دوره 11، شماره 2 - ( تابستان 1403 )
جلد 11 شماره 2 صفحات 173-162 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Jafari N, Maleki A, Ghaffari A, Zabihi A, Bayat R. Performance of Maternity Health Workers in a Hospital in Zanjan, Iran, in Implementing Skin-to-skin Contact Between Mother and Baby and Initiating Breastfeeding. J Prevent Med 2024; 11 (2) :162-173
URL: http://jpm.hums.ac.ir/article-1-777-fa.html
URL: http://jpm.hums.ac.ir/article-1-777-fa.html
جعفری ناهید، ملکی اعظم، غفاری آیدا، ذبیحی احمدرضا، بیات رباب. عوامل پیشگوییکننده عملکرد کارکنان شاغل در بیمارستان در تماس پوست با پوست مادر و نوزاد و شروع تغذیه با شیر مادر. طب پیشگیری. 1403; 11 (2) :162-173
ناهید جعفری1 
، اعظم ملکی2 ، آیدا غفاری*3 ، احمدرضا ذبیحی4 ، رباب بیات5
، اعظم ملکی2 ، آیدا غفاری*3 ، احمدرضا ذبیحی4 ، رباب بیات5
1- گروه اطفال، دانشکده پزشکی، مرکز آموزشی درمانی آیت الله موسوی، دانشگاه علوم پزشکی زنجان، زنجان، ایران.
2- مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، پژوهشکده سلامت و بیماری متابولیک، دانشگاه علوم پزشکی زنجان، زنجان، ایران.
3- گروه مامایی، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی زنجان، زنجان، ایران.
4- گروه پزشکی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی زنجان، زنجان، ایران.
5- بیمارستان آیت الله موسوی، دانشگاه علوم پزشکی زنجان، زنجان، ایران.
2- مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، پژوهشکده سلامت و بیماری متابولیک، دانشگاه علوم پزشکی زنجان، زنجان، ایران.
3- گروه مامایی، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی زنجان، زنجان، ایران.
4- گروه پزشکی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی زنجان، زنجان، ایران.
5- بیمارستان آیت الله موسوی، دانشگاه علوم پزشکی زنجان، زنجان، ایران.
متن کامل [PDF 5432 kb]
(780 دریافت)
| چکیده (HTML) (2164 مشاهده)
References
متن کامل: (1189 مشاهده)
مقدمه
تماس پوست با پوست مادر و نوزاد فواید ثابتشدهای هم برای مادر و هم برای نوزاد دارد. طبق تعریف تماس پوستی به «برقراری تماس پوست به پوست مادر و نوزاد بلافاصله یا طی 5 دقیقه پس از تولد حداقل به مدت 1 ساعت» اطلاق میشود. نوزاد بلافاصله پس از تولد بهطور مستقیم روی سینه لخت مادر خود قرار میگیرد و خشک میشود و هر دو آنها با یک پتوی گرم پوشانده شده و برقراری تماس پوستی حداقل به مدت 1 ساعت یا تا بعد از اولین تغذیه با شیر مادر ادامه مییابد [1]. از فواید این تماس میتوان به حفظ دمای بدن بهینه برای نوزاد، شروع زودهنگام شیردهی، تغذیه انحصاری با شیر مادر پس از ترخیص، و تغذیه طولانیتر با شیر مادر، بهبود عملکرد خودمختار و کنترل شناختی بهتر در 10 سال اول زندگی افزایش خودکارآمدی شیردهی، تسهیل خروج زودهنگام جفت، کاهش سطح استرس مادر و تقویت پیوند مادر با نوزاد [2] اشاره کرد.
برای دستیابی به هدف سازمان بهداشت جهانی برای کاهش مرگومیر نوزادان به 12 مرگ در هر 1000 تولد زنده تا سال 2030 لازم است اقداماتی صورت گیرد. انجام تماس پوست با پوست بلافاصله پس از زایمان بین مادر و نوزاد یکی از اقدامات لازم برای دستیابی به کاهش مرگومیر مادران و نوزادان است [3]. مطالعاتی دلایل میزان پایین تماس پوست با پوست برای نوزادان را بررسی کردند و موانعی مانند کمبود پرستار، حجم کاری سنگین، کمبود دانش و اطلاعات، محدودیت زمانی، دشواری تشخیص و ارزیابی نوزادان در تعیین واجد شرایط بودن برای این تماس، فقدان حمایت اجتماعی، فقدان دستورالعملها و پروتکلها، سیاستها و هنجارهای فرهنگی را علت این کاهش دانستند [4-6].
یک مطالعه مقطعی مبتنی بر جمعیت در گامبیا نشان داد محل زایمان، محل سکونت و میزان مراقبتهای قبل بارداری همگی جزو عوامل تعیینکننده تماس پوست به پوست بودند [7]. شیوع این تماس در پاپوآ گینه نو 2/45 درصد [8]، آفریقا 42 درصد [9]، بنگلادش 28 درصد [10] و نیجریه 12 درصد [11] است. مطالعهای که اخیراً در ایران با هدف گزارش شیوع و عوامل تعیینکننده تأخیر در شیردهی و استفاده از شیرخشک نوزاد در بیمارستان انجام شد گزارش کرد تنها 17 درصد از مادران تماس پوستی اولیه را تجربه کردند [12]. یافتههای ناهیدی و همکاران در ایران نشان دادهاند 98 درصد از ماماها بلافاصله پس از تولد فقط بهمدت 2 تا 4 دقیقه تماس پوستی را انجام دادهاند [13]. در مطالعه مروتی و همکاران در ایران 69/5 درصد پرستاران اعلام کردند تماس پوستی در بخش NICU و نوزادان آنها انجام میشود و 82/8 درصد آنها انجام این مراقبت را به مادران توصیه میکردند [14].
همچنین در مطالعهای که در سال 2020 در عربستان سعودی انجام گرفت کارکنان سلامت تفکرات مثبتی نسبت به تماس پوستی داشتند، اما به دلیل عدم وجود پروتکل استاندارد برای تماس پوست با پوست بلافاصله پس از تولد، عدم توانایی و انگیزه برای اجرای این تماس و همچنین وجود مادرانی که علاقهای به انجام تماس پوستی ندارند، برای انجام تماس پوست با پوست فوری، مستمر و بدون وقفه دچار مشکل بودهاند. فقدان همکاری حرفهای، کمبود پرسنل و حجم کاری سنگین و محیط فرهنگیای که مراقبتهای معمول پزشکی را بر تماس پوست با پوست اولویت میدهد از دیگر موانع اجرای تماس پوستی بوده است [15].
شواهد نشان دادهاند مادران عموماً تمایل دارند بلافاصله پس از تولد تماس پوستی داشته باشند [16]. از طرفی ارزیابی عملکرد کارکنان درمانی نقش تعیینکنندهای در افزایش رضایت شغلی، ارتقای انگیزه و شناخت نیازهای آموزشی پرسنل دارد. این به نوبه خود میتواند منجر به بهبود وضعیت عملکرد کارکنان و موفقیت کلی سیستم بهداشتی شود [17]. ارزیابی عملکرد کارکنان بهعنوان یک فرایند حیاتی، نهتنها به تأمین استانداردهای مراقبت منجر میشود، بلکه به ارتقای آگاهی و توانمندیهای پرسنل نیز کمک میکند [18]. باتوجهبه اینکه آموزش ناکافی و فقدان دستورالعملهای مناسب، مانع از ارزیابی مؤثر عملکرد میشود، ایجاد یک چارچوب واضح و مشخص برای ارزیابی الزامی است. این امر به کارکنان کمک میکند تا استانداردها و وظایف خود را بهتر درک کنند و به دنبال بهبود مستمر باشند [19]. بهبود کارایی و اثربخشی فعالیت کارکنان تنها در سایه ارزیابی عملکرد آنها امکانپذیر است [20]. باتوجهبه اهمیت و مزایای انجام تماس پوستی برای والدین و نوزادان و نیز در دسترس نبودن دادهها در خصوص نحوه بهکارگیری دستورالعمل تماس پوستی مادر و نوزاد در شهر زنجان، این مطالعه با هدف تعیین عملکرد کارکنان شاغل در بیمارستان آیتالله موسوی زنجان در تماس پوست با پوست مادر و نوزاد در ساعت اول تولد در سال 1401 انجام شد.
مواد و روشها
نوع مطالعه و محیط پژوهش
مطالعه حاضر یک مطالعه توصیفیمقطعی است که با هدف پایش عملکرد کارکنان شاغل در بیمارستان آیتالله موسوی زنجان در پیادهسازی دستورالعمل برقراری تماس پوست با پوست مادر و نوزاد و شروع شیردهی در ساعت اول تولد در سال 1401 انجام شد. محیط پژوهش شامل اتاق زایمان، اتاق عمل و بخش پس از زایمان بیمارستان آیتالله موسوی زنجان بود. جامعه پژوهش شامل مادران زایمانکرده و کارکنان درمانی شاغل در بخشهای مذکور بود.
معیار ورود و خروج از مطالعه
معیارهای ورود برای گروه کارکنان، شامل سابقه کار حداقل 3 ماه در بخشهای اتاق زایمان، اتاق عمل و یا پس از زایمان، انجام مراقبت مستقیم مادر و نوزاد حین زایمان و یا پس از آن و تمایل به شرکت در مطالعه بود.
معیارهای ورود برای گروه مادران زایمانکرده شامل داشتن نوزاد سالم با وضعیت عمومی خوب حاصل زایمان بدون عارضه، سن حاملگی بالاتر از 34 هفته و تمایل به شرکت در مطالعه بود.
کارکنان اداری و خدماتی غیردرگیر با مراقبت مادر و کودک در حین و یا پس از زایمان و مادرانی که کنتراندیکاسیون تماس پوست با پوست با نوزاد به تشخیص پزشک را داشتند وارد مطالعه نشدند.
