طب پیشگیری

مقدمه
طی 30 سال اخیر مصرف فست‌فودها در آمریکا و اروپا رشد زیادی داشته است [1]. این تغییرات به‌علت الگوی زندگی مردم است؛ چنان‌که با پیشرفت علم و صنعت، شیوه زندگی تغییر کرده است [2، 3]. غذاهای آماده، غذاهایی هستند که خیلی سریع و راحت و در خارج از منزل تهیه [3]، به‌سرعت طبخ و آماده و در رستوران‌ها و کافه‌ها به‌عنوان یک وعده کامل یا یک میان‌وعده غذایی عرضه می‌شوند [4]. به گفته متخصصان، مصرف غذاهای آماده به‌دلیل داشتن کالری زیاد و اسید چرب ترانس، چاق‌کننده و مضر است [2]. در اثر استفاده زیاد از این غذاهای پرکالری و همچنین عدم تعادل بین انرژی دریافتی و مصرفی، شانس چاقی و ابتلا به دیابت و بیماری‌های قلبی‌عروقی و سرطان‌ها به‌شدت افزایش می‌یابد [5]. در سال 2022 مشخص شد اکثر آمریکایی‌ها 1 تا 3 بار در هفته در یک رستوران فست‌فود می‌خورند. آمارهای یک نظرسنجی انجام‌شده توسط مرکز ملی آمار سلامت از مرکز کنترل بیماری نشان می‌دهد کمی بیش از یک‌سوم (36/6 درصد) بزرگسالان در آمریکا هر روز فست‌فود می‌خورند. [6]. براساس مطالعات صورت‌گرفته، بیشترین قشر مصرف‌کننده این غذاها نوجوانان و جوانان هستند و طی گزارشی نزدیک به یک‌سوم از این جوانان به‌طور روزانه از غذاهای آماده استفاده می‌کنند [7, 8]. در ایران مطابق گزارش مرکز ملی آمار ایران در سال 1399، سرانه مصرف فست‌فود افراد 15 ساله و بیشتر به‌طور متوسط 1/34 دفعه در ماه برآورد شده است [9].
دانشجویان، قشر مستعد و برگزیده جامعه و سازندگان فردای هر کشور هستند که به‌دلیل واقع شدن در دوره جوانی در یک دوره بحرانی برای اتخاذ رفتارهای بهداشتی قرار دارند [10-12]. در این خصوص برنامه‌های پیشگیری باید به سمت گروه‌های اختصاصی، برای مثال جوانان و نوجوانان، متمرکز شوند [13].
مدل‌ها و تئوری‌های آموزش بهداشت اساساً یک راهنما برای درک و فهم رفتارهای بهداشتی هستند، به‌طوری‌که یک مسیر مشخص برای مداخله و توسعه فراهم می‌آورند. نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده به‌طور گسترده‌ای در مطالعات مختلف جهت تعیین نگرش و باورهای مرتبط با انتخاب غذا به‌کار رفته است [14-16].
این نظریه به‌طور متوسط حدود 40 درصد ارتباط بین قصد و رفتار بهداشتی را توضیح می‌دهد [17]. یکی از دلایل به‌کارگیری این نظریه این است که به‌جز عوامل فردی، به عوامل اجتماعی هم که در بروز رفتار نقش دارند، توجه دارد. طبق این نظریه، قصد برای انجام یک رفتار توسط 3 عامل هدایت می‌شود که عبارتند از:
 1. عقیده فرد درباره اینکه رفتار موردنظر نتیجه‌ای به‌دنبال خواهد داشت و ارزیابی این نتیجه توسط فرد (عقاید رفتاری)، 
2. عقیده فرد درباره انتظارات هنجار دیگران و انگیزه فرد برای تطبیق با این انتظارات (عقاید هنجاری)، 
3. عقیده فرد درباره وجود عوامل تسهیل‌کننده یا موانع انجام رفتار و قدرت درک‌شده درباره هریک از این عوامل (عقاید کنترلی). به‌عنوان یک قاعده کلی، در این مدل، نگرش مثبت فرد نسبت به انجام کار، هنجارهای انتزاعی مطلوب و کنترل رفتاری درک‌شده زیاد باعث می‌شود که فرد قصد انجام رفتار را داشته باشد [16، 18]. 
باتوجه‌به اینکه تاکنون مطالعه‌ای درزمینه مصرف فست‌فود با استفاده از نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده در شهرستان رفسنجان و دانشگاه علوم‌پزشکی رفسنجان انجام نشده است، بنابراین این پژوهش با هدف تعیین پیش‌بینی‌کننده‌های مصرف فست‌فود بر پایه نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده در رفتار مصرف فست‌فود در دانشجویان دانشگاه علوم‌پزشکی شهرستان رفسنجان انجام شد.

