عنوان یک مانع بر سر راه فرزندآوری آن‌ها وجود دارد، ترس از مشکلات اقتصادی در آینده به دنبال تولد فرزند دوم بود که در برخی مطالعات دیگر هم به آن اشاره شده است. البته زمان انجام پژوهش که پس از پاندمی کووید بوده نیز می‌تواند بر نگرش افراد تأثیر گذاشته باشد، اما به‌طور‌کلی مطالعات نشان داده‌اند خانواده‌ها راهبرد کم‌فرزندی را به‌عنوان یک استراتژی دفاعی که به ارتقای کیفیت آنان منجر می‌شود انتخاب می‌کنند [7]، بنابراین توجه سیاست‌گذاران را باید به این نکته معطوف کرد که اگر در جامعه نگرانی از خرج و مخارج فرزند و تأمین آن در آینده برطرف نشود، نمی‌توان انتظار فرزندآوری آن هم بالای سطح جایگزینی ـ همان حدی از میزان کلی باروری که اگر پایدار باشد، منجر به کاهش جمعیت نسبت به نسل قبل می‌شود ـ را از زوج‌ها داشت. اما از سویی می‌توان با استفاده از عوامل محرک بر فرزندآوری نظیر تکیه بر نقاط ضعف تک‌فرزندی و تأثیر یک هم‌زبان، مانند خواهر یا برادر جهت تقویت مهارت‌های زندگی‌، زوج‌ها را به افزایش تعداد فرزندان ترغیب کرد.

ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه دارای تأییدیه اخلاقی به شماره IR.HUMS.REC.1400.191 از دانشگاه علوم‌پزشکی هرمزگان است.

حامی مالی
این مقاله با حمایت مالی معاونت تحقیقات دانشگاه علوم‌پزشکی هرمزگان انجام شده است.

مشارکت نویسندگان
این پژوهش تنها یک نویسنده دارد و تمام بخش‌ها حاصل کار ایشان است.

تعارض منافع
بنابر اظهار نویسنده این مقاله تعارض منافع ندارد.

تشکر و قدردانی
نویسنده این مقاله مراتب سپاس خود را از همکاران مامای مراکز جامع سلامت بندرعباس که در اجرای این پژوهش یاری‌رسان بودند، اعلام می‌دارد.