حجم نمونه و روش نمونهگیری
جامعه آماری کارکنان در این مطالعه 99 نفر بود که به روش تمامشماری انتخاب شدند. برای محاسبه حجم نمونه مادران زایمانکرده با در نظر گرفتن 0/50=p و 1/96=Z1-a/2 و دقت 0/05 و با استفاده از فرمول کوکران 386 نفر محاسبه شد. مادران زایمانکرده بهصورت روزانه با مراجعه به لیست افراد پذیرششده در بخشهای مذکور به روش تصادفی سیستماتیک (2=K) انتخاب شدند.
روش گرداوری دادهها
دادهها با استفاده از سؤالات مشخصات جمعیتشناختی و سؤالات مربوط به پایش عملکرد کارکنان در پیادهسازی دستورالعمل تماس پوست با پوست مادر و نوزاد و برقراری شیردهی در ساعت اول تولد که توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی منتشر شده است جمع آوری شد. سؤالات مشخصات جمعیتشناختی مادران زایمانکرده، شامل سن، تحصیلات، روش زایمانی، جنسیت نوزاد، محل سکونت، وزن نوزاد و مشخصات جمعیتشناختی کارکنان شامل سن، سابقه، تأهل، وضعیت استخدامی، سمت و بخش خدمت بود.
عملکرد کارکنان ازطریق خودارزیابی و مصاحبه با مادران زایمانکرده بررسی شد. سؤالات عملکرد کارکنان در 3 بخش تنظیم شده بو: بخش اول شامل 6 سؤال بود که توسط محقق ازطریق مشاهده مستقیم با حضور در بالین زائو حین زایمان و بخش دوم شامل 19 سؤال بود که بهصورت خودارزیابی توسط کارکنان تکمیل شد. بخش سوم شامل 20 سؤال بود که ازطریق مصاحبه با مادران 2 ساعت بعد از زایمان تکمیل شد. برایناساس برای هر پاسخ درست یک نمره اختصاص یافت. برای محاسبه نمرات عملکرد کارکنان در بخش خودارزیابی تعداد پاسخهای صحیح بر تعداد کل سؤالات تقسیم و سپس در عدد 100 ضرب شد.
کسب نمرات بالاتر نشاندهنده عملکرد مطلوب بود. برای سطحبندی وضعیت عملکرد از صدک استفاده شد. افرادی که کمتر از 25 درصد نمره کل را کسب کردهاند بهعنوان سطح عملکرد ضعیف؛ 25 تا 75 درصد نمره کل بهعنوان عملکرد متوسط و کسب بیشتر از 75 درصد نمره کل عملکرد خوب در نظر گرفته شد. برای سطح بندی دیدگاه مادران نسبت به عملکرد کارکنان نیز از صدک استفاده شد. کسب کمتر از 25 درصد نمره کل بهعنوان دیدگاه ضعیف؛ 25 تا 75 درصد نمره کل بهعنوان سطح متوسط و بیشتر از 75 درصد نمره سطح خوب در نظر گرفته شد. در این مطالعه روایی محتوای سؤالات با استفاده از نظر 7 نفر از خبرگان شامل 3 فوقتخصص نوزادان، 2 متخصص زنان و زایمان، 1 نفر پریناتالوژیست و 1 نفر متخصص بهداشت باروری بررسی شد و مورد تأیید قرار گرفت. پایایی سؤالات در بخش کارکنان و سؤالات مادران به ترتیب با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ 0/82 و 0/76 مورد تأیید قرار گرفت. معیار تماس پوستی مادر نوزاد در مطالعه حاضر مطابق با دستورالعمل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران در نظر گرفته شد.
تحلیل آماری
توصیف دادهها با استفاده از شاخصهای آمار توصیفی انجام شد. برای بررسی ارتباط هریک از متغیرهای جمعیتشناختی با عملکرد کارکنان از آزمون کای دو استفاده شد. برای بررسی استقلال خطا از آزمون دوربین واتسون استفاده شد. مقدار آزمون مربوطه در مطالعه حاضر 1/4 بود. برای بررسی همخطی از تلرانس و فاکتور تورم واریانس استفاده شد. میزان تلرانس نیز بین 0/99 تا 1 متغیر بود و فاکتور تورم واریانس بین 0/99 تا 1 متغیر بود. با در نظر گرفتن شاخصهای فوق برای تعیین فاکتورهای پیشگوییکننده عملکرد کارکنان از مدل رگرسیون خطی چندگانه با با روش رگرسیون گامبهگام در سطح اطمینان 95 درصد استفاده شد.
این مطالعه بعد از تصویب در شورای پژوهشی معاونت تحقیقات و فناوری و اخذ کد تأییدیه از کمیته اخلاق در پژوهش دانشگاه علومپزشکی زنجان انجام شد. همچنین رضایتنامه کتبی از والدین اخذ شد و تمامی اصول اخلاقی در کل فرایند انجام پژوهش ازجمله رعایت اصل رازداری و بینام بودن پرسشنامهها در راستای حفظ محرمانگی اطلاعات رعایت شد.
یافتهها
براساس جدول شماره 1 خودارزیابی کارکنان در پیادهسازی دستورالعمل تماس پوست با پوست مادر و نوزاد نشان داد نزدیک به 48 درصد کارکنان عملکرد متوسط و 32/3 درصد عملکرد خوب داشتند.
ارزیابی عملکرد کارکنان ازطریق مصاحبه با مادران نشان داد بیش از 40 درصد مادران عملکرد کارکنان را در حد خوب ارزیابی کرده بودند (جدول شماره 1).
توصیف مشخصات جمعیتشناختی کارکنان درمانی شرکتکننده در مطالعه و ارتباط آن با میزان عملکردشان در جدول شماره 2 شماره گزارش شده است.
براساس نتایج جدول شماره 2 بیشترین درصد کارکنان درمانی در گروه سنی 24 تا 30 سال (59/6 درصد)، سابقه کار 1 تا 5 سال (46/5 درصد)، استخدام (49/5 درصد)، شاغل در بلوک زایمان (63 درصد) و متأهل (55 درصد) بودند و بیش از 55 درصد شرکتکنندگان، با پست سازمانی ماما در بیمارستان اشتغال داشتند. فقط 45/5 درصد از کارکنان درمانی اظهار کردند در دورههای آموزشی تماس پوستی و شروع شیردهی در ساعت اول تولد شرکت داشتند. نتایج آزمون کایدو نشان داد متغیرهای سن، سابقه کار، وضعیت استخدامی و تأهل با عملکرد کارکنان ارتباط معنیداری نداشت. اما متغیرهای محل خدمت، پست سازمانی و دوره آموزشی ارتباط معنیداری داشت. بهطوریکه درصد عملکرد خوب در افرادی که در بلوک زایمان خدمت میکردند، پست سازمانی ماما داشتند و در دوره آموزشی شرکت کرده بودند از بقیه گروهها بیشتر بود (0/05>p) (جدول شماره 2).
براساس نتایج جدول شماره 3، دامنه سنی مادران شرکتکننده در مطالعه بین 15 تا 47 سال متغیر بود.
بیشترین درصد مادران شرکتکننده در مطالعه در گروه سنی 21 تا 30 سال (43/8 درصد)، ساکن روستا (57 درصد)، دارای سطح تحصیلات دبیرستان تا دیپلم (34/2 درصد) و بیشترین درصد زایمانهای مادران به روش طبیعی بود (61/7 درصد). فراوانی جنسیت نوزادان متولدشده در 50 درصد موارد پسر و بیشتر نوزادان متولدشده وزنی بین 2500 تا 3500 گرم داشتند (73/8 درصد). بیش از 71 درصد مادران قبل از زایمان توسط کارکنان درمانی در خصوص اهمیت و نحوه تماس پوستی مادر و نوزاد و شیردهی در ساعت اول بعد از تولد آموزش دیده بودند. نتایج آزمون کایدو نشان داد مادرانی که تحصیلات بالا داشتند و یا توسط کارکنان آموزش دیده بودند با درصد بیشتری عملکرد کارکنان را در سطح خوب ارزیابی کرده بودند (0/001=p). ارتباط سن مادران، جنسیت نوزاد، روش زایمانی، وزن تولد نوزاد، محل سکونت خانواده با دیدگاه مادران نسبت به عملکرد کارکنان ازنظر آماری معنیدار نبود (0/05<P) (جدول شماره 3).
در این مطالعه در مدل اول متغیرهای سن، سابقه کار، وضعیت استخدامی، تأهل، محل خدمت، پست سازمانی و وضعیت شرکت در دوره آموزشی بهعنوان فاکتورهای پیشگوییکننده عملکرد کارکنان وارد مدل شدند. نتایج رگرسیون خطی نشان داد محل خدمت در بلوک زایمان بهطور معناداری با عملکرد خوب کارکنان مرتبط است (β=0/24 و P=0/001). این بدان معناست که کارکنانی که در بلوک زایمان خدمت میکنند، بهطور متوسط 0/24 واحد عملکرد بهتری نسبت به سایر کارکنان دارند. همچنین عدم شرکت در دوره آموزشی با کاهش عملکرد مرتبط بود (β=-0/65 و P=0/001)، به این معنا که افرادی که در دوره آموزشی شرکت نکرده بودند، بهطور متوسط 0/65 واحد عملکرد پایینتری داشتند. ضریب تعیین R² برای این مدل 0/50 بود که نشان میدهد 50 درصد از تغییرات در عملکرد کارکنان توسط متغیرهای محل خدمت و شرکت در دوره آموزشی توضیح داده میشود.
در مدل 2 متغیرهای جمعیتشناختی مادران شرکتکننده که شامل متغیرهای سن، محل سکونت، تحصیلات، روش زایمانی، جنسیت، وزن نوزاد و دریافت یا عدم دریافت آموزش ازطرف کارکنان بود وارد مدل شدند (جدول شماره 4).