مواد و روش‌ها
این مطالعه به‌صورت توصیفی‌‌تحلیلی در سال تحصیلی 1400-1401 بر روی 350 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم‌پزشکی رفسنجان انجام شد. باتوجه‌به مقدار میانگین و انحراف‌معیار مشخص‌شده در مطالعه مشابه [1] برای رفتار مصرف فست‌فود (3/37±4/58) و با در نظر گرفتن 0/05=d و فرمول حجم نمونه، تعداد نمونه مورد نیاز 322 نفر تعیین شد که برای اطمینان بیشتر 350 نفر در نظر گرفته شد. انتخاب نمونه‌ها به روش تصادفی طبقه‌ای بود و هر دانشکده به‌صورت یک طبقه در نظر گرفته شد. معیار ورود به طرح، دانشجو بودن و عدم محدودیت در مصرف فست‌فودها بود. ضمناً رضایت شرکت‌کنندگان و رعایت حقوق آن‌ها در کمیته اخلاق دانشگاه علوم‌پزشکی رفسنجان مورد تأیید قرار گرفت. 
پس از تعیین حجم نمونه، با هماهنگی رؤسای دانشکده‌ها و ادارات آموزش، نمونه‌های مورد نیاز متناسب با جمعیت و جنسیت هر دانشکده به‌صورت تصادفی از میان لیست آموزش 5 دانشکده موجود، انتخاب شدند و پس از توضیح اهداف طرح به دانشجویان و کسب رضایت از آن‌ها پرسش‌نامه خودگزارشی مربوطه در اختیار ایشان قرار گرفت و پس از تکمیل آن به مجریان طرح تحویل داده شد. درصورت عدم تمایل دانشجو از نفر بعدی در لیست آموزش خواسته می‌شد تا درصورت تمایل در طرح شرکت کند و نمونه‌گیری تا تکمیل تعداد نمونه مورد نیاز با همین روال ادامه پیدا کرد. پرسش‌نامه از مقاله مشابه گرفته شد و روایی و پایایی آن در محدوده 60 تا 74 درصد به دست آمد [1]. 
پرسش‌نامه مذکور شامل 4 بخش بود: بخش اول مشخصات جمعیت‌شناختی شامل سن، جنسیت، وضعیت تأهل، دانشکده محل تحصیل، محل سکونت، شغل پدر و مادر، تحصیلات پدر و مادر، وضعیت درآمد خانواده و وضعیت مصرف فست‌فود توسط خانواده و دوستان بود، بخش دوم مربوط به سؤالات آگاهی و بخش سوم مربوط به سؤالات مبتنی بر سازه‌های تئوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده بود و بخش چهارم ارزیابی مقدار مصرف انواع فست‌فودها در یک هفته گذشته (رفتار) بود. 
سؤالات آگاهی (11سؤال) 3 گزینه «درست»، «نادرست» و «نمی‌دانم» داشت که درصورت انتخاب گزینه صحیح نمره 2 و گزینه اشتباه نمره صفر و درنهایت گزینه نمی‌دانم نمره 1 تعلق می‌گرفت. بخش نگرش مثبت شامل 18 سؤال بود به گزینه «کاملاً مخالفم» نمره 1، گزینه «مخالفم» نمره 2، گزینه «نظری ندارم» نمره 3، گزینه «موافقم» نمره 4 و گزینه «کاملاً موافقم» نمره 5 داده شد. برای سازه هنجار ذهنی مثبت 4 سؤال، سازه کنترل رفتاری درک‌شده مثبت 4 سؤال و برای سازه قصد رفتاری مثبت 3 سؤال طراحی شده بود که به گزینه «اصلا»ً نمره 1، گزینه «کم» نمره 2، گزینه «تا حدودی» نمره 3، گزینه «زیاد» نمره 4 و گزینه «بسیار زیاد» نمره 5 تعلق می‌گرفت. برای اندازه‌گیری رفتار (8 سؤال) از دانشجو خواسته شد مشخص کند در یک هفته گذشته به‌طور متوسط چندبار از انواع ساندویچ، برگر و همبرگر، پیتزا، پیراشکی، ناگت مرغ، ماهی یا مرغ سوخاری، اسنک، سمبوسه و هات‌داگ استفده کرده است.
درنهایت بعد از جمع‌آوری پرسش‌نامه‌های تکمیل‌شده و وارد کردن داده‌ها در نرم‌افزار spss نسخه 16، اطلاعات به‌دست‌آمده با استفاده از آزمون‌های آماری توصیفی و تحلیلی شامل میانگین، انحراف‌معیار، ضریب همبستگی اسپیرمن و آزمون‌های تی و آنووا تجزیه‌وتحلیل شدند.

