طب پیشگیری

مقدمه: استرس شغلی را می توان به صورت یک وضعیت روانشناختی تعریف کرد که درنتیجه عدم تعادل بین نیازهای شغلی و توانایی های فرد و همچنین عدم توانایی فرد جهت غلبه بر نیازهای شغلی ایجاد می شود. ژنتیک و محیط دو فاکتور موثر بر سطح استرس شغلی  می باشند. هدف از این مطالعه بررسی ارتباط بین پلی‌مورفیسم ژن CYP1A1 با استرس شغلی در کارکنان یکی از اسکله های جنوب ایران بود.

روش کار: در این مطالعه ی تحلیلی مقطعی کلیه 170 نفر کارکنان یکی از اسکله های جنوب ایران شرکت داشتند. برای تعیین سطح استرس ازپرسشنامه استرس شغلی انستیتوی بهداشت روانی آمریکا استفاده شد. این پرسشنامه حاوی 58 سوال شامل 3 بخشروابط بین فردی (26سئوال) ، شرایط فیزیکی (22 سئوال) و علاقمندی به شغل(10سئوال) می باشد. هر سئوال این پرسشنامه دارای 5 گزینه می باشد که نمره 1 تا 5 به آنها اختصاص داده شد است. بر اساس این پرسشنامه سطح استرس به شکل استرس پایین، استرس نرمال و استرس بالا مورد ارزیابی قرار گرفت. جهت سنجش میزان رضایت شغلی کارکنان از پرسشنامه سنجش رضایت شغلی استفاده شد. این پرسشنامه حاوی 36 سوال می باشد و گزینه های این پرسشنامه نیز از 1 تا 6 امتیازبندی شده اند.در این پرسشنامه ابعاد مختلف رضایت شغلی  مورد بررسی قرار می گیرد، این ابعاد شامل حقوق و دستمزد، ارتقاء، سر پرستی، مزایا، پاداش ها، شرایط کاری، همکاران، ماهیت کار و ارتباطات می باشد. جهت تعیین پلی مورفیسم ژن CYP1A1 از هر یک از افراد مورد مطالعه نمونه خون تهیه ‌شد. سپس DNA ژنومی از گلبول های سفید استخراج گردید و برای تعیین پلی مورفیسم ژنهای مورد مطالعه از تکنیک PCR استفاده شد.

نتایج: بررسی توزیع کارکنان بر مبنای ابعاد استرس در سطوح مختلف استرس شغلی نشان می‌دهد که در کلیه ابعاد، بیشتر افراد در سطح استرس بالا قرار دارند. درصد افرادی که در سطح استرس شغلی بالا قرار داشتند  به ترتیب در ارتباط با ابعاد روابط بین فردی ، شرایط فیزیکی  و علاقه مندی به کار  برابر با 5/82 ، 6/40 و 65 درصد بود.  همچنین در مجموع 8/76 درصد از کارکنان به طور کلی در سطح استرس بالا قرار دارند. با توجه به نتایج حاصل از بررسی ارتباط بین پلی مورفیسم ژن CYP1A1 و استرس شغلی می توان گفت هیچ تفاوت معنی داری بین میانگین امتیاز استرس شغلی در دو مورف مختلف ژن CYP1A1 وجود ندارد.

نتیجه گیری: به طور کلی نتایج این مطالعه رابطه ای را بین عوامل ژنتیکی و سطح استرس شغلی نشان نداد. برعکس این مطالعه نشان داد که عوامل محیطی از جمله شرایط کاری و ارتباطات بین کارکنان عواملی هستند که می توانند به عنوان پیش بینی کننده های سطح استرس شغلی قلمداد شوند. بر این اساس به منظور کاهش سطح استرس شغلی پیشنهاد می شود به عوامل غیر ژنتیکی از جمله حقوق و نیز ارتباطات اهمیت داده شود.