نتایج مدل رگرسیون خطی با روش رگرسیون گامبهگام نشان داد زنان با تحصیلات دانشگاهی بهطور معناداری نمرات بالاتری در ارزیابی عملکرد خوب کارکنان داشتند (β=0/22 و P=0/001). همچنین زنانی که آموزش دریافت نکرده بودند، بهطور معناداری نمرات پایینتری در ارزیابی عملکرد خوب کارکنان داشتند (β=-0/20 و P=0/001). بهعبارتدیگر افراد تحصیلکرده بهطور متوسط 22 درصد و افرادی که آموزش دیده بودند 20 درصد ارزیابی بهتری از عملکرد کارکنان داشتند (0/001=P) (جدول شماره 4).
بحث و نتیجهگیری
مطالعه حاضر با هدف پایش عملکرد کارکنان شاغل در بیمارستان آیتالله موسوی زنجان نسبت اجرای دستورالعمل تماس پوست با پوست مادر و نوزاد و شروع تغذیه با شیر مادر در ساعت اول تولد انجام شد. نتایج ارزیابی کارکنان ازطریق مشاهده و خودارزیابی اجرای دستورالعمل تماس پوست با پوست مادر و نوزاد نشان داد نزدیک به 80 درصدشان عملکرد متوسط به بالا دارند. این در حالی است که بیش از 72 درصد مادران عملکرد کارکنان را در حد متوسط به بالا ارزیابی کرده بودند. درصد عملکرد خوب در افرادی که در بلوک زایمان خدمت میکردند، پست سازمانی ماما داشتند و در دوره آموزشی شرکت کرده بودند از بقیه گروهها بیشتر بود. همچنین مادرانی که تحصیلات بالا داشتند و یا توسط کارکنان آموزشدیده بودند با درصد بیشتری عملکرد کارکنان را در سطح خوب ارزیابی کرده بودند.
در این راستا نورلیلا و همکاران سال 2023 در بررسی میزان آمادگی بیمارستانی در اندونزی در پیادهسازی 10 اقدام دوستدار کودک نشان دادند عملکرد خوب کارکنان در اجرای تماس پوستی مادر و نوزاد و تغذیه در ساعت اول تولد به ترتیب 32/67 درصد و 29/70 درصد بود. همچنین 30/60 درصد از کارکنان بیمارستان که بهطور مستقیم با بیماران شیرده و خانوادههای آنها تعامل داشتند در این باره آموزش دیده بودند [21]. شکیل و همکاران سال 2020 در لاهور پاکستان نشان دادند 33/8 کارکنان شاغل در مراکز درمانی خصوصی و دولتی عملکرد خوبی در برقراری تماس پوستی مادر و نوزاد و کمک به شروع شیردهی در ساعت اول تولد داشتند و 82/7 درصد کارکنان در اینباره اموزش دیده بودند [22].
در مطالعه دیگر بیش از 67 درصد مادران عربستانی عملکرد کارکنان درمانی در اجرای تماس پوستی مادر و نوزاد را در سطح خوب ارزیابی کرده بودند. همچنین نزدیک به 33 درصد مادران از کارکنان درمانی در این درباره آموزش دریافت کرده بودند [23]. نتایج مطالعات مذکور ازنظر درصد عملکرد خوب کارکنان در اجرای دستورالعمل تماس پوستی مادر و نوزاد با نتایج مطالعه حاضر همخوانی داشتند، ولی ازنظر شرکت در دورههای آموزشی تفاوت داشتند. در مطالعه حاضر فقط 45/5 درصد از کارکنان درمانی اظهار داشتند که در دورههای آموزشی تماس پوستی و شروع شیردهی در ساعت اول تولد شرکت داشتند که این درصد کمتر از مطالعه شکیل و بیشتر از مطالعه نورلیلا بود. دلیل تفاوت میتواند ناشی از تفاوت در محیط پژوهش باشد که در مطالعه حاضر نتایج مربوط به یک بیمارستان دولتی است، ولی در مطالعه شکیل یافتههای مراکز درمانی خصوصی و دولتی بررسی شده بود. همچنین در مطالعه حاضر عملکرد کارکنان درگیر در مراقبت مادر و نوزاد پس از زایمان بررسی شده بود. درحالیکه در مطالعات مذکور کلیه کارکنان غیردرمانی هم بررسی شده بود.
آگبوزو و همکاران در سال 2019 نشان دادند اجرای دستورالعمل آموزش اقدامات دوستدار مادر و کودک به کارکنان و برقراری تماس پوستی مادر و نوزاد و شیردهی در ساعت اول تولد در بیمارستانی در غنا به ترتیب 7 درصد و 31 درصد با استانداردهای سازمان بهداشت جهانی انطباق داشت [24]. نتایج مطالعه مذکور ازنظر عملکرد خوب کارکنان و شرکت در دورههای آموزشی کمتر از نتایج مطالعه حاضر است. نصیری و همکاران سال 1386 در پایش وضعیت پیادهسازی 10 اقدام دوستدار مادر و کودک در استان کهگیلویه و بویراحمد بیمارستانهای امام خمینی، امام سجاد و شهید رجائی و شرکت نفت گچساران نشان دادند اجرای اقدام مربوط به آموزش کارکنان بیمارستان شرکت نفت 98/2 درصد، امام سجاد 89/1 درصد، شهید رجایی 74/8 درصد و بیمارستان امام خمینی 48/7 درصد گزارش شده بود. برای آموزش مادران باردار درزمینه مزایای تغذیه با شیر مادر و چگونگی شیردهی در هر 4 بیمارستان هیچگونه فعالیتی صورت نگرفته بود و امتیاز آنها صفر بود. اقدام کمک به مادران برای برقراری تماس پوست با پوست با نوزاد و شیردهی در ساعت اول بعد از تولد، در بیمارستان امام خمینی 76/9 درصد، شهید رجایی 70/5 درصد، امام سجاد 68/4 درصد و شرکت نفت 80 درصد گزارش شده بود.
نتایج مطالعه مذکور ازنظر عملکرد کارکنان در پیادهسازی اقدامات مربوط به تماس پوستی مادر و نوزاد تقریباً با نتایج مطالعه حاضر همخوانی داشت. کارکنان بیمارستان نقش مهمی در تأثیرگذاری بر اعتمادبهنفس، رفتار و تصمیم مادران برای شیردهی دارند [25]. همچنین دانش و نگرش کارکنان بهداشتی نسبت به اجرای دستورالعمل تماس پوستی مادر و نوزاد و برقراری شیردهی در اولین ساعت پس از تولد یکی از فاکتورهای مهم موفقیت اجرای دستورالعمل ترویج شیردهی موفق است. در مطالعه ناهیدی و همکاران 95/5 درصد از ماماها درباره دستورالعمل تماس پوستی مادر و نوزاد دانش خوبی داشتند و 94/9 درصد در اجرای دستورالعمل از خودکارآمدی خوبی برخوردار بودند [26].
در مطالعه ماتما و همکاران پایش دانش و عملکرد پرستاران شاغل در بخشهای قبل از زایمان، پس از زایمان، بخشهای خصوصی و بخش مراقبتهای ویژه نوزادان بیمارستانی در نپال در سال 2020 نشان داد بیش از نیمی کارکنان درباره 10 اقدام برای شیردهی موفق آگاهی خوبی داشتند. بیش از 88 درصد نگرش خوبی نسبت به برقراری تماس پوستی مادر و نوزاد داشتند [27]. درصد عملکرد خوب در مطالعه حاضر کمتر از نتایج مطالعه ناهیدی و همکاران بود. دلیل تفاوت میتواند ناشی از تفاوت در وضعیت استخدامی افراد شرکتکننده باشد. در مطالعه حاضر نیمی از کارکنان شرکتکننده نیروی طرحی و قراردادی بودند و اکثراً دوره آموزشی در اینباره را نگذرانده بودند. برای بهبود کیفیت خدمات این نیروها پیشنهاد میشود تمهیداتی در خصوص اضافه کردن دوره آموزشی آشنایی با 10 اقدام دوستدار کودک که ارتباط مستقیم با ترغیب مادران به شیردهی دارد در اولویت آموزشهای قبل خدمت قرار گیرد.
نتایج مطالعه حاضر نشان داد مادران تحصیلکرده بهطور متوسط 22 درصد و مادرانی که آموزش دیده بودند 20 درصد ارزیابی بهتری از عملکرد کارکنان داشتند. دیدگاه مادران از عملکرد خوب کارکنان با روش زایمانی، سن مادران، جنسیت نوزاد، وزن تولد نوزاد، محل سکونت خانواده ارتباط نداشت. در مطالعه یداللهی فارسانی که سال 2016 در شهرکرد انجام شد عملکرد کارکنان در مراقبت از نوزاد و میزان تماس پوستی مادر و نوزاد بعد از تولد در زایمان سزارین بهطور معنیداری کمتر از زایمان طبیعی بود [28]. نتایج مطالعه مذکور با نتایج مطالعه حاضر همخوانی نداشت، اما با نتایج مطالعه در مطالعه قاسم و همکاران در اردن سال 2022 همخوانی داشت. قاسم و همکاران نشان دادند مادران از دستورالعمل 10 گام دوستدار مادر و کودک در حد متوسط آگاهی داشتند. سطح آگاهی مادران با داشتن مدرک لیسانس و دریافت مراقبتهای دوران بارداری ارتباط مستقیم و با سکونت در روستا، داشتن سطح تحصیلات پایین و بیکار بودن رابطه معکوس داشت [29].
در مطالعه مان و همکاران سال 2018 در آمریکا، مادران روستایی و نژاد آمریکایی آفریقاییتبار نسبت به سایر گروهها 5 برابر امکان بیشتری برای عدم مشارکت در اقدامات دوستدار کودک داشتند. مادرانی که مشاوره شیردهی دریافت کرده بودند و یا تماس پوست به پوست با نوزاد خود داشتند، 17 برابر امکان بیشتری برای مشارکت در اقدامات دوستدار کودک داشتند [30]. نتایج مطالعه مذکور با نتایج مطالعه حاضر همخوانی داشت. نتایج مطالعات مذکور به نقش عوامل اجتماعی و فردی در پیادهسازی اقدامات بیمارستانهای دوستدار مادر و کودک اشاره دارد که میتواند مد نظر متخصصان حوزه سلامت مادر و کودک قرار گیرد.