یافته‌ها
محدوده سنی افراد مورد مطالعه 18 تا 38 سال و میانگین سنی آن‌ها 2/51±21/06 سال بود. از مجموع کل پاسخ‌گویان، 219 نفر زن (62/6 درصد) و 131 نفر (37/4 درصد) مرد بودند. اکثر دانشجویان (90 درصد) مجرد و 10 درصد متأهل بودند. بیشتر دانشجویان خوابگاهی (78/9 درصد) و از درآمد خانواده متوسط (54/6 درصد) برخوردار بودند. میزان تحصیلات پدر 55/71 درصد) و مادر (50/6 درصد) اکثر دانشجویان، در سطح دانشگاه بود. 77/7 درصد خانواده آن‌ها و 94/6 درصد دوستان آن‌ها فست‌فود مصرف می‌کردند. همچنین 86 درصد آن‌ها عنوان کردند که فست‌فود مصرف می‌کردند (جدول شماره 1).




نتایج نشان داد میانگین و انحراف‌معیار نمره آگاهی، سازه‌های‌های نگرش مثبت، هنجار ذهنی مثبت، کنترل رفتاری درک‌شده مثبت، و قصد رفتاری مثبت نسبت به مصرف فست‌فود به‌ترتیب 3/90±17/77، 2/65±55/11، 3±8/69، 14/2±87/78 و 7/3±73/69 بوده است.باتوجه‌به نمره متغیر‌های پیش‌گفت، آگاهی با کسب 80/77 درصد از ماکزیمم نمره قابل کسب، بیشترین امتیاز را به خود اختصاص داد (جدول شماره 2).


براساس نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن مشخص شد رفتار مصرف فست‌فود با سازه‌های قصد رفتاری مثبت مصرف فست‌فود، هنجارهای ذهنی مثبت و نگرش مثبت نسبت به مصرف فست‌فود همبستگی مستقیم و با آگاهی و سازه کنترل رفتاری درک‌شده مثبت، همبستگی معکوس و معنا‌دار دارد (0/05>P) (جدول شماره 3).


نتایج رگرسیون خطی نشان داد سازه‌های تئوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده درمجموع 7 درصد از واریانس رفتار مصرف فست‌فود و 12 درصد قصد رفتاری را پیش‌بینی کردند و سازه هنجار ذهنی مثبت مهم‌ترین سازه مدل در پیش‌بینی رفتار (β=0/241) و قصد رفتاری (β=0/271) بود (جدول شماره 4).