References
1.Kordzanganeh J, Mohamadian H. [Psychometric assessment of the validity of the iranian version of attitude toward fertility and childbearing inventory in women without a history of pregnancy in the South of Iran (Persian)]. J Sch Public Health Inst Public Health Res. 2019; 17(1):83-94. [Link]
2.Ansari Majd M, Khalajabadi Farahani F, Naghibi A, Moosazadeh M, Khani S. [Effect of transtheoretical model-based education on women attitudes and stages of change toward childbearing behavior (Persian)]. J Mazandaran Univ Med Sci. 2019; 29(174):134-47. [Link]
3.Söderberg M, Lundgren I, Christensson K, Hildingsson I. Attitudes toward fertility and childbearing scale: an assessment of a new instrument for women who are not yet mothers in Sweden. BMC Pregnancy Childbirth. 2013; 13:1-8. [DOI:10.1186/1471-2393-13-197]
4.Mohammadi N, Seifoori B. [Sociological investigation of factors affecting women’s fertility preference (Persian)]. Women Fam Cult Educ J. 2016; 11(36):49-70. [Link]
5.Tavousi M, Motlagh M E, Eslami M, Haerimehrizi A, Hashemi A, Montazeri A. [Fertility desire and its correlates: A pilot study among married citizens living in Tehran, Iran (Persian)]. Payesh. 2015; 14(5):697-702. [Link]
6.Farrokh-Eslamlou HR, Vahabzadeh Z, Moeini R, Moghaddam Tabrizi F. [Pre-marriage couples` fertility attitude following recent childbearing persuasive policies in Iran (Persian)]. Nurs Midwifery J. 2014; 11(10):836-46. [Link]
7.Enjezab N, Bokaei M, Salmanabad F. Attitude and factors affecting the intention to childbearing in COVID 19 pandemic in married women of reproductive age referred to comprehensive health centers in Yazd -Iran 1400. J Shahid Sadoughi Uni Med Sci. 2023; 31(7):6854-63. [DOI:10.18502/ssu.v31i7.13696]
8.Hosseini H, Bagi B. [Women’s independence and reproductive actions among Kurdish women in Mahabad city (Persian)]. Woman Dev Polit. 2012; 10(4):57-78. [DOI:10.22059/jwdp.2013.30575]
9.Statistical Centre of Iran. [The results of the general population and housing census (Persian)] [Internet]. 2016 [Updated 2024 October 16]. Available from: [Link]
10.Akbarian N, Aghamolaei T, Bushehri E, Madani A. [Attitudes of married women aged 15-49 years in Hormozgan province, Iran towards childbearing: A qualitative study (Persian)]. J Prevent Med. 2023; 10(2):194-205. [DOI:10.32598/JPM.10.2.633.1]
11.Lotfi R, Rajabi Naeeni MRN, Rezaei N, Farid M, Tizvir A. Desired numbers of children, fertility preferences and related factors among couples who referred to pre-marriage counseling in Alborz Province, Iran. Int J Fertil Steril. 2017; 11(3):211-9. [PMID] [PMCID]
12.Tavousi M, Esmaeil Motlagh M, Eslami M, Haerimehrizi A, Hashemi A, Montazeri A. [Fertility desire among Iranians living in Tehran: Reasons for desire and disinterest (Persian)]. Payesh 2016; 15(6):663-8. [Link]
13.Afarini FS, Akbari N, Montazeri A. [The relationship between social support and the intention of childbearing in women of reproductive age (Persian)]. Payesh. 2018; 17(3):315-28. [Link]
14.Abdollahi A. [Farjadi G. Socio-economic rationality and childbearing behavior in Tehran City: Results from a qualitative study Iranian (Persian)]. Iran Popul Stud J. 2017; 2(2):101-31. [Link]
15.Enayat H. Parnian L. [The study of cultural globalization and tendency to fertility (Persian)]. J Woman Soc. 2013; 4(2):109-36. [Link]
16.Davoudi F, Azar NS, Ezoji K. Determinants of Employed Women's Attitude towards Childbearing. J Midwifery Reprod Health. 2020; 8(4):2472-7. [Link]
17.Rezaei F, Amiri-Farahani L, Haghani S, Pezaro S, Behmanesh F. Comparing reproductive intentions before and during the COVID -19 pandemic: A cross-sectional study. BMC Health Serv Res. 2023; 23(1):545. [DOI:10.1186/s12913-023-09551-z]
18.Taghvayi fard L, Karimi M, Rasekh K. [The effect of the media using on women’s attitude toward childbearing, Jahrom (Persian)]. Two Q J Contemp Sociol Res. 2019; 8(15):67-87. [DOI:10.22084/csr.2020.19808.1691]
19.Kalantari S, Abbaszadeh M, Aminmozafari F, Rakeibonab N. [The sociological study of attitude to child bearing and it’s some related factors (Case study: Married youth in Tabriz City) (Persian)]. J Appl Soc. 2010; 21(1):83-104. [Link]
20.Rahnama A, Roozbeh N, Salimi Asl A, Kazemi Gerashi Z, Abbaszadeh M, Dabiri F. [Factors related to childbearing in Iran: A systematic review (Persian)]. J Prevent Med. 2022; 9(1):6-17. [DOI:10.32598/JPM.9.1.4]
21.Torabi F, Ghorbani F, Kuchani M. [Comparing the attitudes of men and women towards the birth of first child (Persian)]. J Mazandaran Univ Med Sci. 2017; 27(154):179-83. [Link]
22.Arjmand Siahpoush E. Zeini Wendian M. Rezapour D. [A sociological analysis for factors affecting the attitude toward childbearing (Case study: Employees of Andimeshk department of education) (Persian)]. J Soc Dev. 2021; 16(1): 59-78. [DOI:10.22055/qjsd.2021.36026.2361]
23.Abbaszadeh M, Aghayari Hir T, Alizadeh Aghdam M, Adlipour S. [Attitude towards childbearing among married women and men aged 18-49 years: The role of religiosity, family, modern media, and modern rethinking (Persian)]. Payesh. 2019; 18(2):173-82. [Link]
24.Hosseini H, Askari Nodoushan A, Moradi N. [A comparative study of childbearing desires of Shia and Sunni Kurdish women in rural areas of Kamyaran (Persian)]. J Woman Fam Stud. 2016; 4(1):63-84. [DOI:10.22051/jwfs.2016.2340]