یکی از نفاط قوت مطالعه این است که دادهها براساس چکلیست ارزیابی و پایش بیمارستانهای دوستدار مادر و کودک که توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به سراسر کشور ابلاغ شده جمعآوری شده است. عملکرد کارکنان براساس مشاهده، خودارزیابی و مصاحبه مستقیم با مادران پایش شده است. همچنین مادران مصاحبهشده به روش تصادفی انتخاب شده بودند.
یکی از محدودیتهای مطالعه این است که دادهها فقط از یک بیمارستان آموزشی جمعآوری شده است. بنابراین برای نتیجهگیری بهتر پیشنهاد میشود اطلاعات بخشهای خصوصی و سایر بیمارستانهای دولتی نیز جمعآوری شود.
این مطالعه نشان میدهد عملکرد کارکنان در اجرای دستورالعمل تماس پوستی مادر و نوزاد و برقراری شیردهی در ساعت اول تولد بهطورکلی در سطح نسبتاً مطلوب قرار دارد. بااینحال، درزمینه آموزش کارکنان، وضعیت از معیارهای مطلوب فاصله دارد. بهمنظور بهبود این وضعیت، برگزاری دورههای آموزشی مستمر با تمرکز بر اهمیت تماس پوستی و شیردهی، بهویژه برای کارمندان جدید پیشنهاد میشود. همچنین باتوجهبه ارتباط برخی عوامل جمعیتشناختی با ارزیابی مادران، طراحی و ارائه منابع آموزشی خاص برای تأکید بر اهمیت و شیوه برقراری تماس پوستی با نوزاد، بهویژه برای مادران با تحصیلات پایین، پیشنهاد میگردد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این پژوهش در دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی زنجان با شناسه اخلاق IR.ZUMS.REC.1401.278 مصوب شد.
حامی مالی
این مقاله برگرفته از پایاننامه دوره پزشکی عمومی احمدرضا ذبیحی، تاِیید شده توسط دانشگاه علومپزشکی زنجان است و با حمایت مالی معاونت تحقیقاتدانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی زنجان انجام شده است.
مشارکت نویسندگان
مفهومسازی، بصریسازی، روششناسی، نظارت: ناهید جعفری، اعظم ملکی؛ اعتبارسنجی، منابع، مدیریت پروژه، تأمین مالی: ناهید جعفری؛ آنالیز دادهها و تحلیل: اعظم ملکی؛ تحقیق و بررسی: احمدرضا ذبیحی؛ جمع آوری دادهها: رباب بیات؛ نگارش پیشنویس: آیدا غفاری؛ ویراستاری و نهاییسازی نوشته: آیدا غفاری، اعظم ملکی.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
محققان از همکاران محترم واحد تحقیقات بالینی بیمارستان آیتالله موسوی زنجان جهت مساعدت در اجرای طرح و تمام مادران شرکتکننده در این مطالعه تشکر و قدردانی میکنند.
تماس پوست با پوست مادر و نوزاد فواید ثابتشدهای هم برای مادر و هم برای نوزاد دارد. طبق تعریف تماس پوستی به «برقراری تماس پوست به پوست مادر و نوزاد بلافاصله یا طی 5 دقیقه پس از تولد حداقل به مدت 1 ساعت» اطلاق میشود. نوزاد بلافاصله پس از تولد بهطور مستقیم روی سینه لخت مادر خود قرار میگیرد و خشک میشود و هر دو آنها با یک پتوی گرم پوشانده شده و برقراری تماس پوستی حداقل به مدت 1 ساعت یا تا بعد از اولین تغذیه با شیر مادر ادامه مییابد [1]. از فواید این تماس میتوان به حفظ دمای بدن بهینه برای نوزاد، شروع زودهنگام شیردهی، تغذیه انحصاری با شیر مادر پس از ترخیص، و تغذیه طولانیتر با شیر مادر، بهبود عملکرد خودمختار و کنترل شناختی بهتر در 10 سال اول زندگی افزایش خودکارآمدی شیردهی، تسهیل خروج زودهنگام جفت، کاهش سطح استرس مادر و تقویت پیوند مادر با نوزاد [2] اشاره کرد.
برای دستیابی به هدف سازمان بهداشت جهانی برای کاهش مرگومیر نوزادان به 12 مرگ در هر 1000 تولد زنده تا سال 2030 لازم است اقداماتی صورت گیرد. انجام تماس پوست با پوست بلافاصله پس از زایمان بین مادر و نوزاد یکی از اقدامات لازم برای دستیابی به کاهش مرگومیر مادران و نوزادان است [3]. مطالعاتی دلایل میزان پایین تماس پوست با پوست برای نوزادان را بررسی کردند و موانعی مانند کمبود پرستار، حجم کاری سنگین، کمبود دانش و اطلاعات، محدودیت زمانی، دشواری تشخیص و ارزیابی نوزادان در تعیین واجد شرایط بودن برای این تماس، فقدان حمایت اجتماعی، فقدان دستورالعملها و پروتکلها، سیاستها و هنجارهای فرهنگی را علت این کاهش دانستند [4-6].
یک مطالعه مقطعی مبتنی بر جمعیت در گامبیا نشان داد محل زایمان، محل سکونت و میزان مراقبتهای قبل بارداری همگی جزو عوامل تعیینکننده تماس پوست به پوست بودند [7]. شیوع این تماس در پاپوآ گینه نو 2/45 درصد [8]، آفریقا 42 درصد [9]، بنگلادش 28 درصد [10] و نیجریه 12 درصد [11] است. مطالعهای که اخیراً در ایران با هدف گزارش شیوع و عوامل تعیینکننده تأخیر در شیردهی و استفاده از شیرخشک نوزاد در بیمارستان انجام شد گزارش کرد تنها 17 درصد از مادران تماس پوستی اولیه را تجربه کردند [12]. یافتههای ناهیدی و همکاران در ایران نشان دادهاند 98 درصد از ماماها بلافاصله پس از تولد فقط بهمدت 2 تا 4 دقیقه تماس پوستی را انجام دادهاند [13]. در مطالعه مروتی و همکاران در ایران 69/5 درصد پرستاران اعلام کردند تماس پوستی در بخش NICU و نوزادان آنها انجام میشود و 82/8 درصد آنها انجام این مراقبت را به مادران توصیه میکردند [14].
همچنین در مطالعهای که در سال 2020 در عربستان سعودی انجام گرفت کارکنان سلامت تفکرات مثبتی نسبت به تماس پوستی داشتند، اما به دلیل عدم وجود پروتکل استاندارد برای تماس پوست با پوست بلافاصله پس از تولد، عدم توانایی و انگیزه برای اجرای این تماس و همچنین وجود مادرانی که علاقهای به انجام تماس پوستی ندارند، برای انجام تماس پوست با پوست فوری، مستمر و بدون وقفه دچار مشکل بودهاند. فقدان همکاری حرفهای، کمبود پرسنل و حجم کاری سنگین و محیط فرهنگیای که مراقبتهای معمول پزشکی را بر تماس پوست با پوست اولویت میدهد از دیگر موانع اجرای تماس پوستی بوده است [15].
شواهد نشان دادهاند مادران عموماً تمایل دارند بلافاصله پس از تولد تماس پوستی داشته باشند [16]. از طرفی ارزیابی عملکرد کارکنان درمانی نقش تعیینکنندهای در افزایش رضایت شغلی، ارتقای انگیزه و شناخت نیازهای آموزشی پرسنل دارد. این به نوبه خود میتواند منجر به بهبود وضعیت عملکرد کارکنان و موفقیت کلی سیستم بهداشتی شود [17]. ارزیابی عملکرد کارکنان بهعنوان یک فرایند حیاتی، نهتنها به تأمین استانداردهای مراقبت منجر میشود، بلکه به ارتقای آگاهی و توانمندیهای پرسنل نیز کمک میکند [18]. باتوجهبه اینکه آموزش ناکافی و فقدان دستورالعملهای مناسب، مانع از ارزیابی مؤثر عملکرد میشود، ایجاد یک چارچوب واضح و مشخص برای ارزیابی الزامی است. این امر به کارکنان کمک میکند تا استانداردها و وظایف خود را بهتر درک کنند و به دنبال بهبود مستمر باشند [19]. بهبود کارایی و اثربخشی فعالیت کارکنان تنها در سایه ارزیابی عملکرد آنها امکانپذیر است [20]. باتوجهبه اهمیت و مزایای انجام تماس پوستی برای والدین و نوزادان و نیز در دسترس نبودن دادهها در خصوص نحوه بهکارگیری دستورالعمل تماس پوستی مادر و نوزاد در شهر زنجان، این مطالعه با هدف تعیین عملکرد کارکنان شاغل در بیمارستان آیتالله موسوی زنجان در تماس پوست با پوست مادر و نوزاد در ساعت اول تولد در سال 1401 انجام شد.
مواد و روشها
نوع مطالعه و محیط پژوهش
مطالعه حاضر یک مطالعه توصیفیمقطعی است که با هدف پایش عملکرد کارکنان شاغل در بیمارستان آیتالله موسوی زنجان در پیادهسازی دستورالعمل برقراری تماس پوست با پوست مادر و نوزاد و شروع شیردهی در ساعت اول تولد در سال 1401 انجام شد. محیط پژوهش شامل اتاق زایمان، اتاق عمل و بخش پس از زایمان بیمارستان آیتالله موسوی زنجان بود. جامعه پژوهش شامل مادران زایمانکرده و کارکنان درمانی شاغل در بخشهای مذکور بود.