بحث و نتیجه‌گیری
نتایج این مطالعه که با هدف بررسی پیش‌بینی‌کننده‌های مصرف فست‌فود مبتنی بر تئوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده در دانشجویان دانشگاه علوم‌پزشکی رفسنجان انجام شد، نشان داد رفتار مصرف فست‌فود با سازه‌های قصد رفتاری مثبت مصرف فست‌فود، هنجارهای ذهنی مثبت و نگرش مثبت نسبت به مصرف فست‌فود همبستگی مستقیم و با آگاهی و سازه کنترل رفتاری درک‌شده مثبت، همبستگی معکوس و معنا‌دار دارد و سازه هنجار ذهنی مثبت قوی‌ترین پیش‌بینی‌کننده در پیش‌بینی رفتار و قصد رفتاری بود 
77/7 درصد خانواده شرکت‌کنندگان و 94/6 درصد دوستان آن‌ها فست‌فود مصرف می‌کردند. در مطالعه میرکریمی و همکاران [19] بر روی دانش‌آموزان گرگان، دوستان (48/4 درصد) و در درجه دوم خانواده (43/2 درصد) و همچنین در تحقیق هیون‌سان در کره [20] دوستان (61/6 درصد) و خانواده (31/6 درصد) به‌عنوان تأثیرگذارترین افراد در مصرف فست‌فود گزارش شدند که نشان می‌دهد نوجوانان و جوانان از لحاظ قدرت تصمیم‌گیری برای انجام یا عدم انجام رفتارهای پرخطر به میزان زیادی تحت تأثیر دوستان خود قرار دارند. 
از طرفی، خانواده اولین پایگاه شکل‌گیری شخصیت نوجوانان و جوانان در انجام رفتارهای ناسالم تغذیه‌ای است و وقتی این نوع رفتارهای ناسالم در خانواده‌ها نهادینه شود، به‌طور خودکار بر رفتار تغذیه‌ای نوجوانان و جوانان تأثیر می‌گذارد و مانع از انجام رفتارهای سالم می‌شود. بنابراین در طراحی مداخلات آموزشی برای تعدیل هنجارهای ذهنی مثبت نسبت به مصرف فست‌فود شاید بهتر باشد برنامه‌ریزی مداخلات در درجه اول بر روی دوستان و سپس خانواده‌ها تمرکز شود. همچنین 86 درصد از آن‌ها عنوان کردند که فست‌فود مصرف می‌کنند که مشابه نتایج گزارش فاضل‌پور و همکاران [3] در یزد (90 درصد) و دادی‌پور و همکاران [2] در بندرعباس است که در افراد زیر 25 سال مصرف غذاهای آماده بیشتر از سایر گروه‌های سنی دیده شد و افراد تحصیل کرده دانشگاهی بیشتر از سایر مقاطع تحصیلی مصرف‌کننده غذاهای آماده بودند.باتوجه‌به اینکه دانشجویان در این مطالعه از میزان آگاهی بالایی در مورد عوارض فست‌فودها برخوردار بودند، به نظر می‌رسد میزان مصرف بالای فست‌فودها مربوط به هنجارهای ذهنی و نگرش مثبت آن‌ها نسبت به مصرف فست‌فودها باشد که لازم است مسئولین دانشگاه با ایجاد مداخلات آموزشی مربوطه در جهت تعدیل موارد مذکور اقدام کنند. 
براساس نتایج آزمون همبستگی مشخص شد رفتار مصرف فست‌فود با سازه‌های قصد رفتاری مثبت مصرف فست‌فود، هنجارهای ذهنی مثبت و نگرش مثبت نسبت به مصرف فست‌فود، همبستگی مثبت و معنا‌دار و با آگاهی و سازه کنترل رفتاری درک‌شده مثبت، همبستگی منفی و معنا‌دار دارد و مبین این موضوع است که هرچه افراد نگرش و هنجار ذهنی و قصد رفتاری مثبتی نسبت به مصرف فست‌فود داشته باشند، رفتار مصرف فست‌فود در آن‌ها بیشتر است و برعکس هرچه آگاهی و کنترل رفتاری بیشتری درخصوص مصرف فست‌فود داشته باشند احتمال مصرف فست‌فود در آن‌ها کمتر است که تأیید‌کننده فرضیات نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده است [18]. بنابراین به نظر می‌رسد در طراحی مداخلات آموزشی با هدف کاهش مصرف فست‌فود در دانشجویان، بهتر است ضمن طراحی برنامه‌های آموزشی در جهت افزایش آگاهی درخصوص عوارض مصرف فست‌فودها و افزایش خودکارآمدی دانشجویان درمورد عدم مصرف فست‌فودها، تلاش شود با هماهنگی مسئولین دانشگاه‌ها و رسانه‌های محلی و دانشگاهی و شبکه‌های مجازی با استفاده از روش‌های متنوع آموزشی مانند بحث گروهی و انتشار کلیپ‌های آموزشی مفید، نگرش مثبت دانشجویان تضعیف و نگرش‌های منفی تقویت شود تا درنتیجه از قصد مثبت آن‌ها نسبت به مصرف فست‌فود نیز کاسته شود و درنهایت شاهد کاهش مصرف فست‌فود در دانشجویان و ارتقای سطح سلامت آن‌ها باشیم. 