معیار ورود و خروج از مطالعه
معیارهای ورود برای گروه کارکنان، شامل سابقه کار حداقل 3 ماه در بخشهای اتاق زایمان، اتاق عمل و یا پس از زایمان، انجام مراقبت مستقیم مادر و نوزاد حین زایمان و یا پس از آن و تمایل به شرکت در مطالعه بود.
معیارهای ورود برای گروه مادران زایمانکرده شامل داشتن نوزاد سالم با وضعیت عمومی خوب حاصل زایمان بدون عارضه، سن حاملگی بالاتر از 34 هفته و تمایل به شرکت در مطالعه بود.
کارکنان اداری و خدماتی غیردرگیر با مراقبت مادر و کودک در حین و یا پس از زایمان و مادرانی که کنتراندیکاسیون تماس پوست با پوست با نوزاد به تشخیص پزشک را داشتند وارد مطالعه نشدند.
حجم نمونه و روش نمونهگیری
جامعه آماری کارکنان در این مطالعه 99 نفر بود که به روش تمامشماری انتخاب شدند. برای محاسبه حجم نمونه مادران زایمانکرده با در نظر گرفتن 0/50=p و 1/96=Z1-a/2 و دقت 0/05 و با استفاده از فرمول کوکران 386 نفر محاسبه شد. مادران زایمانکرده بهصورت روزانه با مراجعه به لیست افراد پذیرششده در بخشهای مذکور به روش تصادفی سیستماتیک (2=K) انتخاب شدند.
روش گرداوری دادهها
دادهها با استفاده از سؤالات مشخصات جمعیتشناختی و سؤالات مربوط به پایش عملکرد کارکنان در پیادهسازی دستورالعمل تماس پوست با پوست مادر و نوزاد و برقراری شیردهی در ساعت اول تولد که توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی منتشر شده است جمع آوری شد. سؤالات مشخصات جمعیتشناختی مادران زایمانکرده، شامل سن، تحصیلات، روش زایمانی، جنسیت نوزاد، محل سکونت، وزن نوزاد و مشخصات جمعیتشناختی کارکنان شامل سن، سابقه، تأهل، وضعیت استخدامی، سمت و بخش خدمت بود.
عملکرد کارکنان ازطریق خودارزیابی و مصاحبه با مادران زایمانکرده بررسی شد. سؤالات عملکرد کارکنان در 3 بخش تنظیم شده بو: بخش اول شامل 6 سؤال بود که توسط محقق ازطریق مشاهده مستقیم با حضور در بالین زائو حین زایمان و بخش دوم شامل 19 سؤال بود که بهصورت خودارزیابی توسط کارکنان تکمیل شد. بخش سوم شامل 20 سؤال بود که ازطریق مصاحبه با مادران 2 ساعت بعد از زایمان تکمیل شد. برایناساس برای هر پاسخ درست یک نمره اختصاص یافت. برای محاسبه نمرات عملکرد کارکنان در بخش خودارزیابی تعداد پاسخهای صحیح بر تعداد کل سؤالات تقسیم و سپس در عدد 100 ضرب شد.
کسب نمرات بالاتر نشاندهنده عملکرد مطلوب بود. برای سطحبندی وضعیت عملکرد از صدک استفاده شد. افرادی که کمتر از 25 درصد نمره کل را کسب کردهاند بهعنوان سطح عملکرد ضعیف؛ 25 تا 75 درصد نمره کل بهعنوان عملکرد متوسط و کسب بیشتر از 75 درصد نمره کل عملکرد خوب در نظر گرفته شد. برای سطح بندی دیدگاه مادران نسبت به عملکرد کارکنان نیز از صدک استفاده شد. کسب کمتر از 25 درصد نمره کل بهعنوان دیدگاه ضعیف؛ 25 تا 75 درصد نمره کل بهعنوان سطح متوسط و بیشتر از 75 درصد نمره سطح خوب در نظر گرفته شد. در این مطالعه روایی محتوای سؤالات با استفاده از نظر 7 نفر از خبرگان شامل 3 فوقتخصص نوزادان، 2 متخصص زنان و زایمان، 1 نفر پریناتالوژیست و 1 نفر متخصص بهداشت باروری بررسی شد و مورد تأیید قرار گرفت. پایایی سؤالات در بخش کارکنان و سؤالات مادران به ترتیب با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ 0/82 و 0/76 مورد تأیید قرار گرفت. معیار تماس پوستی مادر نوزاد در مطالعه حاضر مطابق با دستورالعمل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران در نظر گرفته شد.
تحلیل آماری
توصیف دادهها با استفاده از شاخصهای آمار توصیفی انجام شد. برای بررسی ارتباط هریک از متغیرهای جمعیتشناختی با عملکرد کارکنان از آزمون کای دو استفاده شد. برای بررسی استقلال خطا از آزمون دوربین واتسون استفاده شد. مقدار آزمون مربوطه در مطالعه حاضر 1/4 بود. برای بررسی همخطی از تلرانس و فاکتور تورم واریانس استفاده شد. میزان تلرانس نیز بین 0/99 تا 1 متغیر بود و فاکتور تورم واریانس بین 0/99 تا 1 متغیر بود. با در نظر گرفتن شاخصهای فوق برای تعیین فاکتورهای پیشگوییکننده عملکرد کارکنان از مدل رگرسیون خطی چندگانه با با روش رگرسیون گامبهگام در سطح اطمینان 95 درصد استفاده شد.
این مطالعه بعد از تصویب در شورای پژوهشی معاونت تحقیقات و فناوری و اخذ کد تأییدیه از کمیته اخلاق در پژوهش دانشگاه علومپزشکی زنجان انجام شد. همچنین رضایتنامه کتبی از والدین اخذ شد و تمامی اصول اخلاقی در کل فرایند انجام پژوهش ازجمله رعایت اصل رازداری و بینام بودن پرسشنامهها در راستای حفظ محرمانگی اطلاعات رعایت شد.
یافتهها
براساس جدول شماره 1 خودارزیابی کارکنان در پیادهسازی دستورالعمل تماس پوست با پوست مادر و نوزاد نشان داد نزدیک به 48 درصد کارکنان عملکرد متوسط و 32/3 درصد عملکرد خوب داشتند.
ارزیابی عملکرد کارکنان ازطریق مصاحبه با مادران نشان داد بیش از 40 درصد مادران عملکرد کارکنان را در حد خوب ارزیابی کرده بودند (جدول شماره 1).
توصیف مشخصات جمعیتشناختی کارکنان درمانی شرکتکننده در مطالعه و ارتباط آن با میزان عملکردشان در جدول شماره 2 شماره گزارش شده است.
براساس نتایج جدول شماره 2 بیشترین درصد کارکنان درمانی در گروه سنی 24 تا 30 سال (59/6 درصد)، سابقه کار 1 تا 5 سال (46/5 درصد)، استخدام (49/5 درصد)، شاغل در بلوک زایمان (63 درصد) و متأهل (55 درصد) بودند و بیش از 55 درصد شرکتکنندگان، با پست سازمانی ماما در بیمارستان اشتغال داشتند. فقط 45/5 درصد از کارکنان درمانی اظهار کردند در دورههای آموزشی تماس پوستی و شروع شیردهی در ساعت اول تولد شرکت داشتند. نتایج آزمون کایدو نشان داد متغیرهای سن، سابقه کار، وضعیت استخدامی و تأهل با عملکرد کارکنان ارتباط معنیداری نداشت. اما متغیرهای محل خدمت، پست سازمانی و دوره آموزشی ارتباط معنیداری داشت. بهطوریکه درصد عملکرد خوب در افرادی که در بلوک زایمان خدمت میکردند، پست سازمانی ماما داشتند و در دوره آموزشی شرکت کرده بودند از بقیه گروهها بیشتر بود (0/05>p) (جدول شماره 2).
براساس نتایج جدول شماره 3، دامنه سنی مادران شرکتکننده در مطالعه بین 15 تا 47 سال متغیر بود.
بیشترین درصد مادران شرکتکننده در مطالعه در گروه سنی 21 تا 30 سال (43/8 درصد)، ساکن روستا (57 درصد)، دارای سطح تحصیلات دبیرستان تا دیپلم (34/2 درصد) و بیشترین درصد زایمانهای مادران به روش طبیعی بود (61/7 درصد). فراوانی جنسیت نوزادان متولدشده در 50 درصد موارد پسر و بیشتر نوزادان متولدشده وزنی بین 2500 تا 3500 گرم داشتند (73/8 درصد). بیش از 71 درصد مادران قبل از زایمان توسط کارکنان درمانی در خصوص اهمیت و نحوه تماس پوستی مادر و نوزاد و شیردهی در ساعت اول بعد از تولد آموزش دیده بودند. نتایج آزمون کایدو نشان داد مادرانی که تحصیلات بالا داشتند و یا توسط کارکنان آموزش دیده بودند با درصد بیشتری عملکرد کارکنان را در سطح خوب ارزیابی کرده بودند (0/001=p). ارتباط سن مادران، جنسیت نوزاد، روش زایمانی، وزن تولد نوزاد، محل سکونت خانواده با دیدگاه مادران نسبت به عملکرد کارکنان ازنظر آماری معنیدار نبود (0/05<P) (
در این مطالعه در مدل اول متغیرهای سن، سابقه کار، وضعیت استخدامی، تأهل، محل خدمت، پست سازمانی و وضعیت شرکت در دوره آموزشی بهعنوان فاکتورهای پیشگوییکننده عملکرد کارکنان وارد مدل شدند. نتایج رگرسیون خطی نشان داد محل خدمت در بلوک زایمان بهطور معناداری با عملکرد خوب کارکنان مرتبط است (β=0/24 و P=0/001). این بدان معناست که کارکنانی که در بلوک زایمان خدمت میکنند، بهطور متوسط 0/24 واحد عملکرد بهتری نسبت به سایر کارکنان دارند. همچنین عدم شرکت در دوره آموزشی با کاهش عملکرد مرتبط بود (β=-0/65 و P=0/001)، به این معنا که افرادی که در دوره آموزشی شرکت نکرده بودند، بهطور متوسط 0/65 واحد عملکرد پایینتری داشتند. ضریب تعیین R² برای این مدل 0/50 بود که نشان میدهد 50 درصد از تغییرات در عملکرد کارکنان توسط متغیرهای محل خدمت و شرکت در دوره آموزشی توضیح داده میشود.