در مطالعه حاضر، سازه‌های نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده درمجموع 7 درصد از واریانس رفتار مصرف فست‌فود و 12 درصد از قصد رفتاری را پیش‌بینی کردند و سازه هنجار ذهنی مثبت مهم‌ترین سازه مدل در پیش‌بینی رفتار و قصد رفتاری بود. در مطالعه شریفی‌راد و همکاران [1] درخصوص پیش‌بینی رفتار مصرف فست‌فود در دانش‌آموزان دبیرستانی اصفهان، سازه‌های نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده درمجموع 6 درصد از واریانس رفتار را پیش‌بینی کردند که نتایج مطالعه ما با آن هم‌خوانی دارد. در مطالعه مظلومی محمودآباد و همکاران [21] بر روی 245 دانشجوی دختر دانشگاه علوم‌پزشکی یزد، سازه نگرش مهم‌ترین پیش‌بینی‌کننده مصرف فست‌فود گزارش شد که نتایج مطالعه ما با آن متفاوت بوده و هم‌خوانی ندارد. در تحقیق هیون‌سان و همکاران در دانش‌آموزان کره جنوبی براساس نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده، سازه‌های نظریه 60 درصد از واریانس رفتار مصرف فست‌فود را پیش‌بینی کردند که با نتایج ما تفاوت زیادی دارد، اما قصد رفتاری بیشتر به هنجار ذهنی ربط داشت که نتایج مطالعه ما با آن هم‌خوانی دارد [20]. شاید بتوان علت فاصله زیاد بین قصد و رفتار را وجود موانع تهیه غذای سالم مثل هزینه زیاد و کمبود وقت در دانشجویان دانست. همچنین انسان‌ها همیشه براساس قصد عمل نمی‌کنند [22] که می‌تواند علت دیگر اختلاف بین قصد و رفتار باشد. در تحقیق سئو و همکاران [20] تحت عنوان عوامل مؤثر بر مصرف فست‌فود در دانش‌آموزان کره جنوبی و مبتنی بر نظریه عمل منطقی، مشخص شد قصد رفتاری بیشتر به هنجار ذهنی ربط دارد و برنامه‌های آموزشی باید بر تغییر هنجارهای ذهنی متمرکز شوند. ضمناً در تحقیق بیلبی و همکاران [23] بر روی 532 شهروند رومانیایی، فقیه و همکاران [24] بر روی 271 دانش‌آموز بندرعباسی و دیدارلو و همکاران [25] بر روی 229 دانشجوی دانشگاه علوم‌پزشکی ارومیه، سازه هنجار ذهنی قوی‌ترین پیش‌بینی‌کننده مصرف فست‌فود در همه مطالعات یادشده گزارش شده است که نتایج مطالعه ما با آن‌ها همسو بوده و مطابقت دارد.
به نظر می‌رسد دانشجویان از لحاظ قدرت تصمیم‌گیری برای انجام یا عدم انجام رفتارهای پرخطر به میزان زیادی تحت تأثیر دوستان خود قرار دارند و فشار همسانان نقش تعیین‌کننده‌ای در هنجارهای انتزاعی ترغیب‌کننده مصرف فست‌فود ایفا می‌کند. دانشجویان معمولاً فکر می‌کنند اگر از نظرات دوستان خود تبعیت نکنند، از بین آن‌ها طرد می‌شوند و به همین علت در خیلی از مواقع علی‌رغم اطلاع داشتن از عوارض و عواقب مصرف فست‌فودها، همراه آن‌ها به مغازه‌های فست‌فودی می‌روند و به میزان زیادی فست‌فود می‌خورند. به نظر می‌رسد آموزش مهارت جرأت‌مندی و نه گفتن باید قبل از دوران دانشجویی در آن‌ها آغاز و نهادینه شود و این امر باید توسط سیاستگذاران امر آموزش‌وپرورش در برنامه‌های درسی دوره دبیرستان یا حتی قبل از آن پیش‌بینی شود. به‌طورکلی، در مداخلات آموزشی رفتارهای سالم باید دانشجویان مهارت‌هایی یاد بگیرند که بتوانند در مقابل فشار همسالان مقاومت کرده و توانایی نه گفتن و ابراز مخالفت در موقعیت‌های پرخطر را داشته باشند.
یافته‌های این مطالعه نشان داد سازه هنجار ذهنی مثبت مهم‌ترین سازه مدل در پیش‌بینی رفتار و قصد رفتاری است. درکل، براساس نتایج این تحقیق برای کاهش مصرف فست‌فود در دانشجویان که آینده‌سازان هر کشوری هستند، شاید بهتر باشد در برنامه‌ریزی‌های آموزشی توسط مسئولین برتقویت هنجارهای انتزاعی و نگرش منفی نسبت به مصرف آن توجه شود.
از محدودیت‌های این مطالعه می‌توان به خودگزارشی دانشجویان در تکمیل پرسش‌نامه به‌ویژه درمورد رفتار مصرف فست‌فود و تعداد ناکافی نمونه‌ها اشاره کرد که شاید همین عوامل با ایجاد سوگیری باعث پیش‌بینی سازه‌های نظریه به مقدار کم درمورد رفتار مصرف فست‌فود باشند.

ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه دارای تأییدیه اخلاقی به شماره IR.RUMS.REC.1399.153 از دانشگاه علوم‌پزشکی رفسنجان است.

حامی مالی
این مقاله با حمایت مالی معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم‌پزشکی رفسنجان انجام شده است.

مشارکت نویسندگان
طراحی مطالعه: محمد اسدپور و محمود محبوبی راد؛ جمع‌آوری داده‌ها: محمد مبینی لطف‌آباد و عرفان شهابی‌نژاد؛ تجزیه‌وتحلیل داده‌ها: مصطفی نصیرزاده؛ بازنگری و ویرایش مقاله: همه نویسندگان.

تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.

تشکر و قدردانی
از دانشجویان شرکت‌کننده در این مطالعه و کارکنان ادارات آموزش دانشکده‌ها وهمچنین از معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم‌پزشکی رفسنجان به‌خاطر حمایت‌های مالی تشکر و قدردانی می‌شود.
 

References
1.Sharifirad G, Yarmohammadi P, Azadbakht L, Morowatisharifabad MA, Hassanzadeh A. Determinants of fast food consumption among Iranian high school students based on planned behavior theory. J Obes. 2013; 2013:147589. [DOI:10.1155/2013/147589] [PMID] [PMCID]
2.Dadipoor S, Madani A, Ghanbarnejad A, Safari Moradabadi A, Amani F, Hosseini M, et al. [Effective factors related to fast-foods consumption in Bandar Abbas: A community-based study (Persian)]. Iran J Health Educ Health Promot. 2014; 2(2):77-86. [Link]
3.Fazelpour S, Baghianimoghadam M, Nagharzadeh A, Fallahzadeh H, Shamsi F, Khabiri F. [Assessment of fast food concumption among people of Yazd city (Persian)]. Toloo-e-Behdasht. 2011; 10(2):25-34. [Link]
4.Oxford University Press. New Oxford American Dictionary. Oxford: Oxford University Press; 2010. [Link]
5.Pereira MA, Kartashov AI, Ebbeling CB, Van Horn L, Slattery ML, Jacobs DR Jr, et al. Fastfood habits, weight gain, and insulin esistance(the CARDIA study): 15-year prospective analysis. Lancet. 2005; 365(9453):36-42.[DOI:10.1016/S0140-6736(04)17663-0] [PMID]
6.Knowledge for Vietnamese Workers. Fast food statistics [Internet]. 2023 [Updated March 2023]. [Link]
7.Bowman SA, Gortmaker SL, Ebbeling CB, Pereira MA, Ludwig DS. Effects of fast-food consumption on energy intake and diet quality among children in a national household survey. Pediatrics. 2004; 113(1 Pt 1):112-8. [DOI:10.1542/peds.113.1.112] [PMID]
8.Paeratakul S, Ferdinand DP, Champagne CM, Ryan DH, Bray GA. Fast-food consumption among US adults and children: Dietary and nutrient intake profile. J Am Diet Assoc. 2003; 103(10):1332-8. [DOI:10.1016/S0002-8223(03)01086-1] [PMID]
9.Statistical Centre of Iran [Summary of the results of the statistical survey of the behavioral culture of the household in 1399 (Persian)]. Tehran: Statistical Centre of Iran; 2020. [Link]
10.Jessor R, Turbin MS, Costa FM. Protective factors in adolescent health behavior. J Pers Soc Psychol. 1998; 75(3):788-800. [DOI:10.1037//0022-3514.75.3.788] [PMID]
11.Mirzaei Alavijeh M, Hafezi M, Nasirzadeh M, Dahaghin N, Pirouzeh R, Hasanzadeh A, et al. [Determine and comparison of test anxiety and locus of control in students Payame Noor University of Daran and Chadegan (Persian)]. J Health Syst Res. 2013; 9(7):693-703. [Link]
12.Mirzaei Alavijeh M, Rajaei N, Rezaei F, Hasanpoor S, Pirouzeh R, Babaei Borzabadi M. [Comparison of self-esteem, locus of control and their relationship with university students’ educational status at Shahid Sadoughi University of Medical Sciences- Yazd (Persian)]. Med Educ Dev. 2012; 7(1):58-70. [Link]
13.Ghaffari M, Niknami Sh, Kazemnejad A, Mirzae E, Ghofranipour F. Designing and validat-ing 10 conceptual scales to prevent HIV among adolescents. J Kermanshah Univ Med Sci. 2007; 11(1):e81863. [Link]
14.Sogari G, Pucci T, Caputo V, Van Loo EJ. The theory of planned behaviour and healthy diet: Examining the mediating effect of traditional food. Food Qual Prefer. 2023; 104:104709. [DOI:10.1016/j.foodqual.2022.104709]
15.Jadgal MS, Sayedrajabizadeh S, Sadeghi S, Nakhaei-Moghaddam T. Effectiveness of nutrition education for elementary school children based on the theory of planned behavior. Curr Res Nutr Food Sci. 2020; 8(1):308-17. [DOI:10.12944/CRNFSJ.8.1.29]
16.Brouwer AM, Mosack KE. Expanding the theory of planned behavior to predict healthy eating behaviors: Exploring a healthy eater identity. Nutr Food Sci. 2015; 45(1):39-53. [DOI:10.1108/NFS-06-2014-0055]
17.Pakpour Hajiagha A, Saffari M. Predictors of tooth brushing behavior in Iranian adolescents: An application of the planned behavior theory. J Iran Dent Assoc. 2012; 24(4):159-63. [Link]
18.Baghianimoghadam H, Fattahi Ardakani M, Akhondi M, Mortazavizadeh M. [Intention of colorectal cancer patients’ first degree relatives to screening based on pblanned behavior theory (Persian)]. Tolooebehdasht. 2012; 10(3):13-22. [Link]
19.Mirkarimi K, Bagheri D, Honarvar M, Kabir M, Ozouni-Davaji R, Eri M. [Effective factors on fast food consumption among high-school students based on planned behavior theory (Persian]. J Gorgan Univ Med Sci. 2017; 18(4):88-93. [Link]
20.Seo HS, Lee SK, Nam S. Factors influencing fast food consumption behaviors of middle-school students in Seoul: An application of theory of planned behaviors. Nutr Res Pract. 2011; 5(2):169-78. [DOI:10.4162/nrp.2011.5.2.169] [PMID] [PMCID]
21.Mazloomy Mahmoodabad SS, Mahbobirad M, Asadpour M, Vaezi AA, Fallahzadeh H, Mahmoodabadi HZ. Determiners of fast-food consumption in Iranian university students: Application of prototype/willingness model. J Educ Health Promot. 2020; 9:345. [DOI:10.4103/jehp.jehp_466_20] [PMID] [PMCID]
22.Sniehotta FF, Scholz U, Schwarzer R. Bridging the intention-behaviour gap: Planning, self-eficacy, and action control in the adoption and maintenance of physical exercise. Psychol Health. 2005; 20(2):143-60. [DOI:10.1080/08870440512331317670]
23.Bîlbîie A, Druică E, Dumitrescu R, Aducovschi D, Sakizlian R, Sakizlian M. Determinants of fast-food consumption in Romania: An application of the theory of planned behavior. Foods. 2021; 10(8):1877. [DOI:10.3390/foods10081877] [PMID] [PMCID]
24.Faghih A, Solhi M, Jajayeri A, Shojaeizadeh D, Rahimi A, Aghamolaei T. Does habit strength predict junk foods consumption? An extended version of theory of planned behavior. Iran J Health Saf Environ. 2019; 6(2):1239-42. [Link]
25.Didarloo A, Khalili S, Aghapour AA, Moghaddam-Tabrizi F, Mousavi SM. Determining intention, fast food consumption and their related factors among university students by using a behavior change theory. BMC Public Health. 2022; 22(1):314. [DOI:10.1186/s12889-022-12696-x] [PMID] [PMCID]