در مدل 2 متغیرهای جمعیتشناختی مادران شرکتکننده که شامل متغیرهای سن، محل سکونت، تحصیلات، روش زایمانی، جنسیت، وزن نوزاد و دریافت یا عدم دریافت آموزش ازطرف کارکنان بود وارد مدل شدند (جدول شماره 4).
نتایج مدل رگرسیون خطی با روش رگرسیون گامبهگام نشان داد زنان با تحصیلات دانشگاهی بهطور معناداری نمرات بالاتری در ارزیابی عملکرد خوب کارکنان داشتند (β=0/22 و P=0/001). همچنین زنانی که آموزش دریافت نکرده بودند، بهطور معناداری نمرات پایینتری در ارزیابی عملکرد خوب کارکنان داشتند (β=-0/20 و P=0/001). بهعبارتدیگر افراد تحصیلکرده بهطور متوسط 22 درصد و افرادی که آموزش دیده بودند 20 درصد ارزیابی بهتری از عملکرد کارکنان داشتند (0/001=P) (جدول شماره 4).
بحث و نتیجهگیری
مطالعه حاضر با هدف پایش عملکرد کارکنان شاغل در بیمارستان آیتالله موسوی زنجان نسبت اجرای دستورالعمل تماس پوست با پوست مادر و نوزاد و شروع تغذیه با شیر مادر در ساعت اول تولد انجام شد. نتایج ارزیابی کارکنان ازطریق مشاهده و خودارزیابی اجرای دستورالعمل تماس پوست با پوست مادر و نوزاد نشان داد نزدیک به 80 درصدشان عملکرد متوسط به بالا دارند. این در حالی است که بیش از 72 درصد مادران عملکرد کارکنان را در حد متوسط به بالا ارزیابی کرده بودند. درصد عملکرد خوب در افرادی که در بلوک زایمان خدمت میکردند، پست سازمانی ماما داشتند و در دوره آموزشی شرکت کرده بودند از بقیه گروهها بیشتر بود. همچنین مادرانی که تحصیلات بالا داشتند و یا توسط کارکنان آموزشدیده بودند با درصد بیشتری عملکرد کارکنان را در سطح خوب ارزیابی کرده بودند.
در این راستا نورلیلا و همکاران سال 2023 در بررسی میزان آمادگی بیمارستانی در اندونزی در پیادهسازی 10 اقدام دوستدار کودک نشان دادند عملکرد خوب کارکنان در اجرای تماس پوستی مادر و نوزاد و تغذیه در ساعت اول تولد به ترتیب 32/67 درصد و 29/70 درصد بود. همچنین 30/60 درصد از کارکنان بیمارستان که بهطور مستقیم با بیماران شیرده و خانوادههای آنها تعامل داشتند در این باره آموزش دیده بودند [21]. شکیل و همکاران سال 2020 در لاهور پاکستان نشان دادند 33/8 کارکنان شاغل در مراکز درمانی خصوصی و دولتی عملکرد خوبی در برقراری تماس پوستی مادر و نوزاد و کمک به شروع شیردهی در ساعت اول تولد داشتند و 82/7 درصد کارکنان در اینباره اموزش دیده بودند [22].
در مطالعه دیگر بیش از 67 درصد مادران عربستانی عملکرد کارکنان درمانی در اجرای تماس پوستی مادر و نوزاد را در سطح خوب ارزیابی کرده بودند. همچنین نزدیک به 33 درصد مادران از کارکنان درمانی در این درباره آموزش دریافت کرده بودند [23]. نتایج مطالعات مذکور ازنظر درصد عملکرد خوب کارکنان در اجرای دستورالعمل تماس پوستی مادر و نوزاد با نتایج مطالعه حاضر همخوانی داشتند، ولی ازنظر شرکت در دورههای آموزشی تفاوت داشتند. در مطالعه حاضر فقط 45/5 درصد از کارکنان درمانی اظهار داشتند که در دورههای آموزشی تماس پوستی و شروع شیردهی در ساعت اول تولد شرکت داشتند که این درصد کمتر از مطالعه شکیل و بیشتر از مطالعه نورلیلا بود. دلیل تفاوت میتواند ناشی از تفاوت در محیط پژوهش باشد که در مطالعه حاضر نتایج مربوط به یک بیمارستان دولتی است، ولی در مطالعه شکیل یافتههای مراکز درمانی خصوصی و دولتی بررسی شده بود. همچنین در مطالعه حاضر عملکرد کارکنان درگیر در مراقبت مادر و نوزاد پس از زایمان بررسی شده بود. درحالیکه در مطالعات مذکور کلیه کارکنان غیردرمانی هم بررسی شده بود.
آگبوزو و همکاران در سال 2019 نشان دادند اجرای دستورالعمل آموزش اقدامات دوستدار مادر و کودک به کارکنان و برقراری تماس پوستی مادر و نوزاد و شیردهی در ساعت اول تولد در بیمارستانی در غنا به ترتیب 7 درصد و 31 درصد با استانداردهای سازمان بهداشت جهانی انطباق داشت [24]. نتایج مطالعه مذکور ازنظر عملکرد خوب کارکنان و شرکت در دورههای آموزشی کمتر از نتایج مطالعه حاضر است. نصیری و همکاران سال 1386 در پایش وضعیت پیادهسازی 10 اقدام دوستدار مادر و کودک در استان کهگیلویه و بویراحمد بیمارستانهای امام خمینی، امام سجاد و شهید رجائی و شرکت نفت گچساران نشان دادند اجرای اقدام مربوط به آموزش کارکنان بیمارستان شرکت نفت 98/2 درصد، امام سجاد 89/1 درصد، شهید رجایی 74/8 درصد و بیمارستان امام خمینی 48/7 درصد گزارش شده بود. برای آموزش مادران باردار درزمینه مزایای تغذیه با شیر مادر و چگونگی شیردهی در هر 4 بیمارستان هیچگونه فعالیتی صورت نگرفته بود و امتیاز آنها صفر بود. اقدام کمک به مادران برای برقراری تماس پوست با پوست با نوزاد و شیردهی در ساعت اول بعد از تولد، در بیمارستان امام خمینی 76/9 درصد، شهید رجایی 70/5 درصد، امام سجاد 68/4 درصد و شرکت نفت 80 درصد گزارش شده بود.
نتایج مطالعه مذکور ازنظر عملکرد کارکنان در پیادهسازی اقدامات مربوط به تماس پوستی مادر و نوزاد تقریباً با نتایج مطالعه حاضر همخوانی داشت. کارکنان بیمارستان نقش مهمی در تأثیرگذاری بر اعتمادبهنفس، رفتار و تصمیم مادران برای شیردهی دارند [25]. همچنین دانش و نگرش کارکنان بهداشتی نسبت به اجرای دستورالعمل تماس پوستی مادر و نوزاد و برقراری شیردهی در اولین ساعت پس از تولد یکی از فاکتورهای مهم موفقیت اجرای دستورالعمل ترویج شیردهی موفق است. در مطالعه ناهیدی و همکاران 95/5 درصد از ماماها درباره دستورالعمل تماس پوستی مادر و نوزاد دانش خوبی داشتند و 94/9 درصد در اجرای دستورالعمل از خودکارآمدی خوبی برخوردار بودند [26].
در مطالعه ماتما و همکاران پایش دانش و عملکرد پرستاران شاغل در بخشهای قبل از زایمان، پس از زایمان، بخشهای خصوصی و بخش مراقبتهای ویژه نوزادان بیمارستانی در نپال در سال 2020 نشان داد بیش از نیمی کارکنان درباره 10 اقدام برای شیردهی موفق آگاهی خوبی داشتند. بیش از 88 درصد نگرش خوبی نسبت به برقراری تماس پوستی مادر و نوزاد داشتند [27]. درصد عملکرد خوب در مطالعه حاضر کمتر از نتایج مطالعه ناهیدی و همکاران بود. دلیل تفاوت میتواند ناشی از تفاوت در وضعیت استخدامی افراد شرکتکننده باشد. در مطالعه حاضر نیمی از کارکنان شرکتکننده نیروی طرحی و قراردادی بودند و اکثراً دوره آموزشی در اینباره را نگذرانده بودند. برای بهبود کیفیت خدمات این نیروها پیشنهاد میشود تمهیداتی در خصوص اضافه کردن دوره آموزشی آشنایی با 10 اقدام دوستدار کودک که ارتباط مستقیم با ترغیب مادران به شیردهی دارد در اولویت آموزشهای قبل خدمت قرار گیرد.
نتایج مطالعه حاضر نشان داد مادران تحصیلکرده بهطور متوسط 22 درصد و مادرانی که آموزش دیده بودند 20 درصد ارزیابی بهتری از عملکرد کارکنان داشتند. دیدگاه مادران از عملکرد خوب کارکنان با روش زایمانی، سن مادران، جنسیت نوزاد، وزن تولد نوزاد، محل سکونت خانواده ارتباط نداشت. در مطالعه یداللهی فارسانی که سال 2016 در شهرکرد انجام شد عملکرد کارکنان در مراقبت از نوزاد و میزان تماس پوستی مادر و نوزاد بعد از تولد در زایمان سزارین بهطور معنیداری کمتر از زایمان طبیعی بود [28]. نتایج مطالعه مذکور با نتایج مطالعه حاضر همخوانی نداشت، اما با نتایج مطالعه در مطالعه قاسم و همکاران در اردن سال 2022 همخوانی داشت. قاسم و همکاران نشان دادند مادران از دستورالعمل 10 گام دوستدار مادر و کودک در حد متوسط آگاهی داشتند. سطح آگاهی مادران با داشتن مدرک لیسانس و دریافت مراقبتهای دوران بارداری ارتباط مستقیم و با سکونت در روستا، داشتن سطح تحصیلات پایین و بیکار بودن رابطه معکوس داشت [29].
در مطالعه مان و همکاران سال 2018 در آمریکا، مادران روستایی و نژاد آمریکایی آفریقاییتبار نسبت به سایر گروهها 5 برابر امکان بیشتری برای عدم مشارکت در اقدامات دوستدار کودک داشتند. مادرانی که مشاوره شیردهی دریافت کرده بودند و یا تماس پوست به پوست با نوزاد خود داشتند، 17 برابر امکان بیشتری برای مشارکت در اقدامات دوستدار کودک داشتند [30]. نتایج مطالعه مذکور با نتایج مطالعه حاضر همخوانی داشت. نتایج مطالعات مذکور به نقش عوامل اجتماعی و فردی در پیادهسازی اقدامات بیمارستانهای دوستدار مادر و کودک اشاره دارد که میتواند مد نظر متخصصان حوزه سلامت مادر و کودک قرار گیرد.
یکی از نفاط قوت مطالعه این است که دادهها براساس چکلیست ارزیابی و پایش بیمارستانهای دوستدار مادر و کودک که توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به سراسر کشور ابلاغ شده جمعآوری شده است. عملکرد کارکنان براساس مشاهده، خودارزیابی و مصاحبه مستقیم با مادران پایش شده است. همچنین مادران مصاحبهشده به روش تصادفی انتخاب شده بودند.
یکی از محدودیتهای مطالعه این است که دادهها فقط از یک بیمارستان آموزشی جمعآوری شده است. بنابراین برای نتیجهگیری بهتر پیشنهاد میشود اطلاعات بخشهای خصوصی و سایر بیمارستانهای دولتی نیز جمعآوری شود.
این مطالعه نشان میدهد عملکرد کارکنان در اجرای دستورالعمل تماس پوستی مادر و نوزاد و برقراری شیردهی در ساعت اول تولد بهطورکلی در سطح نسبتاً مطلوب قرار دارد. بااینحال، درزمینه آموزش کارکنان، وضعیت از معیارهای مطلوب فاصله دارد. بهمنظور بهبود این وضعیت، برگزاری دورههای آموزشی مستمر با تمرکز بر اهمیت تماس پوستی و شیردهی، بهویژه برای کارمندان جدید پیشنهاد میشود. همچنین باتوجهبه ارتباط برخی عوامل جمعیتشناختی با ارزیابی مادران، طراحی و ارائه منابع آموزشی خاص برای تأکید بر اهمیت و شیوه برقراری تماس پوستی با نوزاد، بهویژه برای مادران با تحصیلات پایین، پیشنهاد میگردد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این پژوهش در دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی زنجان با شناسه اخلاق IR.ZUMS.REC.1401.278 مصوب شد.
حامی مالی
این مقاله برگرفته از پایاننامه دوره پزشکی عمومی احمدرضا ذبیحی، تاِیید شده توسط دانشگاه علومپزشکی زنجان است و با حمایت مالی معاونت تحقیقاتدانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی زنجان انجام شده است.
مشارکت نویسندگان
مفهومسازی، بصریسازی، روششناسی، نظارت: ناهید جعفری، اعظم ملکی؛ اعتبارسنجی، منابع، مدیریت پروژه، تأمین مالی: ناهید جعفری؛ آنالیز دادهها و تحلیل: اعظم ملکی؛ تحقیق و بررسی: احمدرضا ذبیحی؛ جمع آوری دادهها: رباب بیات؛ نگارش پیشنویس: آیدا غفاری؛ ویراستاری و نهاییسازی نوشته: آیدا غفاری، اعظم ملکی.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
محققان از همکاران محترم واحد تحقیقات بالینی بیمارستان آیتالله موسوی زنجان جهت مساعدت در اجرای طرح و تمام مادران شرکتکننده در این مطالعه تشکر و قدردانی میکنند.
References
1.World Health Organization (WHO). Protecting, promoting and supporting breastfeeding: the Baby-friendly Hospital Initiative for small, sick and preterm newborns.Geneva: World Health Organization; 2020. [Link]
2.Widström AM, Brimdyr K, Svensson K, Cadwell K, Nissen E. Skin-to-skin contact the first hour after birth, underlying implications and clinical practice. Acta Paediatrica. 2019; 108(7):1192-204. [DOI:10.1111/apa.14754]
3.Agudelo S, Díaz D, Maldonado MJ, Acuña E, Mainero D, Pérez O, et al. Effect of skin-to-skin contact at birth on early neonatal hospitalization. Early Hum Dev. 2020; 144:105020. [DOI:10.1016/j.earlhumdev.2020.105020]
4.Kinshella MW, Hiwa T, Pickerill K, Vidler M, Dube Q, Goldfarb D, et al. Barriers and facilitators of facility-based kangaroo mother care in sub-Saharan Africa: A systematic review. BMC Pregnancy Childbirth. 2021; 21(1):176. [DOI:10.1186/s12884-021-03646-3]
5.Shamba D, Schellenberg J, Hildon ZJ, Mashasi I, Penfold S, Tanner M, et al. Thermal care for newborn babies in rural southern Tanzania: A mixed-method study of barriers, facilitators and potential for behaviour change. BMC Pregnancy Childbirth. 2014; 14(267):1-9. [DOI:10.1186/1471-2393-14-267]
6.Stevens J, Schmied V, Burns E, Dahlen H. Immediate or early skin-to-skin contact after a Caesarean section: A review of the literature. Matern Child Nutr. 2014; 10(4):456-73. [DOI:10.1111/mcn.12128]
7.Ekholuenetale M, Onikan A, Ekholuenetale CE. Prevalence and determinants of mother and newborn skin-to-skin contact in The Gambia: A secondary data analysis. J Egypt Public Health Assoc. 2020; 95(1):18. [DOI:10.1186/s42506-020-00050-1]
8.Aboagye RG, Okyere J, Dowou RK, Adzigbli LA, Tackie V, Ahinkorah BO, et al. Prevalence and predictors of mother and newborn skin-to-skin contact at birth in Papua New Guinea. BMJ Open. 2022; 12(9):e062422. [DOI:10.1136/bmjopen-2022-062422]
9.Aboagye RG, Boah M, Okyere J, Ahinkorah BO, Seidu AA, Ameyaw EK, et al. Mother and newborn skin-to-skin contact in sub-Saharan Africa: Prevalence and predictors. BMJ Glob Health. 2022; 7(3):e007731. [DOI:10.1136/bmjgh-2021-007731]
10.Ali NB, Priyanka SS, Bhui BR, Herrera S, Azad MR, Karim A, et al. Prevalence and factors associated with skin-to-skin contact (SSC) practice: Findings from a population-based cross-sectional survey in 10 selected districts of Bangladesh. BMC Pregnancy Childbirth. 2021; 21(1):709. [DOI:10.1186/s12884-021-04189-3]
11.Ekholuenetale M, Barrow A, Benebo FO, Idebolo AF. Coverage and factors associated with mother and newborn skin-to-skin contact in Nigeria: a multilevel analysis. BMC Pregnancy Childbirth. 2021; 21(1):603. [DOI:10.1186/s12884-021-04079-8]
12.Zarshenas M, Zhao Y, Binns CW, Scott JA. Determinants of in-hospital feeding practices in Shiraz, Iran: Results of a prospective cohort study. Birth. 2019; 46(1):137-45. [DOI:10.1111/birt.12385]
13.Nahidi F, Tavafian SS, Haidarzade M, Hajizadeh E. Opinions of the midwives about enabling factors of skin-to-skin contact immediately after birth: A descriptive study. J Family Reprod Health. 2014; 8(3):107-12. [PMID] [PMCID]
14.Morowatisharifabad M, Azad E, Zarezadeh R, Rezaeipandari H, Pour Movahed Z, Karimi M. [Knowledge, performance and perceptions of nurses in NICUs and neonatal units about kangaroo care and its barriers (Persian)]. Iran J Nurs. 2015; 28(93):32-41. [DOI:10.29252/ijn.28.93.94.32]
15.Abdulghani N, Edvardsson K, Amir LH. Health care providers’ perception of facilitators and barriers for the practice of skin-to-skin contact in Saudi Arabia: A qualitative study. Midwifery. 2020; 81:102577. [DOI:10.1016/j.midw.2019.102577]
16.Stevens J, Schmied V, Burns E, Dahlen HG. Skin-to-skin contact and what women want in the first hours after a caesarean section. Midwifery. 2019; 74:140-6. [DOI:10.1016/j.midw.2019.03.020]
17.Inuwa M. Job satisfaction and employee performance: An empirical approach. Millennium Univ J. 2016; 1(1):90-103. [DOI:10.58908/tmuj.v1i1.10]
18.Nikpeyma N, Abed-Saeedi Z, Azargashb E, Alavi-Majd H. Problems of clinical nurse performance appraisal system: A qualitative study. Asian Nurs Res. 2014; 8(1):15-22. [DOI:10.1016/j.anr.2013.11.003]
19.Rahimi H, Khammar-nia M, Kavosi Z, Eslahi M. Indicators of hospital performance evaluation: A systematic review. Int J Hosp Res. 2014; 3(4):199-208. [Link]
20.Shaout A, Yousif MK. Performance evaluation-Methods and techniques survey. Int J Comp Inf Technol. 2014; 3(5):966-79. [Link]
21.Nurlaila N, Riyanti E, Fitriyani AS, Haryani KD. The readiness for implementing a baby-friendly hospital initiative at PKU Muhammadiyah Gombong Hospital. J Aisyah. 2023; 8(2):929-34. [DOI:10.30604/jika.v8i2.898]
22.Shakeel F, Sehar F, Dastgir G, Akhtar F, Jamil Y, Ahmad Jamal B. Implementation of baby friendly hospital initiative in various private and public hospitals of Lahore. Practice. 2020; 14(1):136. [Link]
23.Abdulghani N, Cooklin A, Edvardsson K, Amir LH. Mothers’ perceptions and experiences of skin-to-skin contact after vaginal birth in Saudi Arabia: A cross-sectional study. Women Birth. 2022; 35(1):e60-7. [DOI:10.1016/j.wombi.2021.02.001]
24.Agbozo F, Ocansey D, Atitto P, Jahn A. Compliance of a baby-friendly designated hospital in Ghana with the WHO/UNICEF baby and mother-friendly care practices. J Hum Lact. 2020; 36(1):175-86. [DOI:10.1177/0890334419848728]
25.Bazrriz S, Yazdanpanah A, Khani Jeihooni A. [Effective factors in empowering mothers for breastfeeding: A qualitative study (Persian)]. Sadra Med J. 2021; 9(1):43-56. [DOI:10.30476/smsj.2021.82100.1014]
26.Nahidi F, Tavafian SS, Heidarzadeh M, Hajizadeh E. Opinions of the midwives working in labour wards regarding skin-to-skin contact at birth: A descriptive study. Health Educ Health Promot. 2015; 3(2):35-48. [Link]
27.Mathema S, Shrestha S. Knowledge and attitude of nursing staff on baby-friendly Hospital Initiative practices in a Tertiary Hospital. J Kathmandu Med Coll. 2020; 9(2):87-91. [DOI:10.3126/jkmc.v9i2.35528]
28.Marzieh YF, Fereshteh R, Hamid AM, Farin S, Shahnaz TZ. [Assessment of care offered to the healthy newborn in the natural normal vaginal delivery and the cesarean section (Persian)]. J Multidiscip Care. 2017; 6(2):14-22. [Link]
29.Kasem A, Abuhammad S, Alswaiti EM. Maternal awareness of breastfeeding policies in baby-friendly hospitals in Jordan. Nurs Forum. 2022; 57(5):843-50. [DOI:10.1111/nuf.12731]
2.Widström AM, Brimdyr K, Svensson K, Cadwell K, Nissen E. Skin-to-skin contact the first hour after birth, underlying implications and clinical practice. Acta Paediatrica. 2019; 108(7):1192-204. [DOI:10.1111/apa.14754]
3.Agudelo S, Díaz D, Maldonado MJ, Acuña E, Mainero D, Pérez O, et al. Effect of skin-to-skin contact at birth on early neonatal hospitalization. Early Hum Dev. 2020; 144:105020. [DOI:10.1016/j.earlhumdev.2020.105020]
4.Kinshella MW, Hiwa T, Pickerill K, Vidler M, Dube Q, Goldfarb D, et al. Barriers and facilitators of facility-based kangaroo mother care in sub-Saharan Africa: A systematic review. BMC Pregnancy Childbirth. 2021; 21(1):176. [DOI:10.1186/s12884-021-03646-3]
5.Shamba D, Schellenberg J, Hildon ZJ, Mashasi I, Penfold S, Tanner M, et al. Thermal care for newborn babies in rural southern Tanzania: A mixed-method study of barriers, facilitators and potential for behaviour change. BMC Pregnancy Childbirth. 2014; 14(267):1-9. [DOI:10.1186/1471-2393-14-267]
6.Stevens J, Schmied V, Burns E, Dahlen H. Immediate or early skin-to-skin contact after a Caesarean section: A review of the literature. Matern Child Nutr. 2014; 10(4):456-73. [DOI:10.1111/mcn.12128]
7.Ekholuenetale M, Onikan A, Ekholuenetale CE. Prevalence and determinants of mother and newborn skin-to-skin contact in The Gambia: A secondary data analysis. J Egypt Public Health Assoc. 2020; 95(1):18. [DOI:10.1186/s42506-020-00050-1]
8.Aboagye RG, Okyere J, Dowou RK, Adzigbli LA, Tackie V, Ahinkorah BO, et al. Prevalence and predictors of mother and newborn skin-to-skin contact at birth in Papua New Guinea. BMJ Open. 2022; 12(9):e062422. [DOI:10.1136/bmjopen-2022-062422]
9.Aboagye RG, Boah M, Okyere J, Ahinkorah BO, Seidu AA, Ameyaw EK, et al. Mother and newborn skin-to-skin contact in sub-Saharan Africa: Prevalence and predictors. BMJ Glob Health. 2022; 7(3):e007731. [DOI:10.1136/bmjgh-2021-007731]
10.Ali NB, Priyanka SS, Bhui BR, Herrera S, Azad MR, Karim A, et al. Prevalence and factors associated with skin-to-skin contact (SSC) practice: Findings from a population-based cross-sectional survey in 10 selected districts of Bangladesh. BMC Pregnancy Childbirth. 2021; 21(1):709. [DOI:10.1186/s12884-021-04189-3]
11.Ekholuenetale M, Barrow A, Benebo FO, Idebolo AF. Coverage and factors associated with mother and newborn skin-to-skin contact in Nigeria: a multilevel analysis. BMC Pregnancy Childbirth. 2021; 21(1):603. [DOI:10.1186/s12884-021-04079-8]
12.Zarshenas M, Zhao Y, Binns CW, Scott JA. Determinants of in-hospital feeding practices in Shiraz, Iran: Results of a prospective cohort study. Birth. 2019; 46(1):137-45. [DOI:10.1111/birt.12385]
13.Nahidi F, Tavafian SS, Haidarzade M, Hajizadeh E. Opinions of the midwives about enabling factors of skin-to-skin contact immediately after birth: A descriptive study. J Family Reprod Health. 2014; 8(3):107-12. [PMID] [PMCID]
14.Morowatisharifabad M, Azad E, Zarezadeh R, Rezaeipandari H, Pour Movahed Z, Karimi M. [Knowledge, performance and perceptions of nurses in NICUs and neonatal units about kangaroo care and its barriers (Persian)]. Iran J Nurs. 2015; 28(93):32-41. [DOI:10.29252/ijn.28.93.94.32]
15.Abdulghani N, Edvardsson K, Amir LH. Health care providers’ perception of facilitators and barriers for the practice of skin-to-skin contact in Saudi Arabia: A qualitative study. Midwifery. 2020; 81:102577. [DOI:10.1016/j.midw.2019.102577]
16.Stevens J, Schmied V, Burns E, Dahlen HG. Skin-to-skin contact and what women want in the first hours after a caesarean section. Midwifery. 2019; 74:140-6. [DOI:10.1016/j.midw.2019.03.020]
17.Inuwa M. Job satisfaction and employee performance: An empirical approach. Millennium Univ J. 2016; 1(1):90-103. [DOI:10.58908/tmuj.v1i1.10]
18.Nikpeyma N, Abed-Saeedi Z, Azargashb E, Alavi-Majd H. Problems of clinical nurse performance appraisal system: A qualitative study. Asian Nurs Res. 2014; 8(1):15-22. [DOI:10.1016/j.anr.2013.11.003]
19.Rahimi H, Khammar-nia M, Kavosi Z, Eslahi M. Indicators of hospital performance evaluation: A systematic review. Int J Hosp Res. 2014; 3(4):199-208. [Link]
20.Shaout A, Yousif MK. Performance evaluation-Methods and techniques survey. Int J Comp Inf Technol. 2014; 3(5):966-79. [Link]
21.Nurlaila N, Riyanti E, Fitriyani AS, Haryani KD. The readiness for implementing a baby-friendly hospital initiative at PKU Muhammadiyah Gombong Hospital. J Aisyah. 2023; 8(2):929-34. [DOI:10.30604/jika.v8i2.898]
22.Shakeel F, Sehar F, Dastgir G, Akhtar F, Jamil Y, Ahmad Jamal B. Implementation of baby friendly hospital initiative in various private and public hospitals of Lahore. Practice. 2020; 14(1):136. [Link]
23.Abdulghani N, Cooklin A, Edvardsson K, Amir LH. Mothers’ perceptions and experiences of skin-to-skin contact after vaginal birth in Saudi Arabia: A cross-sectional study. Women Birth. 2022; 35(1):e60-7. [DOI:10.1016/j.wombi.2021.02.001]
24.Agbozo F, Ocansey D, Atitto P, Jahn A. Compliance of a baby-friendly designated hospital in Ghana with the WHO/UNICEF baby and mother-friendly care practices. J Hum Lact. 2020; 36(1):175-86. [DOI:10.1177/0890334419848728]
25.Bazrriz S, Yazdanpanah A, Khani Jeihooni A. [Effective factors in empowering mothers for breastfeeding: A qualitative study (Persian)]. Sadra Med J. 2021; 9(1):43-56. [DOI:10.30476/smsj.2021.82100.1014]
26.Nahidi F, Tavafian SS, Heidarzadeh M, Hajizadeh E. Opinions of the midwives working in labour wards regarding skin-to-skin contact at birth: A descriptive study. Health Educ Health Promot. 2015; 3(2):35-48. [Link]
27.Mathema S, Shrestha S. Knowledge and attitude of nursing staff on baby-friendly Hospital Initiative practices in a Tertiary Hospital. J Kathmandu Med Coll. 2020; 9(2):87-91. [DOI:10.3126/jkmc.v9i2.35528]
28.Marzieh YF, Fereshteh R, Hamid AM, Farin S, Shahnaz TZ. [Assessment of care offered to the healthy newborn in the natural normal vaginal delivery and the cesarean section (Persian)]. J Multidiscip Care. 2017; 6(2):14-22. [Link]
29.Kasem A, Abuhammad S, Alswaiti EM. Maternal awareness of breastfeeding policies in baby-friendly hospitals in Jordan. Nurs Forum. 2022; 57(5):843-50. [DOI:10.1111/nuf.12731]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
